Antalya Limanı’nın Türkiye’de Elleçlenen Yük İçerisindeki Payı ve Yakın Çevresindeki Limanlar İle Karşılaştırmalı Yük Analizi

Yıl 2023, , 1437 - 1456, 15.09.2023

İsmet Balık

https://doi.org/10.35674/kent.1272994

Öz

Bu çalışmada, Antalya Limanı’nda (Antalya Liman Başkanlığı İdari sınırları içerisinde yer alan Antalya Limanı ve ASBAŞ Limanı) elleçlenen yükün Türkiye’de elleçlenen toplam yük içerisindeki payı ile doğusunda ve batısında en yakın iki ticari liman olan Mersin ve İzmir limanları ile karşılaştırmalı yük analizleri yapılmıştır. Limanlara ait 2000-2022 yılları arasında elleçlenen yük verileri Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı istatistiklerinden alınmıştır. Yıllara göre elleçlemmiş yük verilerinden, Türkiye limanlarında 2000-2022 yılları arasında elleçlenen yük miktarının düzenli şekilde arttış gösterdiği tespit edilmiştir. Antalya Limanı’nda elleçlenen yük miktarı ise 2000’li yılların ortalarına kadar düşük oranlarda, 2007-2015 yılları arasında ise daha yüksek oranlarda bir artış seyri göstermiştir. 2015 yılından sonra ise hızlı bir azalma sökonusudur. Türkiye genelinde elleçlenen toplam yük miktarı içerisinde Antalya Limanı’nın payı 2001 ve 2002 yıllarında %1.8 iken, 2003-2007 yılları arasında %1.5 civarında gerçekleşmiştir. Bu oran 2008 yılında artmaya başlamış, 2008-2014 yılları arasında %1.7-2.1 arasında değişmiştir. Son yıllarda ise Antalya Limanı’nın payının %1.1 ile %1.3 arasında değiştiği belirlenmiştir. İncelenen 22 yıllık (2000-2022 yılları arası) dönem içerisinde, Antalya Limanı’nda elleçlenmiş hem ihracat hem de kabotaj yüklerinin Türkiye genelinde elleçlenmiş toplam ihracat ve toplam kabotaj yükleri içerisindeki her birinin payı %3.1 olarak belirlenirken, ithalat yükün payı sadece %0.7 olarak belirlenmiştir. Transit yükün payı ise oldukça düşüktür. Antalya Limanı’nda 2000-2022 yılları arasında yılda ortalama 5.22 milyon ton yük elleçlenirken, bu miktar Mersin Limanı’nda 25.55 milyon ton, TCDD İzmir Limanı’nda 10.33 milyon ton olarak belirlenmiştir. Bu miktarlardan Antalya Limanı’na göre Mersin Limanı’nda 5 misli, TCDD İzmir Limanı’nda ise 2 misli daha fazla yük elleçlendiği anlaşılmaktadır. Antalya Limanı’na göre Mersin Limanı’nda 3.9 misli, TCDD İzmir Limanı’nda 2.2 misli daha fazla ihracat yükü elleçlenmiştir. Elleçlenen ithalatın yükün miktarı ise Mersin Limanı’nda 12.1 misli, TCDD İzmir Limanı’nda ise 3.3 misli Antalya Limanı’ndan daha fazladır. Antalya ve Mersin limanlarında elleçlenen kabotaj yükü miktarları arasında önemli bir fark olmadığı tespit edilirken, Mersin Limanı’na göre Antalya Limanı’nda 2.6 misli daha fazla kabotaj yükü elleçlendiği tespit edilmiştir. Antalya ve İzmir limanlarında çok az transit yük elleçlenirken, Mersin Limanı’nda özellikle 2017 yılından itibaren elleçlenen transit yük miktarı hızla artmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antalya Limanı, Türkiye limanları, Mersin Limanı, TCDD İzmir Limanı, Elleçlenen yük

Share of Antalya Ports in Cargo Handled in Turkey and The Comparative Cargo Analysis with Nearby Ports

Öz

Antalya Port, on the other hand, showed an increase at low rates until the mid-2000s, and at higher rates between 2007 and 2015. After 2015, it is a rapid decrease. While the share of Antalya Port in the total amount of cargo handled throughout Turkey was 1.8% in 2001 and 2002, it was around 1.5% between 2003-2007. This rate started to increase in 2008 and changed between 1.7-2.1% between 2008 and 2014. In recent years, the share of Antalya Port has been determined to vary between 1.1% and 1.3%. During the 22-year period (between 2000-2022) examined, the share of both export and cabotage cargo handled in Antalya Port in the total export and total cabotage cargo handled throughout Turkey was determined as 3.1%, while the share of import cargo was determined as only 0.7%. . The share of transit freight is quite low. While an average of 5.22 million tons of cargo was handled annually at Antalya Port between 2000 and 2022, this amount was determined as 25.55 million tons at Mersin Port and 10.33 million tons at TCDD Izmir Port. It is understood from these amounts that compared to Antalya Port, 5 times more cargo is handled at Mersin Port and 2 times more at TCDD İzmir Port. Compared to Antalya Port, 3.9 times more export cargo was handled at Mersin Port and 2.2 times more at TCDD Izmir Port. The amount of imports handled is 12.1 times higher at Mersin Port and 3.3 times higher at TCDD İzmir Port than Antalya Port. While it was determined that there was no significant difference between the amount of cabotage cargo handled in Antalya and Mersin ports, it was determined that 2.6 times more cabotage cargo was handled in Antalya Port compared to Mersin Port. While very few transit cargoes are handled at Antalya and İzmir ports, the amount of transit cargo handled at Mersin Port has increased rapidly since 2017.

