Deprivation of social infrastructure in the urban periphery: The case of Esenler District in Istanbul

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 1017 - 1036, 15.06.2023

Serhat Ay Taner Kılıç

https://doi.org/10.35674/kent.1191121

Öz

This paper emphasizes the significance of social infrastructure in understanding urban inequality. In addition to its economic opportunities, social infrastructure is one of the distinguishing characteristics of metropolitan areas. In cities of the 21st century, social infrastructure is not equally accessible to all residences. For the development and sustainability of urban life, social infrastructure is fundamental. In terms of establishing a sense of belonging and integration to contemporary urban life, social infrastructure is highly crucial especially for refugees and rural migrants who migrate to the periphery of big cities. By evaluating the findings of this study conducted in Esenler District, we aim to contribute to research dealing with urban inequalities in Istanbul from the perspective of social infrastructure.. To fill a gap in the literature, the social infrastructure of the Esenler District, which consists of rural-to-urban migration, refugee flow, and the working class in Istanbul's periphery, was analyzed by comparing it to other districts. The database created from various data sources and satellite images is presented with thematic maps. According to the findings, there is a significant divide between the central and peripheral districts of Istanbul in terms of social infrastructure. This inequality manifests itself in four ways: education, health, recreation, and fuel for housing. First, there are serious problems, such as the limited number of kindergartens, the high-class size in primary schools, and the poor quality of high schools in front of Esenler, which has a low education level. Second, there are only six healthcare centers in Esenler, where health services are inadequate compared to the central districts. Third, the green space cannot meet the recreational needs of the dense population in the district where unplanned and intensive construction has left no free space. Due to limited purchasing power, natural gas usage in Esenler is fairly low compared to central districts, despite the dense population. On the basis of these indicators, it has been concluded that the Esenler District, lacks the essential social infrastructure services necessary to maintain the city's health. Therefore, strengthening the social infrastructure on the urban periphery is a primary concern for developing a better understanding of urban inequalities, preventing problems, and making livable urban environments.

Anahtar Kelimeler

urban inequality, urban periphery, core and periphery, working-class, social infrastructure

Kent çeperinde sosyal altyapı yoksunluğu: İstanbul’daki Esenler İlçesi Örneği

Öz

Bu çalışma sosyal altyapının kentsel eşitsizliklerin önemli bir özelliği olduğunu ilçe ölçeğinde göstermektedir. Ekonomik olanaklarının yanı sıra bir kenti iyi yapan şeylerden birisi de insanlara sunduğu sosyal altyapı hizmetleridir. 21. Yüzyıl kentlerin her bölgesi eşit bir biçimde sosyal altyapıya erişememektedir. Sosyal altyapı, çağdaş kentsel yaşamın gelişimi ve sürdürülebilirliği için oldukça önemlidir. Özellikle büyük kentlerin çeperine göç eden insanların kente tutunmaları, aidiyet kurmaları ve kentsel yaşamı içselleştirmelerinde sosyal altyapı etkili rol oynamaktadır. İstanbul’daki kentsel eşitsizlikleri sosyal altyapı boyutu ile ele alan çalışmalara, Esenler İlçesi örneğinde yürütülen bu çalışma ile elde edilen bulguların değerlendirilmesiyle katkı yapılması amaçlanmıştır. Çalışmada İstanbul'un çeperinde kırdan kente göç, mülteci göçü ve işçi sınıfından meydana gelen Esenler İlçesindeki sosyal altyapı, diğer ilçelerle karşılaştırılarak analiz edilmiştir. Çeşitli veri kaynakları ve uydu görüntülerden oluşturulan veri tabanı tematik haritalarla sunulmuştur. Bulgulara göre İstanbul'da merkez ve çeper ilçeler arasına sosyal altyapı açısından ciddi bir uçurum bulunmaktadır. Bu uçurum eğitim, sağlık, rekreasyon ve konut yakıtı olarak dört biçimde kendisini göstermektedir. Düşük eğitim seviyesine sahip Esenler'in nitelikli bir eğitim profili edinmesinin önünde, okul öncesi eğitim mekânlarının kısıtlılığı, ilköğretim okullarındaki kalabalık sınıf mevcudiyetleri ve liselerin kalite yetersizliği gibi ciddi sorunlar bulunmaktadır. İkincisi, merkezi ilçelere göre sağlık hizmetleri yetersiz olan Esenler'de sadece altı muayenehane bulunmaktadır. Üçüncü olarak, çarpık ve yoğun yapılaşmanın boş alan bırakmadığı ilçede yeşil alan yoğun nüfusun rekreasyonel ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır. Son olarak, kalabalık hane halkına rağmen Esenlerde düşük alım gücü sebebiyle doğalgaz tüketimi merkezi ilçelere göre oldukça düşüktür. Tüm bu göstergeler Esenler İlçesinin kente sağlıklı bir biçimde tutunacak başat sosyal altyapı hizmetlerinden eksik kaldığını vurgulamaktadır. Dolayısıyla, kentsel eşitsizliklerin daha iyi anlaşılması, sorunların önüne geçilmesi ve yaşanabilir kent ortamlarını oluşturmanın yolu öncelikli olarak kent çeperlerindeki sosyal altyapının güçlendirilmesinden geçmektedir.

