Türkçe Öğretmenlerinin Görsel Okuma Becerisine İlişkin Düşünceleri

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 1, 78 - 93, 28.02.2022

Bircan Eyüp , Saniye Aslıhan Karakaş

https://doi.org/10.24106/kefdergi.777146

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmenlerinin görsel okuma becerisine ilişkin düşüncelerini belirlemektir. Çalışma betimsel bir çalışma olup tarama yöntemine göre tasarlanmıştır. Araştırma grubunu Trabzon il merkezinde MEB’e bağlı ortaokullarda görev yapmakta olan 10 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafında hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Çalışmada, Türkçe öğretmenlerinin görsel okumaya yönelik çağrışımlarının görülen bir şeyi yorumlama ve ilgili soruları anlama ve ifade etme olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin görsel okuma çalışmalarında en çok kullandıkları materyalin ders kitabı olduğu belirlenmiştir. Ders kitabını kullanma sebeplerinin ise ellerinde hazır olması, ek bir hazırlık gerektirmemesi olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin genellikle ders kitabında karşılarına çıktığında görsel okuma etkinlikleri yaptıkları belirlenmiştir. Öğretmenlere göre görsel okuma en çok öğrencilerin yorumlama becerisini geliştirmektedir. Çoğunlukla dikkat eksikliği ve okuma alışkanlığının olmamasından dolayı öğrencilerin görsel okuma etkinliklerinde problem yaşadığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin görsel okuma çalışmalarına yönelik ölçme değerlendirme sürecinde açık uçlu ve çoktan seçmeli soruları tercih ettikleri belirlenmiştir. Öğretmenlerin çoğunun ders kitaplarındaki görsel okuma etkinliklerini yetersiz buldukları sonucuna ulaşılmıştır. Görsel okuma öğrencilere daha eğlenceli, zevkli ve kolay gelirken yazılı bir metni okuma daha sıkıcı gelmektedir. Bunların da öğretmenlerin sınıf içi tercihlerini etkilediğini göstermektedir. Öğretmenlerin teknoloji ile görsel okumanın iç içe ve paralel bir gelişme gösterdiğini düşündüğü belirlenmiştir. Görsel okuma çalışmalarının derste sıkıcılığı ortadan kaldırdığı, öğrencileri derse motive ettiği, dersi zenginleştirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin bir kısmının ise görsel okumanın sınav haricinde bir önemi olmadığı yönünde algıları olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan bu sonuçlardan hareketle özellikle öğretmenlerin görsel okumaya yönelik eğitimlere ihtiyaç duyduğu ve bu sebeple de hizmet içi kurslarla öğretmenlere görsel okuma becerisine yönelik eğitimler verilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Görsel okuma

An Evaluation on Turkish Language Teachers' Views About Visual Reading

Öz

Purpose: The aim of this study is to determine and evaluate Turkish language teachers' views on visual reading skills.
Design/Methodology/Approach: The study was designed as a case study, one of the qualitative research methods. The
research group consists of 10 Turkish language teachers working in secondary schools affiliated to the Ministry of National
Education in the city center of Trabzon. The data were collected through a semi-structured interview form. In the first part of
the interview form, there are three questions for identifying teachers, and in the second part, there are eleven questions for
determining teachers' visual reading skills. All of the teachers in the study group participated in the study voluntarily. Content
analysis technique was used in the analysis of the data.
Findings: In the study, it was determined that the connotations of Turkish language teachers towards visual reading are
interpreting something seen and understanding and expressing related questions. It was determined that the most used
material in the visual reading of the teachers was the textbook. It was revealed that the reasons for using the textbook were
that they were ready and do not require additional preparation. It has been determined that teachers usually do visual
reading activities when they see it in the textbook. According to teachers, visual reading mostly improves students'
interpretation skills. It was determined that students had problems in visual reading activities due to the lack of attention and
reading habit. It was determined that teachers prefer open-ended and multiple choice questions in the assessment and
evaluation process for visual reading studies. It was concluded that most of the teachers found the visual reading activities in
the textbooks insufficient. While visual reading sounds more fun, enjoyable and easy for students, reading a written text is
more boring. It shows that these also affect teachers' preferences in class. It has been determined that teachers think that
technology and visual reading show an intertwined and parallel development. It is concluded that visual reading studies
eliminate boring in the lesson, motivate students to the lesson, and enrich the lesson. In addition, it was concluded that some
of the teachers have perceptions that visual reading is not important except for the exam.
Highlights: Especially teachers need training on visual reading and therefore it is necessary to provide training on visual
reading skills to teachers through in-service courses

