In Combating Urban Disasters Reading the Urban Renewal Practices within the Scope of Law No. 6306 Through Turkey’s Disaster Situation

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 1109 - 1131, 26.09.2022

Ceren Ağın , Hayat Zengin Çelik

https://doi.org/10.35674/kent.1023195

Cited By: 2

Öz

Disaster, which has been a great danger to humanity throughout history, has become a priority issue for urban planning due to the loss of life or property in cities. From the proclamation of the republic to the 2000s, cities have been intervened with various planning decisions. In the 2000s, apart from these decisions, a new era has been entered in the fight against disasters in cities with the urban renewal interventions that started to be included in the legislation. In particular, law no 6306 ‘Law on the Renewal of Areas Under the Risk of Disaster’, which began to be included in the laws in 2012, aims to implement urban transformation only for the disaster risk areas identified in the cities. Although the law is a necessery form of intervention against urban disasters, it does not make clearly criteria or definitions for risky area determination. Due to this gap in the law, it is the hypothesis of the study that the law numbered 6306 cannot be fully implemented within the scope of disaster relief. In line with the hypothesis put forward, it has been obtained that risky area announcements within the scope of Law No. 6306 published in the ‘Turkey Official-Gazette’ from the date of the law to the present, that is, from May 2012 to November 2021 and Turkey's disaster situation from various institution reports and studies. The aim of the study is to reveal both the spatial and chronological relations of these data obtained. While comparing the two data, spatial analysis is made with the ArcGIS program, and the number and locations of the announcements are statistically analyzed with the SPSS program. With the data obtained in line with those analyzes, it is essential to understand the struggle with urban disasters to reveal the relationship between the places where disasters that cause significant losses occur, current risk analyzes and places declared as risky areas within the scope of Law No. 6306.

Anahtar Kelimeler

Urban Disaster, Planning, Urban Renewal, Risky Area, Law No. 6306.

Kentsel Afetlerle Mücadelede 6306 Sayılı Kanun Kapsamındaki Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Türkiye Afet Durumu Üzerinden Okunması

Öz

Tarih boyunca insanlık için büyük bir tehlike unsuru olan afet, kentlerde yol açtığı can ve/veya mal kaybından dolayı kentsel planlamanın dikkate aldığı öncelikli konu haline gelmektedir. Cumhuriyetin ilanından 2000’li yıllara kadar çeşitli planlama kararlarıyla kentlere müdahale edilmekte, 2000’li yıllara gelindiğinde ise bu uygulamaların haricinde mevzuatta yer almaya başlayan kentsel dönüşüm müdahaleleri ile kentlerde afetle mücadele için yeni bir döneme girildiği görülmektedir. Özellikle 2012 yılında yasalarda yer almaya başlayan 6306 sayılı ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’, sadece kentlerde tespit edilen afet riskli alanlara yönelik kentsel dönüşüm uygulaması yapılmasını amaçlamaktadır. Kanun, kentsel afetlere karşı önemli bir müdahale biçimi olmasına rağmen, riskli alan tespitine ilişkin kriter ya da tanımlama yetersiz kalmaktadır. Yasada yer alan bu boşluk nedeniyle, 6306 sayılı kanunun afetle mücadele kapsamında tam olarak uygulanamadığı, çalışmanın hipotezini oluşturmaktadır. Ortaya konan hipotez doğrultusunda, yasanın çıkışından günümüze, yani Mayıs 2012’den Kasım 2021’e kadar ‘T.C. Resmi Gazete’de yayınlanan 6306 sayılı kanun kapsamındaki riskli alan ilanları ile çeşitli kurum raporları ve çalışmalardan elde edilen Türkiye’nin afet durumu verilerinin hem mekânsal hem de kronolojik ilişkisini ortaya koymak çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmada iki veri karşılaştırılırken ArcGIS programı yardımı ile mekânsal, SPSS programı yardımıyla da ilan sayı ve yerleri istatiksel olarak analiz edilmektedir. Analizler doğrultusunda elde edilen verilerle, Türkiye’de büyük kayıplara yol açan afetlerin meydana geldikleri dönemler ve mevcut risk analizleri ile 6306 sayılı kanun kapsamında riskli alan ilan edilen yerlerin ilişkisinin ortaya konulması kentsel afetlerle mücadelenin anlaşılması için önemli olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Afet, Planlama, Kentsel Dönüşüm, Riskli Alan, 6306 Sayılı Kanun