Anahtar Kelimeler

Antalya Port, Turkey ports, Mersin Port, TCDD İzmir Port

Kaynakça

• Alderton, P. M. (1999). Port Management and Operations. Londra: LLP Reference Publishing.
• ASBAŞ (2023). Asbaş Sebest Bölge Kurucusu ve İşleticisi A.Ş. https://www.asbas.com.tr/asbas_kurumsal-hizmetler-liman-isletme.asp
• Ceylan, S. ve Erturgut, R. (2020). Serbest liman uygulamaları, Liman merkezli lojistik ve Kruvaziyer turizmi; Antalya limanı. Paradigma Akademi, İstanbul, 142 s. https://www.paradigmaakademiyayinlari.com/wp-content/uploads/2020/03/serbest-liman-uygulamalari-e-kitap.pdf
• Demircan, U. (2021). Demiryolu Taşımacılığının Liman Hizmet Pazarlamasına Etkileri. Deniz Taşımacılığı ve Lojistiği Dergisi, 2(2), 91-100. https://doi.org/10.52602/mtl.945718
• Demirdal, K. (2021). Lojistik Organizasyon Olarak Antalya Limanı’nın Bölgesel Kalkınmadaki Rolü: Tr61 Bölgesi’nde Faaliyet Gösteren Dış Ticaret Firmaları Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Ana Bilim Dalı, Antalya, 125 s.
• Develi, E. İ. (2021). Lojistik türlerinden denizyolu taşımacılığı ve Türkiye pazarı özelinde bir durum (GZFT) analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1640-1661. doi:10.46928/iticusbe.987065
• DGM (2022). İstatistik Bülteni 2021. Denizcilik Genel Müdürlüğü, Ankara. https://denizcilik.uab.gov.tr/uploads/pages/yayinlar/istatistik-bulteni-2021-22-02-2022.pdf
• Esmer, S., Başer, S.Ö, Oral, E.Z., Danacı, A., Balcı, G., Akbayırlı, K., Kuş, C., Üstünel, E.M., Elüstün, H.G., Dağhan, İ., Kocaoğlu, İ. ve Özen, S. (2019). TCDD İzmir Alsancak Limanının Geçmişten Günümüze Bölge Ekonomisi Açısından Değerlendirilmesi. İzmir Kalkınma Ajansı, İzmir, 100 s.
• Esmer, S., Oral, E. Z., Çankaya, H. ve Danacı, A. (2021). İzmir Limanları Mevcut Durum ve Gelişim Analizleri. İzmir Kalkınma Ajansı, İzmir, 133 s.
• İrtem, Ş.S. (2019). Limanların Hinterlant Bağlantı Kabiliyetleri Üzerine Literatür Taraması Ve Liman Kapısı Olarak Bucak Ovası. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 117-137.
• MIP (2023). Mersin International Port. https://www.mersinport.com.tr/tr/liman-hizmetleri/detay/demiryolu-terminal-hizmetleri/89/208/0
• Muslu, A. (2018). Gemi İşletmeciliğinde Önem Kazanan Ölçek Ekonomisi ve Türkiye Deniz Ticaretine Yansımaları. International Journal of Social Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(25), 2264-2282.
• QTerminals Antalya (2023). https://www.qterminals-antalya.com/about-us/
• Talley, W. (2009). Port Economics. New York: Routledge.
• TCDD (2023). Mersin Limanı. https://www.tcdd.gov.tr/kurumsal/mersin-limani
• Tür, R., Küçükosmanoğlu, A. ve Küçükosmanoğlu, Ö. (2013). Antalya Limanı Konteyner Trafiğinin Bulanık Sinir Ağı İle Tahmini. Denizcilik Fakültesi Dergisi, 5(2), 109-122.
• TÜRKLİM (2022). Türkiye Limancılık Sektörü 2022 Raporu. Türkiye Liman İşletmeleri Derneği, 231 s. https://www.turklim.org/sektor-raporu-2022/
• UAB (2023a). 2053 Ulaştırma ve Lojistik Ana Planı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 266 s. https://www.uab.gov.tr/uploads/pages/bakanlik-yayinlari/2053-ulastirma-ve-lojistik-ana-plani-rev.pdf
• UAB (2023b). Deniz Ticareti İstatistikleri. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Denizcilik Genel Müdürlüğü, İstatistik Bülteni, 2021, 8s. https://denizcilikistatistikleri.uab.gov.tr/
• UTİKAD (2021). UTİKAD Lojistik Sektörü Raporu 2021. UTİKAD Sektörel İlişkiler Departmanı, 138 s. https://www.utikad.org.tr/images/HizmetRapor/utikadlojistiksektoruraporu2021-1654.pdf
• Zeybek, H. (2021). Demiryollarının Konteyner Limanı-Hinterlant Bağlantılarındaki Önemi: Mersin Limanı Örneği. Demiryolu Mühendisliği, 14, 49-64. doi: 10.47072/demiryolu.840401