Iğdır Kentinde Hava Kirliliği ve İklim Parametreleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 10, 15.03.2018

Canan Koç , Ahmet Koç

Öz

Büyük ve küçük ölçekli şehirlerin enerji ihtiyaçlarını karşılamak
için kullanılan fosil yakıtlar sebebiyle oluşan hava kirliliği sorunları insan
ve kent ekosistemine olumsuz bir etki yapar. Doğu Anadolu'da Ağrı Dağı ve Kafkas
Dağlarının oluşturduğu kase şekli sebebiyle Iğdır kent merkezinde kışın hava
kirliliği nüfus artışıyla artmaktadır. Çalışmada, hava kirliliği ve iklimsel parametreler
arasındaki ilişki istatiksel olarak analiz edilmektedir. Veriler Iğdır’daki Meteoroloji
Genel Müdürlüğü’nden elde edildi. Analizlerle, ısı, rüzgar hızı, rüzgar yönü,
nem gibi iklimsel elemanlar ve havadaki partikül ve SO₂
miktarları gibi hava kirliliği parametreleri
arasındaki ilişki incelenmektedir. Iğdır kentinde elde edilen sonuçlara göre
iklim ve hava kirliliği ve ayrıca topoğrafik faktörler ve onları etkileyen
arazi kullanım arasında önemli korelasyon vardır.

Anahtar Kelimeler

hava kirliliği, iklim elemanları, sınıflandırma analizi

An Assessment Through Relationship Between Air Pollution and Climatic Parameters in City of Igdır

Öz

Air pollution problems due to the use of fossil fuels to meet the
energy needs of large and small-scale cities, creates a negative impact on
people and the urban ecosystem. Due to the bowl-shaped structure of Iğdır
formed by Mount Ararat in eastern Turkey and the Caucasus Mountains, in the
winter air pollution in the city center of Iğdır has increased in line with
population growth. In this study, the relationship between air pollution and
climatic parameters were analyzed statistically. The data obtained by the General
Directorate of Meteorology in Iğdır. By the analysis, relationships between the
climatic elements such as  temperature,
wind speed, wind direction, humidity, and the air pollution parameters  such as particles and the amount of SO₂ in the air are examined. According to the results obtained
from the research in city of Iğdır, there is a significant correlation between
the climate and air pollution and also topographic factors and land use that
affect both of them.

