Cognitive Maps and Urban Equipment in Urban Spaces: The Case of Trabzon Meydan Park

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 4, 1100 - 1116, 25.12.2021

İrem Bekar Zeynep Nilsun Konakoğlu Büşra Bulut

https://doi.org/10.35674/kent.962892

Öz

Cities are social indispensables, which are the most important indicators of the political and social accumulation of societies. All of the urban values such as geographical location, climate, natural vegetation, buildings and structures that each city has constitute the identity of the city. One of the important reflectors of the urban identity is the urban spaces that have become the symbols of the city. Urban spaces that respond to various needs of ccitizens are important elements in terms of urban with the values they have and the furnishings that exist in them. While describing these urban spaces that have a place in their minds, citizens sometimes get help from a memory they live, from a building they see, and sometimes from an urban equipment that they use or that attracts their attention. Cognitive maps formed by the combination of these different concepts have an important place in describing the environment of the individual and determining location, distance and place information. The cognitive map, which is shaped in the mind of the individual in line with his/her cultural characteristics, lifestyle and experiences, is an important method that enables the coding of mental processes such as remembering/remembering, storing, acquiring information, solving, accumulating and so on. It is an important method that provides the coding of mental processes such as In this study, the urban equipment in Trabzon Meydan Park is determined and the contribution of the urban equipment to the urban identity and the cognitive map are determined through the urban equipment, together with the questionnaire applied to the citizens. In this direction, the data obtained through the survey and on-site detection studies were interpreted. As a result, it has been revealed that the urban equipment of Meydan Park, which has an important place in the history of Trabzon, especially the Atatürk Statue and the memories of the park are important in determining the cognitive map.

Anahtar Kelimeler

cognitive map, urban identity, Trabzon Meydan Parkı, Urban Equipment, City Image

Kentsel Mekanlarda Bilişsel Haritalar ve Kent Donatıları: Trabzon Meydan Parkı Örneği

Öz

Kentler toplumların siyasi, sosyal ve toplumsal birikimlerinin en önemli göstergeleri olan toplumsal vazgeçilmezlerdir. Her kentin sahip olduğu coğrafi konum, iklim, doğal bitki örtüsü, binalar, yapılar gibi kentsel değerlerin bütünü kentin kimliğini oluşturmaktadır. Kent kimliğinin önemli yansıtıcılarından biri de kentin simgesi haline gelmiş kentsel mekanlardır. Çeşitli gereksinimlere cevap veren kentsel mekanlar sahip oldukları değerler ve içlerinde var olan donatılarla kent mimarisi açıdan önemli birer unsur konumundadırlar. Kentliler zihinlerinde yer edinen bu kentsel mekanları tarif ederken bazen yaşadığı bir anıdan, gördüğü bir binadan bazen ise kullandığı veya dikkatini çeken bir kent donatısından yardım almaktadır. Birbirinden farklı bu kavramların birleşimi ile oluşan bilişsel haritalar bireyin çevresini tarif etmesinde, konum, uzaklık ve yer bilgilerinin belirlenmesinde önemli yere sahiptir. Bireyin kültürel özellikleri, yaşam biçimi ve deneyimleri doğrultusunda zihninde şekillenen bilişsel harita; hatırlama/anımsama, saklama, bilgi edinme, çözme, biriktirme vb. gibi zihinsel süreçlerin kodlanmasını sağlayan önemli bir yöntemdir. Bu çalışmada Trabzon Meydan Parkı’nda bulunan kent donatıları tespit edilerek kullanıcılara uygulanan anketle birlikte kent donatılarının kent kimliğine katkısı ve bilişsel haritanın kent donatıları üzerinden tespiti yapılmaktadır. Bu doğrultuda yapılan anket ve yerinde tespit çalışmaları ile elde edilen veriler yorumlanmıştır. Sonuç olarak bireylerin Trabzon tarihinde önemli bir yeri olan Meydan Parkı’nın kent donatılarının özellikle de Atatürk Heykeli’nin ve parka dair belleklerinde yer edinen anılarının bilişsel haritanın belirlenmesinde önemli olduğu ortaya konulmuştur

