Eğitim İşleviyle Yenilenen Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası’nda Çağdaş Mekan Kurguları

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 1, 71 - 87, 20.03.2023

Sema Balçık , Mehmet İnceoglu

https://doi.org/10.35674/kent.1022987

Öz

Mekân mimarlık disiplinin önemli ögelerinden birini oluşturmakta olup bir binayı üç boyutlu bir kütle olmaktan öteye taşıyarak anlamlandırmaktadır. Yapının içerdiği mekanları tasarlamak, içerecekleri eylemleri belirlemek mimarlığı diğer yapı yapma eylemlerinden farklı kılmaktadır. Endüstri yapılarında mekanlar üretimin sağlanacağı büyük ölçekli makinelerin kullanımına uygun şekilde tasarlanmıştır. Kentlerin gelişmesiyle kent merkezlerinde önemli konumlarda kalan bu yapılar değişen üretim koşullarıyla birlikte işlevlerini yitirerek terkedilmektedir. Bulundukları konumlar ve güçlü strüktür sistemi, büyük hacimler içermesi gibi nitelikli yapısal özellikler nedeniyle bu yapılara yeni işlevler verilmesi ve yaşamlarını sürdürmelerinin sağlanması alternatif bir yapı üretim tekniği oluşturmaktadır. Endüstri yapılarının sahip oldukları yapısal özellikler işlev seçiminde çeşitli kullanımlara imkân sağlamaktadır. Yeniden kullanılmak üzere yenilenen bu yapılarda ihtiyaç duyulan mekanlar mevcut hacimler içerisinde mekân bileşenleri ve ögelerinin yardımıyla organize edilmektedir. Bu çalışmada üniversite eğitim yapısı olarak işlevlendirilen Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası’nın çağdaş eğitim mekanları içerecek şekilde yenilenmesi esnasında yapılan ek tasarımlar incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup alan çalışmasını oluşturan Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası’nın tarihi, mimari özellikleri ile yenilenen mekân kurguları yazılı kaynaklar, fotoğraf ve çizimler aracılığıyla analiz edilmiştir. Çalışmada, ek mekân bileşenleri ve ögeleri yardımıyla tasarlanan yeni mekanlardaki çağdaş kullanım fikirleri değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda yeniden işlevlendirilecek endüstri yapılarında yapılacak ek tasarımlar için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mekân kurgusu, Mekânın bileşen ve ögeleri, Yeniden kullanım, Çağdaş mekan, Endüstri yapıları.

Contemporary Space Designs at the Cibali Tobacco and Cigarette Factory, Renovated with Educational Functions

Öz

Space constitutes one of the important elements of the architectural discipline and gives meaning to a building by moving it beyond being a three-dimensional mass. Designing the spaces that the building contains and determining the actions they will contain makes architecture different from other building activities. The spaces in industrial buildings are designed in accordance with the use of large-scale machines where production will be provided. These structures, which remain in important positions in the city centers with the development of the cities, are abandoned by losing their functions with the changing production conditions. Due to their location, strong structural system, and high-quality structural features such as large volumes, giving these structures new functions and ensuring their survival creates an alternative building production technique. The structural features of industrial buildings enable various uses in function selection. The spaces needed in these buildings, which are renovated for reuse, are organized within the existing volumes with the help of space components and elements. In this study, additional designs made during the renovation of Cibali Tobacco and Cigarette Factory, which was used as a university education structure, to include contemporary education spaces were examined. Qualitative research method was used in the study, and the history, architectural features and renewed space design of Cibali Tobacco and Cigarette Factory, which constitutes the field study, were analyzed through written sources, photographs, and drawings. In the study, contemporary usage ideas in new spaces designed with the help of additional space components and elements were evaluated. As a result of the study, suggestions were made for additional designs to be made in industrial buildings to be re-functionalized.

Anahtar Kelimeler

Space design, Components and elements of space, Adaptive reuse, Contemporary space, Industrial structures