Anahtar Kelimeler

kentsel eşitsizlik, kentsel çeper, merkez ve çeper, işçi sınıfı, sosyal altyapı

Kaynakça

• Acar, S. (2019). Şehir Dokusunda Mahalle: İstanbul Esenler'de Aile apartmanı Olgusunun İncelenmesi (Doktora tezi, Marmara Üniversitesi).
• Angın, M. (2017). İstanbul Esenler’de (Çifte Havuzlar-Havaalanı-Turgut Reis mahallelerinde) kentsel dönüşüm projelerinin sosyal ve mekansal yansımaları (Yüksek Lisans, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Bajos, N., Jusot, F., Pailhé, A. et al. (2021) When lockdown policies amplify social inequalities in COVID-19 infections: evidence from a cross-sectional population-based survey in France. BMC Public Health 21, 705. https://doi.org/10.1186/s12889-021-10521-5
• Bektaş, Y. (2022). Kentsel dayanıklılık ve kentsel dönüşüm arasındaki i̇lişkiyi kentsel yoğunluk ve sosyal altyapı değeri üzerinden okumak: Kayseri örneği. Megaron, 17(1).
• Bilgic, P. (2016). Neoliberal urbanization: Socio-spatial disparities of the urban periphery: The case of Ankara, Turkey—DUMAS - D\’ ep^ ot Universitaire de M\’ emoires Apr\` es Soutenance.
• Bondi, L. (2009). Teaching Reflexivity: Undoing or Reinscribing Habits of Gender?, Journal of Geography in Higher Education, 33:3, 327-337, DOI: 10.1080/03098260902742417
• Chancel, L., Piketty, T., and Saez, E. (2022). World Inequality Report 2022. Harvard University Press.
• Collins, F. L. (2016). Migration, the urban periphery, and the politics of migrant lives. Antipode, 48(5), 1167-1186.
• Çukur, D., & Ergin, Ş. (2008). Yaşlılık döneminin “öteki” leştirilmesi sorununun kentsel-sosyal altyapı bağlamında irdelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1(2), 107-120.
• Daniel, P. and Gustafsson, U. (2010). School lunches: children's services or children's spaces?, Children's Geographies, 8:3, 265-274, DOI: 10.1080/14733285.2010.494865
• De Falco, S., Angelidou, M., and Addie, J.-P. D. (2019). From the “smart city” to the “smart metropolis”? Building resilience in the urban periphery. European Urban and Regional Studies, 26(2), 205–223. https://doi.org/10.1177/0969776418783813
• Dembski, S., Bäing, A. S., and Sykes, O. (2017). What about the urban periphery? The effects of the urban renaissance in the Mersey Belt. Comparative Population Studies, 42:219–244.
• Diebäcker, M., Glogar, I., Stoik, C., Bengesser, A., Eder, A., and Putz, P. (2018). Working Class Districts. Urban Transformations and Qualities of Life in the Growing City. Book of Abstracts.
• Dogru, A. O., Kahraman, A., Seker, D. Z., and Sivri, N. (2019). GIS based evaluation of social determinants of children's health in Turkey: Case study of Istanbul. Environmental research, 179, 108753.
• Erman, T., and Eken, A. (2004). The “Other of the Other” and “unregulated territories” in the urban periphery: Gecekondu violence in the 2000s with a focus on the Esenler case, İstanbul. Cities, 21(1), 57-68.
• Fan, P., Xu, L., Yue, W., and Chen, J. (2017). Accessibility of public urban green space in an urban periphery: The case of Shanghai. Landscape and Urban Planning, 165, 177-192. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2016.11.007
• Freidberg, S. E. (2001). Gardening on the edge: the social conditions of unsustainability on an African urban periphery. Annals of the Association of American Geographers, 91(2), 349-369.
• Geniş, Ş. (2009). Neo-liberal kentleşmenin mekanda yansımaları: İstanbul'da güvenlikli siteler. Toplum ve Bilim, (116), 121-156.
• Holloway, S. L., and Valentine, G. (2000). “Children's geographies and the new social studies of childhood”, in Children's Geographies: Playing, Living, Learning Eds Holloway S L, Valentine G (Routledge, London) pp 1–28.
• Holston, J. (2009). Insurgent citizenship in an era of global urban peripheries. City and Society, 21(2), 245-267.