Anahtar Kelimeler

kent donatısı, bilişsel harita, kent kimliği, Trabzon Meydan Parkı, kent imgesi

Kaynakça

• Aksu, Ö. V. (2012). Kent mobilyaları tasarımında özgün yaklaşımlar. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(2), 373-386.
• Altman, I. & Chemers M. (1980). Culture and Environment, Environmental Cognition and Perception, Wadsworth Inc., 43-71.
• Arruda A., Moroni I., Bezerra P., Silva P. & de Paiva RBF (2017) Practical urban: the urban furniture and ıts relationship with the city. İçinde: Soares M., Falcão C., Ahram T. (eds) Ergonomi Modelleme, Kullanılabilirlik ve Özel Popülasyonlardaki Gelişmeler. Akıllı Sistemler ve Hesaplamadaki Gelişmeler, cilt 486. Springer, Cham, s. 413-423. https://doi.org/10.1007/978-3-319-41685-4_37
• Aykut, F. (1997). Dış mekân kentsel donatı elemanlarında ahşap malzeme kullanımı: Bartın belediye parkı örneği, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Bayrakçı, O. (1991). Kent Mobilyaları Tasarımında Kimlik Sorunu ve Kent Kimliği İçindeki Yeri. Kamu Mekanları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 75-79.
• Bayraktar, N., Tekel, A. & Yalçıner Ercoşkun, Ö. (2013). Ankara Atatürk bulvarı üzerinde yer alan kentsel donatı elemanlarının sınıflandırılması, değerlendirilmesi ve kent kimliği ilişkisi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 105-118.
• Bayramoğlu, E. & Yurdakul, N. (2019). Kentsel açık mekân olarak meydanların yaşam kalitesine etkileri: Trabzon örneği. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 8(1), 425-435.
• Bekar, İ. & Ertaş Beşir, Ş. (2021). The Place of Urban Furniture in The Formation of Historical Environmental Identity. Boyko RANGUELOV Zharas G. BERDENOV Recep Efe (Ed.), Advances in Scientific Research: Engineering and Architecture içinde (223-238). ST: Klıment Ohrıdskı Unıversıty Press.
• Celbiş, Ü. (2001). Ürün Kullanıcı İlişkileri Bağlamında Kent Mobilyaları ve İşlevleri. 1.Uluslararası Kent Mobilyaları Sempozyumu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul,175-178.
• Çanakçıoğlu, N.G. (2011). İstanbul’da farklı sosyal grupların yerleştiği çevrelerde yaşayan çocukların algısal süreçlerinin bilişsel haritalar yöntemiyle irdelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çınar, H. S. , & Cermikli, B., (2019). Poınt Densıty Analysıs Wıth Cognıtıve Mappıng Technıque: Istanbul-Hıstorıcal Cıty Center. Fresenıus Envıronmental Bulletın , Vol.28, 9192-9199.
• Çubuk M. (1991). Kamu Mekânları ve Kentsel Tasarım’, Kamu Mekânları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu 15–16 Mayıs 1989, İstanbul, M.S.Ü./ Mimarlık Fakültesi, 15-17.
• El-Ghonaimy, I. H. (2020). Street Furniture Influence in Revitalizing the Bahraini Identity. Journal of contemporary urban affairs, 4(1), 11-20.
• Eray, S. S. & Kutlu, İ. (2021). Anadolu’da Selçuklu ve Osmanlı kent yapısında çarşının konumu ve mekânsal kurgusu üzerine bir İrdeleme. Kent Akademisi, 14(2), 506-517.
• Ertaş, Ş., Kurak Açıcı, F., Özdemir, İ., Koç, S. & Köse, O. (2017). Konya/Sille Hükümet Caddesi Mevcut Kent Bileşen ve Öğelerinin Tespiti, Kent Mobilyasıyla Anlatılan Tarih Konya/Sille (Ed:Şebnem Ertaş), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Gattis, M. (2001). Space as a Basis for Abstract Thought, Spatial Schemas and Abstract Thought. London, UK: MIT Press.
• Gür, Ş. Ö. (1996). Mekan Örgütlenmesi, Trabzon: Gür Yayınları.
