“O the River Çoruh! My Grief, the Deepest”: Emotional Geographies of Environmental Transformations Ecopsychology and Solastalgia

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 676 - 701, 15.06.2023

Nejdet Özberk

https://doi.org/10.35674/kent.1062363

Cited By: 1

Öz

Humans have emotional responses to surrounding environmental changes and socio-ecological destruction in their lifeworlds. Their deep sense of loss is exacerbated by these changes. Destructive environmental changes bring out catastrophic losses to culture, knowledge of life, livelihoods, generational knowledge, and mental and emotional well-being. For local inhabitants, the place and region constitute emotional geographies, intimate attachments, and a community-based sense of place. This paper is a case study on the emotional geographies of late capitalism, ecopsychology, and sociology of emotions in the context of geographies of ecological sorrows and farewell. This paper focuses on the environmental desolation of two tiny villages of Artvin province, in rural northeastern Anatolia, Zeytinlik (Sirya) and Oruçlu (Orcuk) that were drowned by the waters of the Deriner Dam in the Çoruh Valley. The research findings indicate that the destruction of nature and lifeworlds has evoked tremendous expressions of sorrow and loss from the dislocated people living along the river. The research aims to open a debate on the negative effects of environmental change lived in the country that is not discussed in the mainstream discourse, through the individual and collective emotions experienced in the processes of witnessing the radical change of rural living spaces. The research uses an ethnographic method that allows us to extract people's discourses about their emotional experiences of certain places from books, documentaries, oral history, and literary materials that express their emotional affinity to the very same places. The findings of the research reveal that the destruction of nature and habitats causes intense expressions of sadness and loss for people living by the river. The study demonstrates that the losses of beloved lands produced by capitalist expansion also produce place-based emotional narratives of ecological loss, solastalgia, and, grief.

Anahtar Kelimeler

emotional geographies, sociology of emotions, ecopsychology, environmental desolation, social and ecological losses, solastalgia

“Hey Çoruh Kederim Derinden Derin”: Çevresel Dönüşümün Duygusal Coğrafyaları Ekopsikoloji ve Solastalji

Öz

İnsanlar yaşam alanlarının etrafında meydana gelen çevresel değişmelere ve sosyoekolojik tahribata duygusal tepkiler verir. Bu değişiklikler insanların yoğun kayıp duyguları yaşamasına sebep olur. Yıkıcı çevresel değişiklikler kültüre, yaşam bilgisine, geçim kaynaklarına, nesilden nesile aktarılan bilgiye, zihinsel ve duygusal esenliğe felaket kabilinde kayıplar getirir. Yerel sakinler için yer ve bölge duygusal coğrafyalar, yakın bağlar ve topluluk temelli bir yer duygusu oluşturur. Bu makale, geç kapitalizmin duygusal coğrafyaları, ekopsikoloji ve duygu sosyolojisi çerçevesinde bir ekolojik hüzün ve veda coğrafyası üzerine vaka çalışmasıdır. Bu araştırma son dönemde ekonomik büyüme uğruna feda edilen Anadolu kırında yaşanan ekolojik tahribatın özel bir duygusal coğrafyasına, Artvin’in Çoruh Vadisi’nde Deriner Barajı’nın sularında boğulan iki küçük yerleşimine, Zeytinlik (Sirya) ve Oruçlu (Orcuk) köylerine odaklanmakta ve yerinden edilen yerel sakinlerin çevresel değişmeye verdikleri duygusal tepkileri incelemektedir. Araştırma kırsal yaşam alanlarının köklü değişimine tanıklık etme süreçlerinde yaşanan bireysel ve kolektif duygu deneyimleri üzerinden ülkedeki çevresel değişmenin yarattığı menfi etkilerin anaakım söylemde tartışılmayan bir boyutunu tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. Araştırmada insanların belirli yerlere duygusal bağlılıklarını ifade eden kitap, belgesel, sözlü tarih ve edebi materyal kaynaklardan, aynı yerlere yönelik duygusal deneyimlerine ilişkin söylemlerini çıkarabilmemize imkân veren etnografik bir yöntem kullanmaktadır. Araştırmanın bulguları doğanın ve yaşam alanlarının yıkımının nehir kenarında yaşayan insanlar için yoğun hüzün ve kayıp ifadelerine sebep olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırma duygusal coğrafyalar açısından özellikle sevdiğimiz yerlerin kaybını getiren kapitalist yayılmanın ekolojisinin mekân temelli etkilerinin yine mekân temelli duygusal ekolojik kayıp, solastalji ve keder anlatıları ürettiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

duygusal coğrafyalar, duygular sosyolojisi, ekopsikoloji, çevresel tahribat, sosyal ve ekolojik kayıplar, solastalji

