Internal Migration In Turkish Cinema: Reading The Period 1950-1960 As Geographical

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 3, 765 - 776, 15.09.2021

Hüseyin Mertol Ülkünur Köksal Mücahit Yıldırım

https://doi.org/10.35674/kent.902239

Öz

Migration, which is a permanent displacement movement within the borders of the country, is called internal migration. With the effect of industrialization and mechanization in agriculture, migration from rural to urban began in Turkey after 1950. Most of the migrations have been to Istanbul. As a result of migrations, there have been some positive and negative changes. These changes in the social structure and in the cities have also attracted the attention of cinema and have been the subject of films since the 1960s.
The aim of this study is to examine the migrations from rural to urban areas between the years 1950-1960 and the reflection of these migrations on cinema. Relational research method was used in the study. Within the scope of the method used, the relationship between internal migration and cinema was determined and the effect of this relationship on the films was revealed. Five films were selected to be used in the study; These are the films "Gurbet Kuşları, The Endless Road, The Bride, Wedding and Diet".

As a result of this study, it has been shown how the effects of rural-to-urban migrations experienced in Turkey in the 1950-1960 period on society and cities are reflected through the art of cinema. In addition to the deterioration of the traditional family structure, unemployment, and adaptation problems, urbanization problems such as squatting are also discussed.

Anahtar Kelimeler

Rural to Urban Migration, Migration Movies, Cinema, 1950, 1960

Türk Sinemasında İç Göç: 1950-1960 Döneminin Coğrafi Olarak Okunması

Öz

Ülke sınırları içerisinde yapılan kalıcı yer değiştirme hareketi olan göçlere iç göç denir. Sanayileşme ve tarımda makineleşmenin etkisiyle Türkiye’de 1950 sonrası kırdan kente göç hareketi başlamıştır. Göçlerin büyük çoğunluğu İstanbul’a olmuştur. Göçler sonucunda olumlu ve olumsuz bir takım değişimler yaşanmıştır. Toplumsal yapıda ve şehirlerde gerçekleşen bu değişimler sinemanın da ilgisini çekmiş ve 1960’lı yıllardan itibaren filmlere konu olmuştur.
Bu çalışmada amaç 1950-1960 yılları arasındaki dönemde kırdan kente gerçekleşen göçler ve bu göçlerin sinemaya yansımasının incelenmesidir. Çalışmada ilişkisel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Kullanılan yöntem kapsamında iç göç ile sinema arasındaki ilişki belirlenmiş ve bu ilişkinin filmler üzerindeki etkisi ortaya konmuştur. Çalışmada kullanılmak üzere beş film seçilmiştir bunlar; ‘’Gurbet Kuşları, Bitmeyen Yol, Gelin, Düğün ve Diyet’’ filmleridir.
Bu çalışmanın sonucunda Türkiye’de 1950-1960 döneminde yaşanan kırdan kente göçlerin toplum ve şehirler üzerindeki etkilerinin sinema sanatı aracılığıyla nasıl yansıtıldığı gösterilmiştir. Toplumsal olarak geleneksel aile yapısının bozulması, işsizlik, uyum sorununun yanında gecekondulaşma gibi şehirleşme sorunları da ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırdan Kente Göç, Göç Filmleri, Sinema, 1950, 1960

Kaynakça

• Algan, N. (2018,8 Ekim). Türkiye’nin görsel belleğinde bir öncü ve bir usta lütfi akad. http://neclaalgan.com/turkiyenin-gorsel-belleginde-bir-oncu-ve-bir-usta-lutfi-akad/
• Ateş, M. (2020). Sinemada göç bağlamında sınıf, kimlik ve mekân: Ömer Lütfi Akad ve 'göç üçlemesi'. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 4(2), 128-141.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., Turner, L. A. (2010). Research Methods, Design and Analysis (11. bs.). Allyn and Bacon.
• Çamdalı, G.D. (2019). 1950-1960 döneminde basına göre türkiye’de göçler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, H. Z., Tezcan, S. (2017). Türk sinemasında göç temalı İstanbul filmleri üzerinden kentlerdeki mekânsal ve toplumsal değişimlerin incelenmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 619-636.
• Çelikcan, P.(2018,18 Temmuz). Bitmeyen yol’un çaresiz yolcuları. Türk Sineması Araştırmaları. https://www.tsa.org.tr/tr/yazi/yazidetay/434/bitmeyen-yol%E2%80%99un- caresiz-yolculari.
• Çelik, M.F., (2017). Türk sinemasında iç göç filmlerinde birey ve mekân algısı (1960-2009). Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğanay, H. ,Orhan, F. (2016). Türkiye beşeri coğrafyası (5. Bs.) . Pegem Akademi Yayıncılık
• Karakışlak, İ. N. (2018). Türk sinemasında göç, kentleşme, gecekondulaşma ve İstanbul. International Journal of Social Science, 1(2), 279-285.
• Özdemir, H. (2012). Türkiye’de iç göçler üzerine genel bir değerlendirme. Akademik bakış dergisi, 30(11), 1-18.
• Öztürk, M. (2004). Türk sinemasında gecekondular. European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey, (1).
• Öztürk, S., Yücel, A. (2019). İran sinemasında toplumsal belleğin alegorik yansıması: ıron ısland filmi. Tarihi aydınlatan sinema. Atlas akademi, 107-108
• Öztürk, S. (2017). Sinema ve gerçeklik ilişkisinin yılmaz güney filmlerine yansıması: sürü filmi, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 185-198
• Öztürk, S. (2019), Göç ve göçmen sineması bağlamında “kısa ve acısız” ve “almanya acı vatan” filmleri üzerine karşılaştırmalı bir analiz, 8th International Vocational Schools Symposium Proceedings, cilt 1, 258-265
• Pişkin, G. (2010). Türkiye'de göç ve türk sineması: 1960-2009. Humanities sciences, 5(1), 45-65.
• Sürmeli, İ. (2017). Türkiye’de iç göçün değişim ve dönüşümü: kentten kıra yöneliş. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (special), 275.
• Şen, M. (2014). Türkiye'de iç göçlerin neden ve sonuç kapsamında incelenmesi. Çalışma ve toplum, 40(1).
• Uğur, U. (2016). Gurbet kuşları filmi örneğinde iç göç olgusunun sosyolojik açıdan incelenmesi. Odü sosyal bilimler araştırmaları dergisi (odüsobiad), 6(3), 917-926.
• Uğur, U. (2017). Yeni türk sinemasında üçleme filmlerde varoluşsal izlekler. Akdeniz sanat dergisi, 2017, 76.
• Velioğlu, Ç. (2014). Türk sinemasında dış göçle birlikte oluşan kültürel değişimin bir öğesi olarak dinin temsili: berlin in berlin. Akdeniz iletişim, (21).
• Yücel, A. (2019). Andy warholl çalışmalarının metinlerarasılık bağlamında incelenmesi, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (odüsobiad), cilt:9, sayı:1, ordu(3).
• Yücel A., Sürmeli Z.(2019) - “ Sinemada oryantalist ve oksidentalist söylem: “duvara karşı” filmi örneği “, idil dergisi, cilt:8, sayı: 54, İstanbul, (112).