Yarı Açık Mekânlarda İşitsel Peyzaj Algısının Diyarbakır Ulu Camii Avlusunda Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: D.Ü. 2. Uluslararası Mimarlık Sempozyumu Özel Sayısı, 141 - 151, 05.08.2022

Beritan Ocaklık , Derya Çakır Aydın

https://doi.org/10.35674/kent.1014191

Öz

Yapılan çalışmada, yarı açık mekânların işitsel peyzaj algısının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda Diyarbakır’ın simgelerinden biri olarak kabul edilen ve Müslümanlar arasında 5.Harem-i Şerif olarak bilinen Diyarbakır Ulu Camii’nin avlusunun işitsel peyzajını tanımlama ve bu alandaki çalışmalara katkı sunma hedeflenmektedir. Kullanıcıların işitsel peyzaj algısını belirlemek için BS ISO 12913 standartları referans alınarak hazırlanan anketler, frekans analizi ile değerlendirilmiştir. Cami avlusunda 32 kadın ve 30 erkek olmak üzere toplam 62 katılımcıya anket uygulanmıştır. Çalışma sonucunda avlunun işitsel peyzajı tanımlanmış ve ses çevresine yönelik kullanıcıların beklentileri değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler doğrultusunda memnuniyet düzeyi yüksek ses kaynaklarının avlu içerisinde kullanılması ve/veya arttırılması önerilmiştir. Ayrıca ortamda rahatsızlık veren ses kaynakları tespit edilip çözüm önerileri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İşitsel peyzaj, dini mekânlar, Diyarbakır Ulu Cami, işitsel algı, yarı açık mekânlar.

Destekleyen Kurum

Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü (DÜBAP)

Teşekkür

Bu çalışmaya verdikleri desteklerden dolayı Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğüne (DÜBAP) teşekkür ederiz.

Evaluation of Soundscape Perception in Semi-Open Spaces in the Courtyard of Diyarbakir Grand Mosque

Öz

In this study, it was aimed to evaluate the soundscape perception of semi-open spaces. In this context, it is aimed to define the soundscape of the courtyard of the Diyarbakır Great Mosque, which is considered one of the symbols of Diyarbakır and known as the 5th Harem-i Şerif among Muslims, and to contribute to the studies in this field. In order to determine the soundscape perception of the users, the questionnaires prepared with reference to BS ISO 12913 standards were evaluated with frequency analysis. A questionnaire was applied to a total of 62 participants, 32 women and 30 men, in the courtyard. As a result of the study, the soundscape of the courtyard was defined and the expectations of the users for the sound environment were evaluated. With these evaluations, it has been suggested to use and/or increase the sound sources with high satisfaction level in the courtyard. In addition, disturbing sound sources in the environment were identified and solutions were developed.

Anahtar Kelimeler

Soundscape, religious buildings, Diyarbakır Grand Mosque, auditory perception, semi-open spaces.