Kaynakça

• AFAD 1. (2021). Afet Türleri. T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı - Afet ve Acil Durum Eğitim Merkezi: https://www.afad.gov.tr/afet-turleri (Erişim tarihi: 04 Kasım 2021)
• AFAD 2. (2021). Yıllara Göre Deprem Sayısı. Genel İstatistikler: https://deprem.afad.gov.tr/genelistatistikler (Erişim tarihi: 04 Kasım 2021)
• AFAD 3. (2021). Son 10 yılda illerimizde meydana gelen deprem sayıları ve toplam deprem sayısına oranını gösteren İnteraktif Koroplet Harita. AFAD: https://deprem.afad.gov.tr/depremdokumanlari/2072 (Erişim tarihi: 04 Kasım 2021)
• AFAD 4. (b.t.). Afet Haritaları 2. AFAD: https://www.afad.gov.tr/afet-haritalari (Erişim tarihi: 04 Kasım 2021)
• AFAD İnteraktif Web Uygulaması. (2021). Türkiye Deprem Riski Haritası. Türkiye Tehlike Haritaları İnteraktif Web Uygulaması: https://www.turkiye.gov.tr/afad-turkiye-deprem-tehlike-haritalari (Erişim tarihi: 08 Kasım 2021)
• Ağın, C., Tezcan, S. ve Zengin Çelik, H. (2019). Göç, gecekondu ve kentsel dönüşüm konularında yapılan tezler üzerinden teorik çerçevenin değişiminin izlenmesi. II: Uluslararası Multidisipliner Akademik Çalışmalar Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı (s. 663-675). İstanbul: Berikan Yayınevi.
• Balamir, M. (2020). Türkiye’nin afet politikası ve Elazığ-Malatya depremi. Mimarlık Dergisi, 57(12), 12-15.
• Constable, H. (2020). How do you build a city for a pandemic? BBC: https://www.bbc.com/future/article/20200424-how-do-you-build-a-city-for-a-pandemic (Erişim tarihi: 27 Nisan 2020)
• Dakik Türkiye. (2021). Haritalar. Doğal Afet Arama Kurtarma, İlkyardım Kulübü.: http://www.dakikturkiye.org/haritalar (Erişim tarihi: 25 Haziran 2021)
• Elmas, E. S. (2017). Bina kullanım evresinin denetimine yönelik bir çerçeve yaklaşım önerisi. Doktora Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Elmas, E. S. (2021). Mimarlık bilimleri ve teknojisi. M. Dal içinde, Kentsel dönüşüm uygulama stratejisinin belirlenmesinde analitik hiyerarşi süreci (ahp) kullanımı: “Sancaktepe ilçesinde bir uygulama” (s. 261-293). Lyon: Livre de Lyon.
• Emlak Kulisi. (2018). Van'da Depremin İzleri Kentsel Dönüşümle Silindi. Emlak Kulisi: https://emlakkulisi.com/vanda-depremin-izleri-kentsel-donusumle-silindi/586526 (Erişim tarihi: 24 Ekim 2018).
• Erdin, H. E. (2017). Doğal afetler ve kent planlaması. İzmir ve Deprem Konferansı (s. 267-274). İzmir: Altındağ Grafik.
• Ersoy, Ş. (2016). 2015 Yılının Doğa Kaynaklı Afetleri "Dünya ve Türkiye". Jeoloji Mühendisleri Odası: https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/cb5590ed725b536_ek.pdf (Erişim tarihi: 01 Kasım 2021)
• Gözlükaya, H. ve Türk, A. (2016). Sakınım planlaması sürecinde Burdur kentsel sit alanı ve yakın çevresinin incelenmesi ve değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 1(2), 31-47.
• İçduygu, A., ve Sirkeci, İ. (1999). Cumhuriyet dönemi Türkiye'sinde göç hareketleri. M. Celal içinde, 75 Yılda Köylerden şehirlere (s. 249-268). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• İstanbul Üniversitesi -Cerrahpaşa . (2021). 11 Ağustos 2021 Batı Karadeniz Sel Felaketi Ön Değerlendirme Raporu.
• İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa: https://cdn.istanbulc.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=11-agustos-2021-bati-karadeniz-sel-afeti-1.pdf (Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021).
