Kentsel Bellek Unsurları Olarak Görsel İletişim Ögeleri

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 3, 1983 - 1998, 15.09.2023

Cihangir Eker , Özgür Aktaş

https://doi.org/10.35674/kent.1292344

Öz

Kentler, toplumsal yaşamın sürdürüldüğü büyük ve kolektif yaşam alanlarıdır. Tarımsal olmayan üretimin yapıldığı, kontrol fonksiyonlarının toplandığı, belirli büyüklük, heterojenlik ve bütünleşme düzeylerine varmış bir mekan olan kent (Arslanoğlu, 2000, s. 13), toplumların bir arada yaşama gereksinimleri sonucu ortaya çıkmakta ve bu doğrultuda şekillenmektedir. Kentsel yaşamın sürdürülebilmesi adına kentte oluşturulan her türlü yapı, kentin bir parçası olarak mekana eklemlenmektedir. Mimari yapılar, peyzaj düzenlemeleri, yollar, meydanlar, parklar ve anıtlar gibi pek çok kentsel ögenin bir aradalığıyla kentin kendisi oluşmakta, ayrıca bu yapıların bir aradalığı da kentsel bir belleğin oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Bu doğrultuda kent belleğini; kentlilerin belleğinde kente dair yer edinmiş görüntüler bütünü olarak tanımlamak mümkündür. Mimari ve çevresel düzenlemelerin yanında; kentliler tarafından oluşturulan ve kent mekanında sürekli olarak deneyimlenen tabela, yönlendirme ve bilgilendirme levhaları, giydirilmiş ulaşım araçları ve mekansal grafik düzenlemeleri gibi görsel iletişim ögeleri de, kent belleğini oluşturan önemli unsurlar olarak karşımıza çıkar.
Kent belleğine dahil olan görsel iletişim ögelerinin belirlenerek bu ögelerin doğru, anlaşılabilir ve bütünsel bir dille tasarlanmasının önemini vurgulamanın, kentli tarafından sahiplenilen ve kolay imgelenebilen kentlerin ortaya çıkmasına katkıda bulunacağı öngörülmektedir. Dolayısıyla araştırmanın amacı, kentsel belleği oluşturan unsurlardan olan görsel iletişim ögelerinin kent belleği içindeki yerinin vurgulanmasıdır. Araştırma literatür taramasına dayalı betimsel bir çalışmadır. Çalışmanın kentteki gündelik yaşamı kolaylaştıran görsel iletişim ögelerinin, kent belleğini oluşturan unsurlar arasındaki konumunun ve öneminin anlaşılabilmesi açısından önemli olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kent Belleği, Görsel iletişim, Grafik Tasarım

Visual Communication Elements As A Material Of Urban Memory

Öz

Cities are large and collective living spaces where the social life is pursued. The city, which is a place where non-agricultural production is made, control functions are gathered and reached certain levels of size, heterogeneity and integration (Arslanoğlu, 2000, s. 13), emerges as a result of the needs of societies to live together and shapes in this direction. All kinds of structures created in city in order to maintain urban life are added to the city as part of the place. The city itself is formed by the combination of many urban elements such as architectural structures, landscaping, roads, squares, parks and monuments, and the combination of these structures also paves the way for an urban memory. In this direction, it is possible to define the urban memory as a group of images about city that be in citizen's mind. Besides the architectural and environmental regulations; visual communication elements such as signage, guidance and information signs, wrapped transportation vechiles and spatial graphic arrangements, which are created by the citizens of the city and constantly experienced in the city space, are also important elements that make up the urban memory.
It is foreseen that emphasizing the importance of designing the visual communication elements of the urban memory with the correct, understandable and holistic way will contribute to the emergence of the cities that are owned by its citizens and easily imaginable. Therefore, the aim of the research is to emphasize the position of the visual communication elements which constitutes the urban memory, within the memory of the city. The research is a descriptive study based on the literature review. It is thought that the study will be important in terms of understanding the position and importance of the visual communication elements that facilitate the daily life in the city, among the elements that makes up the memory of the city.