Kaynakça

• Adams, M. (2020) Anthropocene Psychology: Being Human in a More-Than-Human World, Abingdon: Routledge.
• Ahmed, S. (2014) The Cultural Politics of Emotion, Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Akbulut, B. (2017) Türkiye’de Sosyo-ekolojik Donüşüm: Kır. (25 Şubat 2020 tarihinde https://tr.boell.org/tr/2017/04/03/turkiyede-sosyo-ekolojik-donusum-kir adresinden alınmıştır).
• Akdemir, Ö. (2011) Anadolu’nun ‘Altın’daki Tehlike-Kışladağ’a Ağıt, İstanbul: Evrensel Basım ve Yayım.
• Akpınar A., M.I. Kömürcü ve M. Kankal (2011) Development of hydropower energy in Turkey: The case of Çoruh River Basin. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 15, s. 1201–1209.
• Aksu, C. ve R. Korkut (2017) Ekoloji Almanağı 2005-2016, İstanbul: Yeni İnsan.
• Aksu, C., S. Erensü ve E. Evren (2016) Sudan Sebepler: Türkiye’de Neoliberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişler, İstanbul: İletişim.
• Albrecht, G. A. (2019) Earth Emotions: New Words for a New World, Ithaca: Cornell University Press.
• Albrecht, G. A (2017) Solastalgia and the New Mourning, Cunsolo ve Landman (der.) (2017) Mourning Nature: Hope at the Heart of Ecological Loss and Grief, Montreal: McGill, Queen’s University Press.
• Anderson, K. ve Smith, S. (2001) Editorial: emotional geographies Transactions of the Institute of British Geographers, 26, s. 7–10.
• Arenas, I. (2015) The Mobile Politics of Emotions and Social Movement in Oaxaca, Mexico. Antipode, 47(5) s. 1121–1140. Askland, H. H. ve M. Bunn (2018) Lived experiences of environmental change: Solastalgia, power and place. Emotion, Space and Society, 27, s. 16–22.
• Aslan, Ö. (2019) Resistances Against Hydropower Projects as Place-Based Struggles: The Case of Artvin, Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of Toronto.
• Aslan, Ö. (2020) Bir Yeri Kaybetmek Üzerine Notlar: Yusufeli’nin “Değeri” 25 Haziran 2020 tarihinde https://www.birikimdergisi.com/guncel/10113/bir-yeri-kaybetmek-uzerine-notlar-yusufelinin-degeri adresinden alınmıştır).
• Aydın, H. (2017) Kuru Su, Ankara: Ayizi Kitap.
• Bakırcı, M. (2016) Barajların Mekânın Yeniden Organizasyonuna Etkileri: Melen Barajı Örneği. Marmara Coğrafya Dergisi, 33, S.439-464.
• Borish, D. A. Cunsolo, I. Mauro, C. Dewey, ve S. L. Harper (2021) Moving images, Moving Methods: Advancing Documentary Film for Qualitative Research, International Journal of Qualitative Methods, 20, s. 1–14.
• “Bugün Var Yarın Yok” Belgeseli (2009) Bölüm1 Yönetmenler: Ünsal Aksakal, Cihat Bilen, Ali Keser, Hasan Kurt, Film Turkey Project (25 Şubat 2020 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=k9uBuBFX0Dw adresinden alınmıştır).
• “Bugün Var Yarın Yok” Belgeseli (2009) Bölüm 2 Yönetmenler: Ünsal Aksakal, Cihat Bilen, Ali Keser ve Hasan Kurt, Film Turkey Project (25 Şubat 2020 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=UpSsiczxbVI&app=desktop adresinden alınmıştır).
• “Bugün Var Yarın Yok: Oruçlu Köyü” (25 Şubat 2020 tarihinde https://beyond.istanbul/bug%C3%BCn-var-yar%C4%B1n-yok-oru%C3%A7lu-k%C3%B6y%C3%BC-2bda115f974 adresinden alınmıştır).
• Buttimer, A. (1976) Grasping the dynamism of lifeworld. Annals of the Association of American Geographers, 66, s. 277–92.
• Buttler, J. (2013) Kırılgan Hayat: Yasın ve Şiddetin Gücü. İstanbul: Metis.
• Cresswell, T. (2013) Geographic Thought: A Critical Introduction. Malden: Wiley-Blackwel.
• Cunsolo, A. ve N. R. Ellis (2018) Ecological grief as a mental health response to climate change-related loss. Nature Climate Change, 8 (4), s.275–281.
• Cunsolo, A. ve K. E. Landman (der.) (2017) Mourning Nature: Hope at the Heart of Ecological Loss and Grief, Montreal: McGill, Queen’s Univiversity Press.