Anahtar Kelimeler

Reading, Visual Reading, Turkish language teachers, Turkish language education

Kaynakça

• Akyol, H. (2009). Görsel Okuma. A. Kırkkılıç ve H. Akyol, (Ed), İlköğretimde Türkçe Öğretimi. içinde 165- 195.Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aslan, H. (2015). Tarih öğretmenlerinin görsel kullanma durumları ve bunun lise öğrencilerinin görsel okuma becerilerine yansıması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Ateş, M., Sur, E. ve Çelik, H. (2020). Türkçe öğretmenlerinin görsel okumayla ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 1-15. DOI:10.38089/ekuad.2020.0
• Balun, H. (2008). İlköğretim I. kademede uygulanan görsel okuma ve görsel sunu öğrenme alanının Türkçe öğretiminde kazanımlara ulaşmadaki etkililiği (Bingöl-Elazığ-Diyarbakır örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Brugar, K. A. (2017). “We don’t have students colour maps anymore …” a survey of social studies teachers use of visual materials. Journal of Visual Literacy, 36 (3-4), 142-163. https://doi.org/10.1080/1051144X.2017.1397380
• Burns, M. (2006). A thousand words: Promoting teachers’ visual literacy skills. Multimedia & Internet @ Schools, 13 (1), 16–20.
• Bozkurt, E. (2011). İlköğretim 1. Sınıf Türkçe ders programı görsel okuma-görsel sunu kazanımlarının ve ilk okuma yazma öğretiminde kullanılan görsellerin etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim Araştırmaları. İstanbul: Edam.
• Debes, J. L. (1969). The loom of visual literacy. Audiovisual Instruction, 14 (8), 25-27.
• Durgun, E. ve Önder, İ. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri başarıları ile okuduğunu anlama, grafik okuma ve problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Journal of Individual Differences in Education. 1 (1), 1-13.
• Ekiz, D. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güldaş, G. (2012). İlköğretim birinci sınıf Türkçe kitaplarındaki görsel okuma etkinlikleri ile ilgili öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma: Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kırbaş, A. Orhan, S. ve Topal, Y. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki görsel ögelere öğretmen görüşlerinden hareketle eleştirel bir bakış. Turkish Studies, 7 (4), 2225-2235.
• Kranda, S. ve Akpınar, M. (2020). Görsel okuma ve çizmede yaşanılan zorluklara ilişkin öğrenci görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35 (2). 415-427.
• Kuru, A. (2008). İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersi öğretim programında yer alan görsel okuma ve görsel sunu becerilerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Özaydınlı-Tanrıverdi, B. ve Apak-Tezcan, Ö. (2013). Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (1), 267-293.
• Thompson, D. S. (2019). Teaching students to critically read digital images: a visual literacy approach using the DIG method. Journal of Visual Literacy, 38 (1-2), 110-119, DOI: 10.1080/1051144X.2018.1564604
• Ünver, Ş. ve Genç, A. (2013). Görselliğin gücü: Almanca ders kitaplarındaki görselliğe ilişkin öğretmen görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (1), 393-404.
• Yeh, H. T. (2008). Visual Literacy: An Investigation of how pre-service teachers interpret and analyze instructional visual materials. Unpublished doctoral dissertation, University of Northern Colorado, Greely, Colorado, United States.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.