Anahtar Kelimeler

City Memory, Visual Communication, Graphic Design

Kaynakça

• Acar Ata, İ. ve Başar, M.E., (2021). Mimari Miras Yapılarına Önerilen Yeni İşlevlerin Kullanıcı Katılımlı Seçim Sonuçlarının Bellek Aktarımı Bağlamında Değerlendirilmesi: Uluağaç Rum Okulu Örneği. Humanities Sciences, 16(2):89-106.
• Aktin, S. (2017). Kent ve bellek: Antalya pamuklu dokuma fabrikası örneği. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Aksu, Ö.V. (2012). Kent mobilyaları tasarımında özgün yaklaşımlar [Elektronik versiyon]. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2 (6), 373-386.
• Al, M. (2011), Kentte Bellek Yıkımı ve Kimlik İnşası–Palimpsest: Ankara Atatürk Bulvarı Bağlamında Bir İnceleme, idealkent, 2(4), 22-36.
• Aslanoğlu, R. A. (2000). Kent, Kimlik ve Küreselleşme (2. Baskı), Asa.
• Aytaçlı, B. (2012). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (1), 1-9.
• Bowen, Glenn A., 2009, 'Document Analysis as a Qualitative Research Method', Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40.
• Burak, A. (2018, Ekim 14). Kent, kimlik, mobilya: İstanbul'un sokak tabelaları. https://medium.com/aburakbal/kent-kimlik-mobilya-i%CC%87stanbulun-sokak-tabelalar%C4%B1-2382b7cc61ab (Erişim: 04.02.2020).
• Cihangiroğlu, M.S. (2019). Bellek mekanlarının değer algısı ve değişimi üzerine bir inceleme: Ankara tren garı [Yayımlanmış sanatta yeterlik tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Çağlar, S. (2018). Kamusal yapıların toplumsal bellekteki yeri: Konya kent merkezi örneği (Alaeddin Mevlana aksı) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çubukçu, E., Özcan, N.S., Özkan, A. (2014). Ticari alanlarda sokak levhasına yönelik düzenlemeler ve sokak işgallerinin mekânsal estetik yargı üzerindeki etkileri: sanal mekânlarda deneysel bir çalışma [Elektronik versiyon]. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 30(4), 285-295.
• Duymuş, H., Ünal Çilek, M., Altunkasa, M.F. (2018). Çukurova Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü öğrencilerinin bakış açısı ile Adana’nın kent imgeleri [Elektronik versiyon]. ISUEP2018 Uluslararası Kentleşme ve Çevre Sorunları Sempozyumu içinde (s. 196-204). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Gamal Abdelmonem, M. & Selim, G. (2012). Architecture, memory and historical continuity in Old Cairo. The Journal of Architecture, 17:2, 163-189.
• Güler, T. (2009). Bilgilendirme tasarımının uygulama alanları. Grafik Tasarım, 28, 48-53.
• Güler, T. (2015). Büyük mekanların yönlendirme ve işaretleme tasarımında yer alan imlerin kullanıcı hareketlerine katkıları [Elektronik versiyon]. Sanat Dergisi, 28, 130-147.
• Halbwachs, M. (2018), Kolektif bellek (Çev: Zuhal Karagöz), Pinhan.
• Horn, R.E. (2009) Bilgilendirme tasarımı: yeni bir mesleğin doğuşu. Grafik Tasarım, 28, 30-39.
• Keskin, N. (2014), Kentlerde yeni bellek mekanları: kent müzeleri [Elektronik versiyon], folklor/edebiyat, 20 (79), 25-39.
• Koyun, T. (2015). Toplu taşıma alanında çevre grafiklerinin incelenmesi Lizbon İstanbul karşılaştırması [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lynch, K. (2016). Kent imgesi (Çev: İrem Başaran) (8. Basım). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Oral, G. (2009). Bilgi güçtür. Grafik Tasarım, 28, s. 46-47.
• Öymen Özak, N. (2008), Bellek ve mimarlık ilişkisi kalıcı bellekte mekansal ögeler [Yayımlanmış doktora tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Parlak, H. (2014). Temel grafik tasarım bilgisi (3. Basım). İzmir:Ege Üniversitesi Basımevi.
• Soğukkuyu, B., Tunç, A. Z. (2013). Kent kültürüne ve toplumsal yapıya bağlı olarak kentte tipografinin kullanımı (İzmir ve Milano örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi ART-E, 12, 153-172.
• Topal, A.K. (2004). Kavramsal olarak kent nedir ve Türkiye'de kent neresidir? [Elektronik versiyon] Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1), 276-294.
• Ünlü, T.S. (2017), Kent kimliğinin oluşumunda kentsel bellek ve kentsel mekan ilişkisi: Mersin örneği [Elektronik versiyon], Planlama, 27 (1), 75 - 93.
• Weeks, J. R. (2010). Defining urban areas. T. Rashed ve C. Jürgens (Eds.), Remote sensing of urban and suburban areas (s. 33-46). Springer.
• Yılmaz, T., Yazıcıoğlu, I., Şavklı, F. (2012). Ticari tanıtım levhalarının alışveriş tercihleri ve cadde peyzajı algısı üzerine etkileri: Antalya Güllük Caddesi örneği [Elektronik versiyon]. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2 (4), 15-25.
• http-1:https://modadekorum.com/wp-content/uploads/2015/10/Ankara-resimleri-modadekorum-6.jpg. Erişim tarihi: 02.02.2020
• http-2: https://www.artfulliving.com.tr//image_data/content/181603ff527ddd4aeb27cb534983a1e4.jpg. Erişim tarihi: 18.02.2020
• http-3:https://i2.milimaj.com/i/milliyet/75/1200x675/5dc1e6cc55428216589d3133.jpg. Erişim tarihi: 10.02.2020
• http-4:https://miro.medium.com/max/2962/1*PyzY0J2ZLHFWFQFRiO6jFA.png. Erişim tarihi: 04.02.2020
• http-5: http://www.epidevsis.com/cadde-sokak-yonlendirme-tabelalari-14. Erişim tarihi: 04.02.2020
• http-6: https://www.blogteb.com/wp-content/uploads/2019/02/star.jpg. Erişim tarihi: 06.02.2020
• http-7: https://fastly.4sqi.net/img/general/558x200/62159564_ENyfEKNssK88v-w3IWaFlwEAOkOMaCn2Vhe0Df7KGJ4.jpg. Erişim tarihi: 28.04.2023
• http-8: https://www.google.com/maps/@37.0453798,35.3080715,3a,39.7y,195.93h,92.06t/data=!3m6!1e1!3m4!1ssE_5jqJUaqxLEWaccpx1zA!2e0!7i13312!8i6656. Erişim tarihi: 12.02.2020
• http-9: http://wowturkey.com/t.php?p=/tr707/murattekin_IMG_4074.jpg. Erişim tarihi: 12.02.2020