• Çobanoğlu, S., Talip M. Demirci, G. Karaağaç ve B. B. Ulutaş (2014) Öteden Gelenlerle Savaştık: Yuvarlakçay’da HES’e Direnişin Öyküsü. Muğla: Yuvarlakçay’ı Koruma Platformu.
• Danış, T. (2016) Yeşil Yola Karşı Samistal’da 50 Gün. İstanbul: Cadde.
• Davidson, J., L. Bondi ve M. Smith (der.) (2007) Emotional Geographies. Aldershot: Ashgate.
• Davidson, J. ve C. Milligan (2004) Embodying emotion sensing space: introducing emotional geographies. Social and Cultural Geography, 5(4), 523-532.
• Doherty, T, J. (2009) Emotional well-being and sustainability: Contributing to the evidence base. Ecopsychology,1 (4), s. 165-168.
• Eminağaoğlu, Z. ve Y. K. Yaman (2017) Barajlar ve Kaybolan Çoruh Vadisi Köyleri: Neler Kaybediyoruz? (der.) T. Erman ve S. Özaloğlu, Bir Varmış Bir Yokmuş. Koç Üniversitesi.
• Ey, M., M.Sherval ve P. Hodge (2017) Value, Identity and Place: Unearthing the Emotional Geographies of the Extractive Sector. Australian Geographer, 48 (2), s. 153-168.
• Fisher, Andy (2012). Radical ecopsychology: Psychology in the service of life. New York: Albany State University of New York Press.
• Freud, S. (2002) Mourning and Melancholia. (1915) SE XIV, s.237-58 (Türkçe Çevirisi: “Yas ve Melankoli”, Çev. E.Kapkın, A.T. Kapkın, Metapsikoloji, (s. 237-259), Payel.
• Galway, L.P., T. Beery, K.Jones-Casey ve K. Tasala (2019) Mapping the Solastalgia Literature: A Scoping Review Study. International Journal of Environmental Research and Public Health,16 (15), 2662. doi:10.3390/ijerph16152662
• González-Hidalgo, M. ve C. Zografos (2020) Emotions, power, and environmental conflict: Expanding the ‘emotional turn’ in political ecology. Progress in Human Geography, 44(2), s. 235-255.
• Gül, T, (1 Ekim 2012) Artvin’de Deriner Doldukça Köyleri Yutmaya Başladı: Kalburlu, Zeytinlik ve Oruçlu Köyleri Tarih Oluyor. (25 Şubat 2020 tarihinde http://www.hopam.com/icerikdetay.php?iid=12026 adresinden alınmıştır).
• Hamsici, M. (2012) Dereler ve İsyanlar, Ankara: Notabene.
• Head, L. (2016) Hope and Grief in the Anthropocene: Re-Conceptualising Human-Nature Relations. New York: Routledge,
• Higginbotham, N., Connor, L., Albrecht, G., Freeman, S., Agho, K. (2006) Validation of an environmental distress scale, EcoHealth, 3 (4), s. 245-254.
• Hubbard, P., R. Kitchin, B. Bartley ve D. Fuller, D. (2002) Thinking Geographically: Space,Theory and Contemporary Human Geography, New York: Continuum.
• Illouz, E. (2007) Cold Intimacies: The Making of Emotional Capitalism. Malden: Polity Press.
• İnal, O. ve E. Turhan (der.) (2020) Transforming Socio-Natures in Turkey Landscapes, State and Environmental Movements, Abingdon: Routledge.
• Jasper, J. M., (2018) The Emotions of Protest. Chicago: University of Chicago Press.
• Kankal, M., S. Nacar ve E. Uzlu (2016) Importance of hydropower for sustainable energy development in Turkey: Case of Çoruh River. Energy and Environmen. 27(8) s. 905-918.
• Kelly, U.A., (2009) Learning to lose: Rurality, transience, and belonging. Journal of Research in Rural Education, 21(11), s. 1-4.
• Kızmaz, M. (2020) Elveda Hasankeyf, elveda Dicle Vadisi. (1 Nisan 2020 tarihinde http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/elveda-hasankeyf-elveda-dicle-vadisi-1730614 adresinden alınmıştır).
• Lertzman, R. (2015) Environmental Melancholia: Psychoanalytic Dimensions of Engagement. London: Routledge.
• Losekann, C. (2017) It was no accident!” The place of emotions in the mobilization of people affected by the collapse of Samarco’s tailings dam in Brazil. Vibrant, 14 (2), s. 102-126.
• Mayerson, M.S ve B.R.Bellamy (2019) An Ecotopian Lexicon, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• McManus, P., Albrecht, G. ve Graham, R. (2014) Psychoterratic Geographies of the Upper Hunter Region, Australia.Geoforum, 51, s. 58–65.
