Roman Presence in the Ancient City Of Dara (Anastasiopolis) in the Light of Coin Finds

Yıl 2025, , 197 - 218, 15.01.2025

Hasan Menteşe , Emre Günay

https://doi.org/10.35674/kent.1497953

Öz

Dara (Anastasiopolis) Ancient City is an important garrison city established at the foothills of the Tur Abdin Mountains, at a point overlooking the historical Road Mardin Province Turkiye. It is understood from the findings obtained from the excavations that the city, which is known to have been founded by the East Roman Empire Emperor Anastasius (491-518 AD), but it was inhabited before Anastasius. The garrison city, which was built to serve as a buffer zone on the Persian border of the East Roman Empire and to prevent the Sassanid State from accessing the capital cities of the East Roman Empire, was one of the most important encounter areas between the Roman and Sassanid States, the two leading powers of the period. A great deal of archaeological material dating back to the (Parthian-Sassani) and Roman Periods has been found. The majority of the finds that I can date periodically constitute coins. Among the coins found, East Roman Empire coins dating back to the 6-7th centuries AD predominate, depending on the reason for the founding of the city. The coins obtained as a result of the excavations provide important data about the political, economic activities and political crises in the region. Perhaps the most important data that will enable us to understand the events, border changes and trade relations consist of coins and coin groups obtained as a result of scientific excavations. For this reason, as a result of comparing the coins which give certain date with other findings obtained from excavations, it is seen that they have the potential to solve the problem of chronology or at least approximate period.

Anahtar Kelimeler

Roman, Anastasiopolis, Nisibis, Sassanid, coins

Sikke Buluntuları Işığında Dara (Anastasiopolis) Antik Kenti’nde Roma Varlığı

Öz

Dara (Anastasiopolis) Antik Kenti; Mardin ilinde, Tur Abdin Dağları’nın eteklerinde, tarihi İpek Yolu’na hâkim noktada kurulmuş önemli bir garnizon kenttir. Doğu Roma İmparatoru Anastasius (MS 491-518) tarafından kurulduğu bilinen kentin, Anastasius öncesinde de yerleşim gördüğü, kazı çalışmalarından elde edilen buluntulardan anlaşılmaktadır. Doğu Roma İmparatorluğu’nun, Pers sınırında tampon görevi görmesi ve Sassani Devleti’nin, Doğu Roma İmparatorluğu’nun batı şehirlerine erişiminin engellenmesi amacıyla inşa edilen garnizon kenti, dönemin iki süper gücü olan Roma ve Sassani Devletleri’nin en önemli karşılaşma alanlarından biri olmuştur. Kent içerisinde yapılan incelemelerde Pers (Parth-Sassani) ve Roma Dönemleri’ne tarihlenen oldukça yoğun arkeolojik malzemeler bulunmuştur. Dönemsel tarihleme yapabileceğimiz buluntuların büyük bir çoğunluğunu, sikkeler oluşturmaktadır. Bulunan sikkeler içerisinde MS 6-7. yüzyıllar arasına tarihlenen Doğu Roma sikkeleri, kentin kurulma sebebine bağlı olarak yoğunluk göstermektedir. Kazı çalışmaları sonucunda elde edilen sikkeler; bölgedeki siyasi, ekonomik faaliyetler ve yaşanan siyasi bunalımlar hakkında önemli veriler sunmaktadır. Yaşanmış olayları, sınır değişimlerini ve ticari ilişkileri anlayabilmemizi sağlayacak verilerden belki de en başta geleni, bilimsel kazılar sonucunda elde edilen sikkeler ve sikke gruplarından oluşmaktadır. Bu nedenle kesin tarih veren sikkelerin, kazılardan ele geçen diğer bulgularla karşılaştırılmaları sonucunda, kronoloji veya en azından yaklaşık dönem sorununa çözüm getirecek potansiyele sahip oldukları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Roma, Anastasiopolis, Nusaybin, Sassani, Sikkeler

