THE MOSQUE, MESCİD AND MEDRESES IN KASTAMONU IN THE NEW AND MODERN AGES

Yıl 2010, Cilt: 18 Sayı: 2, 675 - 688, 01.05.2010

Ahmet Rıfat Güzey

Öz

Since the periods of the first Turkish settlement in Anatolia also partly today while neighborhoods were being created, it had been in fact tried to be developed activities for the settlement layout which had been built around a mosque earlier. The status that was observed in the Anatolian cities, as a matter of course in all regions, might be shaped in this way. That settlement layout is also undoubtedly helpful for determining the life styles in the scientificlegal-social and economic fields in our regions. The history undoubtedly testifies the exploits of the Turkish-Islamic community in the periods that they were faithful to their own culture and moral principles.Based on these reviews, with the following work, we try to give brief information about mosques and madrasas that are the preparation centers, Turkish-Islamic community’s contribution to the world civilization and in the position of educational institutions by determining madrasa, mosques, small mosques and dervish lodge by means of Judical Registers called şer’iyye sicil that are local examples with Kastamonu centered in a way that first-hand and most reliable historical sources and face-toface interviews with obversers of advanced age that we could reach.

Anahtar Kelimeler

Dervish lodge, mosque, small mosque, madrasa.

YENİ VE YAKIN ÇAĞLARDA KASTAMONUDAKİ CAMİMESCİD VE MEDRESELER

Öz

Anadolu’daki ilk Türk iskânı dönemlerinden beri kısmen günümüzde de mahalleler oluşturulurken, önceden inşa edilen bir cami çevresinde yerleşim düzenine yönelik faaliyet geliştirilmeye çalışılmıştır. Bütün Anadolu şehirlerinde gözlenen durum, gayet tabii tüm yörelerimizde bu minval üzere gelişmiş olmalıdır. Yörelerimizdeki ilmi-hukuki-sosyal ve ekonomik alanlardaki hayat biçimlerinin de tespitine yardımcı olacağında şüphe yoktur. Türk-İslâm toplumu kendi kültür ve manevi ilkelerine samimiyetle bağlı kaldığı dönemlerdeki üstün başarılarına şüphesiz tarih şahitlik etmektedir. İşte bu değerlendirmeden yola çıkarak aşağıdaki çalışmamızla Türk-İslâm toplumunun dünya medeniyetine katkılarının hazırlık merkezleri olan eğitim kurumları konumundaki cami ve medreselerin, Kastamonu merkezli mahalli örneklerini ağırlıklı bir biçimde birinci elden ve en güvenilir tarihi kaynaklarımız olan şer’iyye sicil kayıtlarından ve kendilerine ulaşabildiğimiz ileri yaştaki müşahitlerle yüz-yüze yaptığımız görüşmeler sonunda tespit edebildiğimiz çok sayıdaki medrese, mescit, cami ve zaviye hakkında tespitlerde bulunarak, kısa bilgiler vermeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Zaviye, cami, mescit, medrese.

Kaynakça

• 1. GÜZEY A. R. (1994), Kastamonu 411/1 No’lu Şer’iyye Sicili (1687–1689), s.188–201, Ankara.
• 2. KANKAL A. (2001),“Fetihten XVI. Yüzyılın Sonuna Kadar Kastamonu Şehrinde İskân ve Nüfusa Dair Genel Gözlemler”, s. 89–120, Birinci Kastamonu Kültür Sempozyumu (21–23 Mayıs 2000 Kastamonu) Bildirileri, Kastamonu.
• 3. KIZILTAN Y. (2006), Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 26, S.I, s.263–265, Ankara.
• 4. BARKAN Ö. L. (1935), Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I, İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri, Zâviyeler, s.301, Ankara.
• 5. PARMAKSIZOĞLU İ. (1981), İbn-i Batuta Seyahatnamesinden Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1000 Temel Eser Dizisi, s.56–61, Ankara.
• 6. CAHEN C. (1979), Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, Terc. Yıldız MORAN, s. 246, İstanbul.
• 7. ÇETİN O (1990), Anadolu’da İslamiyetin Yayılışı, Marifet Yayınları, s. 213–220, İstanbul.
• 8. UZUNÇARŞILI İ. H. (1988), Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, III. Baskı, TTK, s.1–2, 20–23, 674, Ankara.
• 9. ABDULKADİROĞLU A. (1988), Candaroğlu İsmail Bey ve Hulviyat-ı Sultani adlı Eseri Üzerine Notlar, s. 38–54, Kastamonu.
• 10. ŞEMSEDDİN S. (1306), Kâmûsu’l-A’lâm, c.V. İstanbul.
• 11. OZANOĞLU İ. (1952), Kastamonu Kütüğü, s. 34–68, İstanbul.
• 12. YARDIM A.(1997), TDVİA, C. 8, Dârul Hadîs maddesi. s. 529–530, İstanbul.
• 13. GÖKOĞLU A., (1952), Paflagonia, s. 345, Doğrusöz Matbaası, Kastamonu.
• 14. TAŞKÖPRÜLÜZADE İsamüddin Ahmed Efendi, eş-Şakayık-ı Nûmâniyye, (1985), nşr. A.Suphi Furat, s. 140–141, İstanbul.
• 15. ÇİFÇİ F. (2006), Kastamonu Camileri Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserler, s. 30, 262, 269, Kastamonu.
• 16. YAZAR M. B. (1341), Kastamonu Âsâr-ı Kadîmesi, s. 105, İstanbul.
• 17. ZÜHDÎ M. (1318), (Mekteb-i Hukûk-ı Şâhâne mezunlarından), Tahassür, s. 27, İstanbul.
• 18. PAKALIN, M. Z. (1971), Tarıh Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. C. II. s.436, İstanbul.
• 19. HAMMER, J. V.,(1990) Osmanlı Tarihi, C. I, s. 30, Öğretmen Kitapları Dizisi 179, MEB Yayınları, İstanbul.
• 20. KÖPRÜLÜ M. F. (1999), Osmanlı Devletinin Kuruluşu, s. 65, TTK Yay., VIII. Dizi, 6. Baskı, Ankara.
• 21. Vakıflar Dergisi (1935), S.2, s. 301, İstanbul
• 22. Türk Tarihinde ve Kültüründe Kastamonu, Tebliğler (19–21 Ekim 1988), Kastamonu, Ayyıldız Mat. Ankara.
• 23. Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, defter no:595, s. 5, defter no: 604, s.129, defter no: 606, s. 255, Ankara.
• 24. 238 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri, TCBDA, Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivleri Dairesi Başkanlığı, Yayın No: 20, Ankara, 1990, s. 114, 115, 118, 119 ve 123.