Kaynakça

• Akpınar, N., Belkayalı, N., Turan, F., Büyük, A., Sunal, Ş. ve Oğuz Dicle. (2012). Kent Parklarında İşitsel Peyzaj (Soundscape) Algısı ve Kullanıcı Tercihlerinin Yaşam Kalitesi Kapsamında Değerlendirilmesi : Ankara Örneği. TÜBİTAK 110Y186 Nolu Proje.
• Azzahra Nisa,I.R., Sarwono, J., Prasetiyo, I. ve Sudarsono, S.A. (2018). “Hospıtal Soundscapes : Soundscapes Intervensıons In Intensıve Care Unıt”. 25th Internatıonal Congress on Sound and Vibration (July).
• Bora, Z. (2014). “Understandıng Soundscape In Publıc Spaces: A Case Study In Akköprü Metro Statıon, Ankara”. Yüksek Lisans Tezi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü,İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi,Ankara.
• Çakır Aydın, D. (2017). “İşitsel Peyzajda Ses Çevresi Memnuniyet Düzeyinin Bulanık Mantık İle Tahmin Edilmesi: Diyarbakır Suriçi Uygulaması”. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,İstanbul.
• Çakır, O. ve İlal, M.E. (2017). “Yemekhane ses peyzajının psikoakustik parametreler açısından değerlendirilmesi”. Ss. 2071–81 içinde 13.Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi (Teskon) Bildiriler Kitabı. C. 2.
• Davies, W. J., Adams M.D., Bruce N.S., Cain, R., Carlyle, A., Cusack, P., Hall, D.A., Hume, K.I., Irwin, A., Jennings, P., Marselle, M., Plack, C.J. ve Poxon, J. (2013). “Perception of soundscapes: An interdisciplinary approach”. Applied Acoustics 74(2):224–31. doi: 10.1016/j.apacoust.2012.05.010.
• Dökmeci Yörükoğlu, P. N., ve Jian K. (2017). “Development and testing of indoor soundscape questionnaire for evaluating contextual experience in public spaces”. Building Acoustics 24(4):307–24. doi: 10.1177/1351010X17743642.
• Jeon, J. Y., Hwang, I.H., ve Hong, J.Y. (2014). “Soundscape evaluation in a Catholic cathedral and Buddhist temple precincts through social surveys and soundwalks”. The Journal of the Acoustical Society of America 135(4):1863–74. doi: 10.1121/1.4866239.
• Karaman Yılmaz, Ö., Yelkenci Sert, F. ve Tanaç Zeren M. (2018). “Acoustical characteristics of izmir sephardic synagogues”. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University 33(1):89–100. doi: 10.17341/gazimmfd.406782.
• Kocaer, R. (2018). “Kılıç Ali Paşa Camii Akustik Mirası Değerlendirmesi Ve Modern Bir Camii İle Akustik Performans Karşılaştırılması”. Yüksek Lisans Tezi,Fen Bilimleri Enstitüsü,Kadir Has Üniversitesi,İstanbul.
• Korkmaz, Ş. I. (2019). “Alışveriş Merkezlerindeki Akustik Konforun İrdelenmesine Yönelik İç Mekan İşitsel Peyzaj Çalışması: Eskişehir Espark Avm Örneği”. Yüksek Lisans Tezi,Eskişehir Teknik Üniversitesi,Fen Bilimleri Enstitüsü,Eskişehir.
• Özçevik, A., Can, Z. Y. (2011). “İşitsel Peyzaj Kavramı ve Kapalı Mekanların Akustik Konfor Değerlendirmesinde Kullanılabilirliği”. MEGARON / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal 6(1):52–59.
• Özcevik, A. (2012). “İşitsel Peyzaj-Soundscape’ Kavramı İle Kentsel Akustik Konforun İrdelenmesinde Yeni Bir Yaklaşım”. Doktora Tezi,Fen Bilimleri Üniversitesi,Yıldız Teknik Üniversitesi,İstanbul.
• Parla, C. (1990). “Türk İslam Şehri Olarak Diyarbakır”. Yüksek Lisans Tezi,Sosyal Bilimler Enstitüsü,Hacettepe Üniversitesi,Ankara.
• Parla, C. (2005). “Diyarbakır Surları Kent Tarihi”. Odtü Mfd 22(1):57–84.
• Şahin, Z. (2020). “A Comparatıve Study On Soundscapes In Real And Vırtual Open Offıce Envıronments”. Yüksek Lisans Tezi,Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü ,İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi ,Ankara.
• Schafer, R. M. (1994). Soundscape : Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Destiny Books.
• Sü Gül, Z. (2015). “Assessment of Non-exponentıal Sound Energy Decays wıthın Multı-domed Monuments by Numerıcal and Experımental Methods”. Doktora Tezi,Fen Bilimleri Enstitüsü,Orta Doğu Teknik Üniversitesi,Ankara.
• The British Standards Institution. 2014. “BSI Standards Publication Acoustics — Soundscape Part 1 : Definition and conceptual framework”.
• Top, M. (2011). Medeniyetler Mirası Diyarbakır Mimarisi. Diyarbakır Valiliği Kültür ve Sanat Yayınları-3 syf.185-188.
• Tuncer, O. C., (1996). Diyarbakır Camileri Mukarnas, Geometri,Orantı. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları, syf.37-48.
• url-1. https://pin.it/7qYcQhQ (Erişim tarihi: 01.10.2021 saat20:15)
• Uysal, E., (2015). “Camilerde Mimari Akustik Tasarım Kriterleri ve Bir Örnek Çalışma: Hasan Tanık Camii”. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.