Kaynakça

• Ağrılı, R. A. (2015). İstanbul'da Renove Edilmiş Tarihi Endüstri Yapılarının Mekan Değerlendirilmesi [Spatial Evaluation of Renovated Historical Industrial Buildings in Istanbul]. Master's thesisi. İstanbul: Marmara University Fine Arts Institute.
• Alper, M. (2008). Tarihin Küçük Kardeşi [History's Little Brother]. (T. Soykan, Dü.) Natura Journal (24), 54-61.
• Altan, İ. (2012). Mimarlıkta Mekan Kavramı [Concept of Space in Architecture.]. Psychology Studies, 19(0), 75-88.
• Altınoluk, Ü. (1998). Binaların Yeniden Kullanımı [Reuse of Buildings]. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Publications.
• Atakan, G. (2018). 2000’ler Türkiye’sinde “Mekân - Mesken” Kavramlarının ‘Değer’ Kavramı Üzerinden Sorgulanması: Kuramsal Bir İnceleme [Examining the Concepts of "Space - Housing" over the Concept of "Value" in 2000s Turkey: A Theoretical Analysis]. Grid, 52-76.
• Balçık, S. (2020). Mimarlıkta Çağdaş Mekan Kurgusunun Yeniden İşlevlendirilen Endüstri Yapıları Bağlamında Değerlendirilmesi [Evaluation of Contemporary Space Fiction in Architecture in the Context of Repurposed Industrial Buildings]. Master Thesis. Eskişehir: Eskişehir Technical University Graduate Institute.
• Bayraktaroğlu, B. (2019). Enformasyon Çağında Yeni Kültür Mekanları Olarak Endüstri Yapıları [Industrial Structures as New Cultural Spaces in the Information Age]. Doctoral Thesis. İstanbul: Yildiz Technical University, Institute of Science and Technology.
• Engin, H. E. (2009, Kasım [November]). Tarihi Yapıların Yeniden Kullanımında İç Mekana Etkilerin İncelenmesi İçin Bİr Yöntem Önerisi; İstanbul Endüstri Yapıları Örneği [A Method Proposal for Investigation of Effects on Interior Space in Reuse of Historic Buildings; Istanbul Industrial Structures Example]. Doctoral Thesis. Trabzon: Karadeniz Technical University, Institute of Science and Technology.
• Ercivan, A. (2004, Ekim [October]). Gazhanelerin Yeniden İşlevlendirilmesi [Re-functioning of Gashouses]. Unpublished Master Thesis. İstanbul: Marmara University Fine Arts Institute.
• Erdinç, S. (2002). Endüstri Arkeolojisi Kapsamında İstanbul'daki 19.Yy Endüstri Yapılarında İşlev Dönüşümüne Bağlı Mimari Mekan Analizi [Architectural Space Analysis Based on Function Transformation in 19th Century Industrial Buildings in Istanbul within the Scope of Industrial Archeology]. Master Thesis. İstanbul: Yildiz Technical University, Institute of Science and Technology.
• Ertemli, M. (2018). Mekan Tasarımında Sınır Ögelerinin Görselliğe Katkısı: Düşey Yüzeylerin Estetiği [Contribution of Boundary Elements to Visuality in Space Design: Aesthetics of Vertical Surfaces]. Modular Journal, 49-64.
• Günal, B., & Esin, N. (2007). İnsan-Mekan İletişim Modeli Bağlamında Konutta Psiko-Sosyal Kalitenin İrdelenmesi [Investigation of Psycho-Social Quality in Housing in the Context of Human-Space Communication Model]. itü journal, 19-30.
• Hasol, D. (2020). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü [Encyclopedic Dictionary of Architecture]. İstanbul: YEM Publication.
• İnceoğlu, M. (2007). Kentsel Açık Mekanların Kalite Açısından Değerlendirilmesine Yönelik Bir Yaklaşım: İstanbul Meydanlarının İncelenmesi [An Approach Towards the Evaluation of Urban Open Spaces in Terms of Quality: Investigation of Istanbul Squares.]. Doctoral Thesis. İstanbul: Yildiz Technical University, Institute of Science and Technology.
• Kılıç, E. (2019, Kasım [November]). Yeniden İşlevlendirilen Endüstri Mirası Yapılarında Heyecan ve Memnuniyet Faktörleri: Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası Örneği [Excitement and Satisfaction Factors in Repurposed Industrial Heritage Buildings: The Case of Cibali Tobacco and Cigarette Factory]. Master Thesis. Ankara: Gazi University Institute of Science and Technology.
• Kıraç, A. B. (2001, Temmuz [July]). Türkiye'deki Tarihi Sanayi Yapılarının Günümüz Koşullarına Göre Yeniden Değerlendirilmeleri Konusunda Bir Yöntem Araştırması [A Method Research on the Re-evaluation of Historical Industrial Buildings in Turkey According to Today's Conditions.]. Doctoral Thesis. İstanbul: Mimar Sinan University Institute of Science and Technology.
• Köksal, T. G. (2005, Ekim [October]). İstanbul'daki Endüstri Mirası İçin Koruma ve Yeniden Kullanım Önerileri [Conservation and Reuse Proposals for Industrial Heritage in Istanbul]. Doctoral Thesis. İstanbul: Istanbul Technical University, Institute of Science and Technology.
• Kuban, D. (1990). Mimarlık Kavramları [Architecture Concepts]. İstanbul: YEM Publication.
• Kurak Açıcı, F. (2006). İç Mekan Örgütlenmesinde Sınır Ögeleri: Post Modern ve Minimal Mekanlar [Boundary Elements in Interior Organization: Post-Modern and Minimal Spaces]. Master Thesis. Trabzon: Karadeniz Technical University, Institute of Science and Technology.
• Lewis, R. H. (2013). Re-Architecture: Adaptive Reuse of Buildings Focus on Interiors. License Thesis. India: Manipal University Faculty of Architecture.
• Moshaver, A. (2012). Re Architecture: Old and New in Adaptive Reuse of Modern Industrial Heritage. Master Thesis. Toronto, Canada: Ryerson University.
• Özdemir, İ. (1994). Mimari Mekanın Değerlendirilmesinde Mekan Örgütlenmesi Kavramı: Konutta Yaşama Mekanları [The Concept of Space Organization in the Evaluation of Architectural Space: Living Spaces in Houses]. Unpublished Doctoral Thesis. Trabzon: Karadeniz Technical University, Institute of Science and Technology, Department of Architecture, Architecture Program.
• Suna, N. (Yöneten). (2013). Cibali Belgeseli [Sinema Filmi] [Cibali Documentary [Motion Picture]].
• TDK. (1932). Retrieved on 03 03, 2020 from Turkish Language Institution Dictionaries: https://sozluk.gov.tr/
• Zevi, B. (1978). The Modern Language of Architecture. Canberra: Australian National University.
• Zevi, B. (1990). Mimariyi Görmeyi Öğrenmek [Learning to See Architecture]. İstanbul: Birsen Publication.