• İzmir Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü. (b.t.). İzmir'de Kentsel Dönüşüm. Kapsamlı Kentsel Dönüşüm Sunumu: https://izmir.csb.gov.tr/kapsamli-kentsel-donusum-sunumu-i-5578 (Erişim tarihi: 25 Ekim 2021).
• JICA. (2004). Türkiye'de Doğal Afetler Konulu Ülke Stratejileri. Ankara: JICA ve T.C. İçişleri Bakanlığı.
• Keleş, R. (2015). 100 soruda Türkiye'de kentleşme, konut ve gecekondu. İstanbul: Cem Yayınevi.
• MBS 1. (2021). Afet ve Acil Durum Harcamaları Yönetmeliği. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=14776&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 04 Kasım 2021)
• MBS 2. (2020). Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24656&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021)
• MBS 3. (2021). 6306 sayılı 'Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6306.pdf (Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021)
• MTA. (b.t.). Heyelan. Maden Teknik Arama: https://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/heyelan (Erişim tarihi: 12 Ekim 2020).
• Özden, P. P. (2016). Kentsel yenileme. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sağlık Bakanlığı. (2021). Bakan Koca Türkiye'nin Kovid 19'la 1 Yıllık Mücadele Sürecini Değerlendirdi. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı: https://www.saglik.gov.tr/TR,80604/bakan-koca-turkiyenin-kovid-19la-1-yillik-mucadele-surecini-degerlendirdi.html (Erişim tarihi: 11 Mart 2021).
• SBB 1. (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Dokuzuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2007-2013%E2%80%8B.pdf (Erişim tarihi: 05 Kasım 2021).
• SBB 2. (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). T.C. Kalkınma Bakanlığı: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf (Erişim tarihi: 05 Kasım 2021).
• SBB 3. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf (Erişim tarihi: 05 Kasım 2021).
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete. (2021). 'Riskli Alanlar' ve '6306' Anahtar Kelimeleri İçin Gelişmiş Arama. T.C. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/ (Erişim tarihi: 05 Kasım 2021).
• TDK. (2021). Güncel Sözlük. Türk Dil Kurumu: https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 04 Kasım 2021)
• Tekeli, İ. (2015). Kent, kentli hakları, kentleşme ve kentsel dönüşüm (2. Baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tercan, B. (2018). Türkiye'de afet politikaları ve kentsel dönüşüm. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 102-120.
• Tezcan, S. ve Zengin Çelik, H. (2017). İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından uygulanan kentsel dönüşüm projeleri üzerine bir inceleme. Büyükçekmece I. Uluslararası Yerel Yönetimler Kongresi. İstanbul.
• Tezcan, S. ve Zengin Çelik, H. (2020). Türkiye’de göçle oluşmuş yaşama bölgelerine yönelik yasal müdahaleler ve kentsel dönüşüm uygulamaları. Planlama Dergisi, 30(3), 361-373.
• WHO. (2020). Coronavirus disease (COVID-19). World Health Organization: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/coronavirus-disease-covid-19 (Erişim tarihi: 12 Ekim 2020).
• Wikipedia. (2021). Türkiye'deki Doğal Afetler. Vikipedi Özgür Ansiklopedi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kategori:T%C3%BCrkiye%27deki_do%C4%9Fal_afetler (Erişim tarihi: 12 Ekim 2020).
• Yearofthefly. (2020). Türkiye Doğal Afet Haritaları Türkiye Heyelan Haritası. Yearofthefly: http://yearofthefly.org/5596/turkiye-heyelan-haritasi/turkiye-dogal-afet-haritalari-turkiye-heyelan-haritasi/ (Erişim tarihi: 17 Haziran 2020).