Kaynakça

• Abû‘l-Farac. (1945). Abu’l Farac Tarihi. (Cilt 1). (Ö.R. Doğrul, Çev.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ahunbay, M. (1991). Dara-Anastasiopolis 1990 Yılı Çalışmaları. XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı (Cilt 1) içinde (197-203). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Baydur, N. (1999). İmparator Iulianus. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Bellinger, A.R. (1992). Catalogue Of The Byzantine Coins İn The Dumbarton Oaks Collection And İn The Whittemore Collection: Anastasius I To Maurige 491-602, Volume One (A. R. Bellinger, P. Grierson Ed.). Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection.
• Can, B. ve Erdoğan, N. (2014). Dara, Bizans-Sasani Sınırında Bir Garnizon Kenti ve Kazıları. H. Kasapoğlu- M.A. Yılmaz (ed), Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı içinde (347-371). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Comfort, A. (2017). Fortresses of the Tur Abdin and the confrontation between Rome and Persia. Anatolian Studies, 67, 181-229.
• Croke, B. ve Crow, J. (1983). Procopius and Dara. Journal of Roman Studies 73, 143-159.
• Croke, B. (1984). Marcellinus on Dara: A Fragment of His Lost De Temporum Qualitatibus et Positionibus Locorum. Phoenix, 38 (1), 77-88.
• Demir, M. ve Keçiş, M. (2017). Nisibis at the border of Romans and Sassanians between the Third and Fifth Centuries AD. Tarih Araştırmaları Dergisi, 36 (62), 1-29.
• Dignas, B. ve Winter E. (2007). Rome and Persia in Late Antiquity: Neighbours and Rivals. New York: Cambridge University Press.
• G, Philip. (1993). Catalogue Of The Byzantine Coins İn The Dumbarton Oaks Collection And İn The Whittemore Collection: Phocas and Heraclius 602-641, Volume 2-Part 1 (A. R. Bellinger, P. Grierson Ed.). Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection.
• G, Philip. (1993). Catalogue Of The Byzantine Coins İn The Dumbarton Oaks Collection And İn The Whittemore Collection: Heraclius Constantine to Theodosius III 641-717, Volume 2-Part 2 (A. R. Bellinger, P. Grierson Ed.). Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection.
• G, Philip. (1993). Catalogue Of The Byzantine Coins İn The Dumbarton Oaks Collection And İn The Whittemore Collection: Basil I to Nicephorus III 867-1081, Volume 3-Part 2 (A. R. Bellinger, P. Grierson Ed.). Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection.
• Edwell, P. M. (2008). Between Rome and Persia: The middle Euphrates, Mesopotamia and Palmyra Under Roman Control. London and New York: Routlege.
• İbn Battuta (1953). İbn Battuta Travels in Asia and Africa 1325-1354. (H.A.R. Gibb, Çev.). London: Routledge & Kegan Paul.
• James Of Edessa (1898). The Chrological Canon James Of Edessa. (E. W. Brooks Çev.), Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 52 (2), 261-327.
• John of Ephesus, (1860). The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus. (R. P. Smith, M.A) Oxford: Oxford University Press.
• Kaçar, T. (2006). Mezopotamya’da Roma-Sasani Çatışmaları: Nusaybin’in Düşüşü. İ. Özcoşar, H.H. Güneş (Ed.), 1. Uluslararası Mardin Tarihi Sempozyumu Bildirileri içinde (129-138). İstanbul: İmak Ofset Basım.
• Keser Kayaalp, E. ve Erdoğan N. (2013). The catedral complex at Nisibis. Anatolian Studies, 63, 137-154.
• Kütük, A. (2013). Bizans İmparatorluğu’nun Alternatif İstihkâm Şehri: Dara (Anastasiopolis) Kuruluşu ve Günümüze Kadarki Durumu. Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi 7 (2), 69-85.
• Malalas, (1986). The Chronicle of John Malalas. (E. Jeffreys, M. Jefferys, R. Scott, Çev.), Melbourne: Australian Association for Byzantine Studies.
• Matthews, J. (2010). The Roman Empire of Ammianus: With a New İntroduction. USA: Michigan Classical Press.
• Metin, H. (2020). Dara (Anastasiopolis) Agora Kazı Buluntuları: Erken Bizans Dönemi Pişmiş Toprak Kandiller. Amisos, 6(10), 87-99.
• Metin, H. (2022). Kuzey Mezopotamya’nın Metropolü, Bizans’ın Son Kalesi Dara (Anastasiopolis)”. Anadolu Kültür Atlası, 3, 74-75.
• Mundell, M. C. (1975). A Sixth Century Funerary Relief at Dara in Mesopotamia. Jahrbuch Der Österreichischen Byzantinistik, Band 24, 209-227.
• Ostrogorsky, G. (2019). Bizans Devleti Tarihi. (F. Işıltan Çev.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Procopius (1971). Buildings, Volume VII. (H. B. Dewing, G. Downey, Çev.), London: Harvard University Press.
• Zachariah, (1899). The Syriac Chronicle Known as That of Zachariah Mtylene. (F.J. Hamilton, E.W. Brooks, Çev.). London: Methuen & Co.
• Zonaras. (2009). The History Of Zonaras-From Alexander Severus to The Death Of Theodosıus The Great. (T. M. Banchich, E. N. Lane, Çev.), London and New York: Routlege.
• RPC Online Catalogue: https://rpc.ashmus.ox.ac.uk/city
• Mardin Müzesi Kazı Arşivi