• Iglesias-Pascual, R., Benassi, F., and Hurtado-Rodríguez, C. (2023). Social infrastructures and socio-economic vulnerability: A socio-territorial integration study in Spanish urban contexts. Cities, 132, 104109. https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.104109
• Klinenberg, E. (2018). Palaces for the people: How to build a more equal and united society. Random House.
• Külekçi, H. E., & Tezer, A. (2021). Sosyal Altyapı Alanlarına Erişimde Yürünebilirlik Kapasitesinin Ölçülmesi: Bakırköy-Bahçelievler Örneği. Journal of International Social Research, 14(76).
• Latham, A. and Layton, J. (2019). Social infrastructure and the public life of cities: Studying urban sociality and public spaces. Geography Compass, 13 (7), 12444.
• McFarlane, C., Desai, R. and Graham, S. (2014) Informal Urban Sanitation: Everyday Life, Poverty, and Comparison, Annals of the Association of American Geographers, 104:5, 989-1011, DOI: 10.1080/00045608.2014.923718
• Mugnano, S. (2012). Peripheral Neighbourhoods. In S. J. Smith (Ed.), International Encyclopedia of Housing and Home (ss. 174-177). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-047163-1.00529-4
• Özden, P. P. (2008). Kentsel yenileme. İmge Kitabevi, Ankara, 44.
• Pérouse, J. F., and Danış, A. D. (2005). Zenginliğin mekânda yeni yansımaları: İstanbul’da güvenlikli siteler. Toplum ve Bilim, 104, 92-123.
• Perouse, J.F. (2011). İstanbul’la Yüzleşme Denemeleri: Çeperler, Hareketlilik ve Kentsel Bellek. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rodríguez-Pose, A. (2018). The revenge of the places that don’t matter (and what to do about it). Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 11(1), pp.189-209.
• Rose, G. (1997). Situating knowledges: positionality, reflexivities and other tactics. Progress in Human Geography, 21(3), 305–320. https://doi.org/10.1191/030913297673302122
• Roy, A. (2011). Slumdog Cities: Rethinking Subaltern Urbanism. International Journal of Urban and Regional Research, 35: 223-238. https://doi.org/10.1111/j.1468-2427.2011.01051.x
• Salem, M., Tsurusaki, N., Divigalpitiya, P., Osman, T., Hamdy, O., and Kenawy, E. (2020). Assessing progress towards sustainable development in the urban periphery: A case of Greater Cairo, Egypt. International Journal of Sustainable Development and Planning, 15(7), 971-982. https://doi.org/10.18280/IJSDP.150701
• Savini, F. (2014). What Happens to the Urban Periphery? The Political Tensions of Postindustrial Redevelopment in Milan. Urban Affairs Review, 50(2), 180–205. https://doi.org/10.1177/1078087413495809
• Sayın, Ö. (2022). İstanbul: Sanayisizleşmeyen Bir Küresel Kent. Journal of Economy Culture and Society, 0(65), 329-349. https://doi.org/10.26650/JECS2021-881837
• Sultana, F. (2017). Reflexivity. In International Encyclopedia of Geography: People, the Earth, Environment and Technology (eds D. Richardson, N. Castree, M.F. Goodchild, A. Kobayashi, W. Liu and R.A. Marston). https://doi.org/10.1002/9781118786352.wbieg0686
• Şahin, K. (2019). Neoliberal Bir Kent Deneyimi Olarak Kentsel Yaşamın ve Mekânın Risk, Korku ve Belirsizlikler Bağlamında İrdelenmesi: İstanbul'daki Güvenlikli Siteler Üzerinden Bir Değerlendirme. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 112-139.
• Tümertekin, E. (1997). İstanbul, insan ve mekân (Vol. 50). Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Wacquant, L. J. (1993). Urban outcasts: stigma and division in the black American ghetto and the French urban periphery. International journal of urban and regional research, 17(3), 366-383.
• Wacquant, L. (2008). Urban outcasts: A comparative sociology of advanced marginality. Polity.
• Wellhofer, E. S. (1989). Core and periphery: Territorial dimensions in politics. Urban Studies, 26(3), 340-355.
• Yaman, Ö. M. (2012). Esenler’de Yoksul Gençlerin Mekanları: Hal, Tekstil Atölyeleri ve Kafeler. Göç, Aidiyet ve Kentleşme Ekseninde Esenleri Anlamak, 223-246.
• Yüksel, Ş. (2017). Kamusal Alan Okumaları: Esenler. Esenler Belediyesi Şehir ve Düşünce Merkezi yayınları.