• Huff, A. S. (2002). Mapping Strategic Knowledge. London: Sage Publications Incorporated.
• Jacobson, J. L., (1998). Cognitive Mapping Without Sight: Four Preliminary Studies of Spatial Learning, Journal of Environmental Psychology, 18, 289- 305.
• Kurdoğlu, B. Ç., Aktürk, E. & Kurt K. S. S. (2018). Trabzon kent parkları üzerine genel bir inceleme. 2. Uluslararası Bilimsel Çalışmalarda Yenilikçi Yaklaşımlar Sempozyumu, Samsun.
• Lloyd, R. (2000). Self-Organized Cognitive Maps, Professional Geographers, 52(3), 517-531.
• Lynch, K. (1960). The image of the city, Cambridge: The M.I.T Press.
• Mellado, V. (1997). Preservice teachers’ classroom practice and their conceptions of the nature of science. Science & Education, 6, 331–354.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Moore, G. T. & Golledge, R. G. (Eds.). (1976). Environmental knowing: Theories, research and methods. Dowden.
• Özaydın, G., Erbil, D. & Ulusay, B. (1991). Kamu mekanları tasarımının tamamlayıcısı olarak, bildirişim öğeleri, Kamu Mekanları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu, İstanbul.
• Özdağoğlu, A. (2010). Bilişsel Haritalama ve Analitik Serim Süreci (ASS) Entegrasyonu. Yönetim ve Ekonomi Dergisi , 17 (1) , 1-10 .
• Özdemir, M. İ., Ural, E. S. & Gür, Ö. Ş. (1991). Yapı bileşen ve öğelerinin mekan örgütlenmesine etkileri, Uluslaraarası II. Yapı ve Yaşam Kongresi, Bursa, 158-174.
• Öztürk, Ç. A. (2017). Eskişehir’in Geçmişteki ve Bugünkü Kent Belleğinin Zihin Haritaları Üzerinden Okuma Denemeleri. Kent Araştırmaları Dergisi, 20(7), 856-880.
• Sanoff, H. (1991). Visual Research Methods in Design. Newyork.
• Strati, A. (1998). (Mis) Understanding Cognition In Organization Studies, Scandinavian Journal of Management, 14(4), 317.
• Südaş, İ. & Öz, İ. (2018). Davranışsal coğrafyada bilişsel haritalar: Ege Üniversitesi kampüsü örneği. Türk Coğrafya Dergisi, 71, 81-92.
• Topçu, K.D. & Topçu, M. (2012). Visual presentation of mental images in urban design education: cognitive maps. Selcuk University, Faculty of Eng.& Architecture, Department of Urban and Regional Planning.
• Türk, S. (2017). Beypazarı kent kimliğinin bilişsel haritalama yöntemi ile değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 483-499.
• URL-1, (2021). https://tr.depositphotos.com/stock-photos/eski-k%C4%B1rm%C4%B1z%C4%B1-telefon-kutusu.html (Erişim tarihi 01.06.2021).
• URL-2, (2021). https://arttenders.com/blog/2017/06/the-10-most-inspiring-art-in-subway-stations/ (Erişim tarihi 01.06.2021).
• URL-3, (2021). https://pxhere.com/en/photo/901261 (Erişim tarihi 01.06.2021).
• URL-4, (2021). https://www.neredekalmistikmag.com/post/prag-astronomik-saat-kulesi-prag-orloj (Erişim tarihi 01.06.2021).
• Ülkeryıldız, E., Durmuş Arsan, Z. & Akış, T., (2009). Öğrenci zihin haritalarında kente ilişkin deneyimle değişen çevre algısı. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(1), 72-82.
• Üstün, T. (2014). Kentsel park aydınlatmalarının kullanıcı açısından değerlendirilmesi: Trabzon kenti Meydan Parkı ve Atapark örnekleri (Yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Yaylalı, S. (1998). Kent mobilyaları tasarımında kullanılabilecek kavramsal bir model. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldızcı, A. C. (2001). Kent Mobilyaları Kavramı ve İstanbul'daki Kent Mobilyalarının İrdelenmesi, I. Uluslararası Kent Mobilyaları Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 29–34.