Anahtar Kelimeler

Air pollution, climate elements, ordination analysis

Kaynakça

• Anonymous (2012). Cerin Planı-İklim Korumasına Yatırım. www.cerina.org/tr/cerina-plan
• Barrón-Adame, J.M., Cortina-Januchs, M.G.,Vega-Corona, A., Andina D. (2012). Unsupervised system to classify SO2 pollutant concentrations in Salamanca, Mexico. Expert Systems with Applications Volume 39, Issue 1, January 2012, Pages 107–116)
• Anıl, İ., Karaca, F., Alagha, O.(2009). İstanbul'a Uzun Mesafeli Atmosferik Taşınım Etkilerinin Araştırılması: "Solunabilen Partikül Madde Epizotları, Ekoloji Çevre Dergisi, Cilt:19, No:73, Sayfa: 86-97.
• Altıntaş, H. (2004). Ortak malların trajedisi: Karadeniz ve Hazar denizlerindeki kirlilik. İçinde M. Marin ve U. Yıldırım (Ed.), Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayınları, 204- 248
• Bayraktar, H., Turalıoğlu, F.S. (2005). Average Sulphur Dioxide Concentration Estimation by Percantage Weighting Polygon Method in Erzurum Urban Centre, Turkey, Atmospheric Environment 39: 5991-5999.
• Bisht, S. D., Tiwari, S., Srivastava, A.K., Srivastava K.M.(2013). Assessment of air quality during 19th Common Wealth Games at Delhi, İndia. Natural Hazards Volume 66, Issue 2, March 2013, Pages 141-154
• Bozkurt A., Bozkurt N, Filiz A.(1998). Hava kirliliğinin orta derecede astımı olan hastalarda hayat kalitesine etkisi. Toraks Derneği II. Yıllık Kongresi; 1998:47
• Boncukcuoğlu, R., Tosunoğlu, V., Özbay, O. (1992). Hava Kirliliğine Etki Eden Etmenler Arası İlişkiler Ve Erzurum Örneği, Marmara Üniversitesi, 8. Kimya ve Kimya Mühendisliği Sempozyumu 5:209-214, İstanbul.
• Çiçek, İ., Türkoğlu, N., Gürgen, G.(2004). Ankara’da hava kirliliğinin istatistiksel analizi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, Sayfa: 1-18, Elazığ.
• Chak, K. C., & Xiaohong, Y. (2008). Air pollution in mega cities in China. Atmospheric Environment, 42(1), 1–42.
• Cohen, A.J., (2000). Outdoor air pollution and lung cancer. Environmental Health Perspectives 108 (Suppl. 4), 743-750
• Erden, S.H.,(1999). “Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı”, Trakya’da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu III Bildiriler Kitabı, TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Edirne, Kasım 1999, Yayın No:240, s 333-337. Eser, E., Dinç, G., Özcan, C., Tartan, M. (1999). Rutin hava kirliliği ve meteoroloji verileri ile bir gün sonraki hava kirliliğinin tahmini üzerine bir deneme. Hava Kirlenmesi ve Kontrolu Ulusal Sempozyumu, İzmir, 105-114
• Eğri, M.(1997).1996-1997 Kış Döneminde Malatya İl Merkezi Hava Kirliliği Parametrelerine Meteorolojik Koşulların Etkisi. Journal of Inonu University Medical Faculty. Vol:4 No:3. Malatya.
• Finlayson-Pitts, B.J., Pitts., J.N. (1986) Atmospheric Chemistry: Fundamentals and Experimental Techniques, John Wiley and Sons.
• Hiena., P.D. Locb., N.U. Daob (2011). Air Polution Episodes Associated With East Asian Winter Monsoons, Volume:409 Issue:23 1 Novenber 2011, Pages:5063-5068
• Güler, Ç., Çobanoğlu, Z. (1994). Dış Ortam Hava Kirlenmesi, Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi, No:8 Ankara.
• Kadıoğlu, M. (1997). ‘Trends in surface air temperature data over Turkey’, Int. J. Climatol, Volume:17, Pages:511-520.
• Kopar, İ., Zengin, M. (2009). Coğrafi Faktörlere Bağlı Olarak Erzurum Kentinde Hava Kalitesinin Zamansal ve Mekansal Değişiminin Belirlenmesi, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:53, Sayfa: 51-68, İstanbul.
• Galloway, J.N., (1998). The global nitrogen cycle: changes and consequences. Environmental Pollution 102, 15-24. İbret Ü.B., Aydınözü D.(2009). Şehirleşmede Yanlış Yer Seçiminin Hava Kirliliği Üzerine Olan Etkisine Bir Örnek: Kastamonu Şehri İstantanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Coğrafya Dergisi, Sayı:18 Sayfa:71-88.
• Mc Kenzie JF., Pinger RR., Kotecki JE (2002). An Introduction to Community Health. 4th edition. Jones and Barlett Publishers. Sudbury, Massachusetts. p:442–511.
• Moriarty, F., (1999). Ecotoxicology: The Study of Pollutants in Eco-systems. Academic Press, London.
• Nişancı, A.(1988). Karadeniz Bölgesinin İklim Özellikleri ve Farklı Yöreleri. On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi S:223-233 Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, Samsun.
• Nişancı A.(1994). Belli hava durumlarında Erzurum’da Hava Kirliliği, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi 15: 319-324, Erzurum.
• Öztürk, K.(2002). Kürsel İklim Değişikliği ve Türkiye’ Olası Etkileri, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:22, Sayı:1, Sayfa: 47-65, Ankara.
• Şahin, C. (1987). Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğini Etkileyen Doğal Çevre Faktörleri, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 1(1): 194-208. Şahin, C.(1989). Hava kirliliği ve Hava Kirliliğini Etkileyen Doğal Çevre Faktörleri G.Ü. Coğr. Arş. Cilt:1 Sayı:1, Ankara.
• Sever, R. (2008). Malatya’da Hava Kirliliğine Coğrafi Bakış, Doğu Coğrafya Dergisi, 13(20): 59-77.
• Schwartz, J, Dockery, D.W. (1992). Increased mortality in Philadelphia associated with daily air-pollution concentrations, American Review of Respiratory Disease, vol. 145(3), pp. 600–4.
• Şimşek, Z., Öner, N., Kondur, Y., Şimşek, M. (2010). Önemli Biyolojik Zenginliklerimizden Ilgaz Dağı Milli (Yenice-Doruk)’nın Böçek ve Bitki Çeşitliliği, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, Sayı:3, Sayfa:169-174.
• Smith, E.G., Haines, J.H., Stone, S.L. (1994). Review of the national ambient air quality standards for sulfur oxides. Assessment of scientific and technical information , EPA-452R-94–013, Research Triangle Park, NC: Air Quality Management Division, Office of Air Quality Planning and Standards, U.S. Environmental Protection Agency.
• Soysal, A., Demiral, Y.(2007). Kapalı Ortam Hava Kirliliği, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, Cilt:6, Sayı:3, Sayfa: 221-226, İzmir.
• Stellman JM, McCann M, Warshaw L, Brabant C, Finklea J, Messite J. (1998). Encyclopaedia of Occupational Health and Safety. 4th edition International Labour Office. Geneva; 1998. p:44;.1-30, 45;1-25.
• Taşdemir, Y.(2002). Bursa’da Kükürt Dioksitten Kaynaklanan Hava Kirliliği, Ekoloji Çevre Dergisi, Cilt:11, No:42, Sayfa: 12-15.
• Turalıoğlu, F.S., Bayraktar, H. (2004). Erzurum Şehir Merkezi Üzerinde Hava Kirleticilerin Zamansal ve Bölgesel Dağılımı, İTÜ 9. Endüstriyel Kirlenme Kontrolü Sempozyumu, Sayfa: 581-587, İstanbul. Türkeş, M., Sümer, U. M., Çetiner, G.(2000). ‘Küresel iklim değişikliği ve olası etkileri’, Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları, 7-24, ÇKÖK Gn. Md., Ankara
• Türkeş, M. (1995). ‘Türkiye'de yıllık ortalama hava sıcaklıklarındaki değişimlerin ve eğilimlerin iklim değişikliği açısından analizi’, Çevre ve Mühendis, TMMOB Çevre Mühendisleri Odası yayın organı, 9, 9-15, Ankara
• Ter Braak, C, F. F., (1991). CANOCO-AFORTRAN program for Canonical Community ordination by (partial) (detrended) (canonical) Correspondence Analysis, Principle Component Analysis and Redundancy Analysis (Version 2.2). Technical Report LWA-88-02. Agricultural Mathematics Group, Wageningen, Holland.
• Ter Braak, C, F. F and S. Milayer, (1998). CANOCO version 4.5.
• Vineis, P., Hoek, G., Krzyzanowski, M., Taglianti, F.V., Veglia, F., Airoldi, L. (2006). Air pollution and risk of lung cancer in a prospective study in Europe. International Journal of Cancer 119 (1), 169-174.
• Yalçın, A.Z.,(2009). Küresel Çevre Politikalarının Küresel Kamusal Mallar Perspektifinden Değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12 Sayı 21 ss.288-309.