• Milton, K (2002) Loving Nature: Towards an Ecology of Emotion, London: Routledge.
• Orhan, F. ve Y. Gök (2016) Baraj Yapımı Nedeniyle Yeri Değiştirilen Yerleşmelere Örnek: Oruçlu ve Zeytinlik Köyleri (Artvin), Doğu Coğrafya Dergisi 21 (35), s. 131-148.
• Özçelik, S. (4 Mart 2010) İnadına Artvin Dediler! (21 Şubat 2020 tarihinde http://www.08haber.com/haberGoster.php?hid=3526 adresinden alınmıştır).
• Parlak, Z. G. (2006) Suya Batan Güneş̧ : Samsat, Ankara: Turhan.
• Pehlevan, H. ve B. K. Şakacı (2018) Cerattepe Çevre Hareketi. Bursa: Ekin.
• Pile, S., (2010) Emotions and affect in recent human geography. Transactions of the Institute of British Geographers, 35,s. 5–20.
• Relph, E. (1976) Place and Placelessness. London: Pion.
• Reinart, Ü. B. (2003) Biz Toprağı Bilirik. İstanbul: Metis
• Sakaryalı, M. (2011) Kışladağından Mektup Var… İstanbul: Yeni İnsan.
• Smith, M., J. Davidson, L.Cameron ve L.Bondi (der.) (2009) Emotion, Place and Culture. Farnham: Ashgate.
• Sultana, F. (2011) Suffering for Water, Suffering from Water: Emotional Geographies of Resource Access, Control and Conflict. Geoforum, 42, s.163–172.
• Şengül, Mihriban (2013) Türkiye’nin Su Politikası ve Köylülerin Öfkesi. Su Kaynaklarının Yönetimi: Politikalar ve Sorunlar: Küreselden Yerele Panel Bildirileri, (s. 29-41), Nevşehir Üniversitesi İİBF.
• “Sirya” Belgeseli, (2009) Bölüm-1 Yönetmenler: Cengiz Düz, Merve Numanoğlu, Aylin Öztürk, Gülşah Çakmak FilmTurkeyProject (25 Şubat 2020 https://www.youtube.com/watch?v=v19fq3-AYs8 adresinden alınmıştır).
• “Sirya” Belgeseli, (2009) Bölüm-2 Yönetmenler: Cengiz Düz, Merve Numanoğlu, Aylin Öztürk, Gülşah Çakmak (25 Şubat 2020 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=5-UaAgPgS8Q adresinden alınmıştır).
• Testoni, I. L. Mauchigna, GL. Marinoni, A. Zamperini, M. Bucuță, ve G. Dima (2019) Solastalgia's mourning and the slowly evolving effect of asbestos pollution: A qualitative study in Italy. Heliyon, 5, s. 2-8.
• Tuan, Yi-Fu (1974) Topophilia; A Study of Environmental Perception, Attitudes, and Values. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Turgutlu Çevre Platformu (2015) Nikel İçin Doğadan Vazgeçme!, İstanbul: Liber.
• Türkeli, H. (2012) Fırat’ın Dili Olsa: Zorunlu Göç ve Yeniden Yerleşim Sürecinde Mekân-Kültür Etkileşimi: Halfeti Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkkan, S. (21 Ağustos 2014) Oruçlu Köyü: Barajdan sonra maden sürgünü. (25 Şubat 2020 https://www.birgun.net/haber/oruclu-koyu-barajdan-sonra-maden-surgunu-67430 adresinden alınmıştır).
• Üstündağ, T. (13 Kasım 2012) Bir Ölümün Anatomisi Sirya (Zeytinlik) Köyü http://www.08haber.com/makaleGoster.php?page=yazar&file=yazarlar&id=3011 (Erişim Tarihi: 07 Şubat 2020).
• Üstündağ, S. (der.) (2018) Dipten Gelen Sesler. Ankara: Genya.
• "Yatağan'da Hayalet Köyler" (2018) Yönetmen: Doğu Eroğlu (25 Şubat 2020 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=qCVIqvb7GEk adresinden alınmıştır).
• Yazıcı, N. (2011) Çoruh Nehri Üzerinde Yapılan Deriner Barajı Kamulaştırma Çalışmalarının İncelenmesi: Zeytinlik Köyü Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Artvin: Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Warsini, S., Mills J. ve Usher K. (2014) Solastalgia: Living with the environmental damage caused by natural disasters. prehospital and disaster medicine, 29(1), s. 87-90.
• Wilson, E. O. (1986) Biophilia; the Human Bond with Other Species. Massachusetts: Harvard University Press.
• Wright, M. W. (2010) Geography and Gender: Feminism and a Feeling of Justice. Progress in Human Geography, 34 (6), s. 818–827.
• Wright, S. (2012) Emotional Geographies of Development. Third World Quarterly, 33 (6), s. 1113–1127.