Kayseri Birinci Basamak Sağlık Yapıları Kullanıcı Memnuniyeti Üzerine Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 3, 794 - 826, 16.05.2024

Murat Çağlar Baydoğan , Sevgi Dursun

https://doi.org/10.35674/kent.1312662

Öz

İlk aşamadaki tanı, tedavi edici ve rehabilitasyon hizmetleri ile koruyucu sağlık hizmetlerinin birlikte verildiği birinci basamak sağlık kuruluşlarından aile sağlığı merkezlerinin mekan niteliğini belirleyen tasarım kriterleri çalışma konusunu olarak belirlemiştir. Alan çalışması kapsamında Kayseri kenti merkez ilçelerinde bulunan birinci basamak sağlık hizmetlerinin verildiği aile sağlığı merkezlerinin konumları, sayıları ve dağılımları incelenmiştir. Seçilen aile sağlığı merkezleri, oluşturulan değerlendirme kriterlerine göre incelenmiştir. Aile sağlığı merkezi kullanıcılarından birisi olan hastalar tarafından nasıl algılandığını anlamak, mekan kalitesi bağlamında memnuniyet oranlarının değerlendirilmesi amacıyla anket çalışması yapılmıştır. Söz konusu küçük ölçekli bu sağlık yapılarının çoğu tip projelerden elde edildiği için bağlamla ilişkisi olmayan, hastalıklı yapılar olarak üretildiği saptanmıştır. Yalnızca fiziksel olanın düşünüldüğü, kullanıcılarının psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarının göz ardı edildiği sağlık yapılarının, iyileşme mekanları bağlamında yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen tüm bulgulara dayanarak toplumun tamamını ilgilendiren aile sağlık merkezi yapılarının, gelecekte iyileşmeye katkı sağlayan, nitelikli yapılar haline gelmesi için tasarım kriterlerine öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Birinci Basamak Sağlık Yapıları, Aile Sağlık Merkezi, Kullanıcı Memnuniyeti, Tasarım Kriteri, Kayseri

Research on User Satisfaction in Kayseri Province Primary Health Care Buildings

Öz

The design criteria determining the spatial quality of family health centres, one of the primary health care institutions where diagnostic, therapeutic and rehabilitation services and preventive health services are provided together, were determined as the subject of the study. Within the scope of the field study, the location, number and distribution of family health centers, where primary health care services are provided in the central districts of Kayseri city, were investigated. The selected family health centers were examined according to the evaluation criteria. A survey was conducted to understand how family health centers are perceived by patients, one of their users, and to evaluate their satisfaction rates regarding space quality. It was determined that these small-scale health centers are produced as structures that have no relation to the context since most of them are derived from typical projects. It was concluded that health buildings, where only physicality is considered while the psychological and social needs of the users are ignored, are inadequate in terms of healing spaces. Based on all the findings obtained as a result of the study, suggestions were made on the design criteria for family health center buildings, which concern the whole society, to become qualified buildings that contribute to healing in the future.

Anahtar Kelimeler

Primary Health Care Buildings, User Satisfaction, Architectural Design, Design Criteria, Kayseri

Kaynakça

• Aripin, S. (2006, November). Healing architecture: a study on the physical aspects of healing environment in hospital design. In Proceedings of the 40th Annual Conference of the Architectural Science Association (ANZAScA), Adelaide, South Australia (pp. 22-25). Access Address (12.09.2023) https://anzasca.net/wp-content/uploads/2014/08/ANZAScA2006_Srazali-Aripin.pdf
• Brandis, S. (1999). A collaborative occupational therapy and nursing approach to falls prevention in hospital inpatients. Journal of Quality in Clinical Practice, 19(4), 215-221. Access Address (12.09.2023) https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1046/j.1440-1762.1999.00337.x doi: 10.1046/j.1440-1762.1999.00337.x.
• Baran, İ. (2019). Aile Sağlık Merkezlerinin Erişilebilirlik ve Kullanılabilirlik Açısından Değerlendirilmesi: Bingöl İli, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Access Address (02.01.2023): https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/111906
• Bosia, D., Marino, D., & Peretti, G. (2016). Health facilities humanization: design guidelines supported by statistical evidence. Annali dell'Istituto superiore di sanita, 52(1), 33-39. https://doi.org/10.4415/ANN_16_01_08.
• Carpman, J. R., Grant, M. A., & Simmons, D. A. (1985). Hospital design and wayfinding: A video simulation study. Environment & Behavior, 17(3), 296-314. https://doi.org/10.1177/0013916585173002
• Carpman, J. R., Grant, M., & Simmons, D. (1983). Wayfinding in the hospital environment: The impact of various floor numbering alternatives. Journal of Environmental Systems, 13(4), 353-364. doi: 10.2190/590Y-QCBR-TBVN-B9PW
• Cooper Marcus, C., & Barnes, M. (1995). Gardens in healthcare facilities: Uses, therapeutic benefits, and design recommendations. Martinez, CA: Center for Health Design. Access Address (12.09.2023)www.healthdesign.org/sites/default/files/Gardens%20in%20HC%20Facility%20Visits.pdf
• Capolongo, S., Buffoli, M., Oppio, A., Nachiero, D., & Barletta, M. G. (2013). Healthy Indoor Environments: How to Assess Health Performances of Construction Projects Extended abstract. Environmental Engineering and Management Journal, 12 (S11), 209-212.
• Chitranshi, M. (2018). "Healing Architecture: A Study on The Physical Aspects Of Healing Environment In Hospital Design", International Journal of Creative Research Thoughts (IJCRT), ISSN: 2320-2882, Volume.6, Issue 1, pp.1016-1019, January 2018. Access Address (16.09.2023) http://www.ijcrt.org/papers/IJCRT1705149.pdf.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.) Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Access Address (06.02.2023): https://www.taylorfrancis.com/books/mono/10.4324/9780203771587/statistical-power-analysis-behavioral-sciences-jacob-cohen
• Del Nord R (Ed.).(2008). L'ospedale del futuro. Modelli per una nuova sanità. Padova: Il Prato; 2008. p. 5-159.
• Devlin, A. S., & Arneill, A. B. (2003). Health care environments and patient outcomes: A review of the literature. Environment and Behavior, 35(5), 665-694. Access Address (16.09.2023) https://journals.sagepub.com/doi/epdf/10.1177/0013916503255102 https://doi.org/10.1177/0013916503255102
• Edwards, B. (1996). Towards sustainable architecture: European directives and building design, Butterworth Architecture, Boston, MA, USA.
• Elmas, E. S. (2023). Healthy Life Center Implementation Project of a District Municipality Supporting the Dissemination of Healthy Life Culture. Dal, M. & Karataş, L. (Eds.) Architectural Sciences and Theory, Practice and New Approaches-II. 2023, Chapter:4, 77-106. ISBN: 978-625-367-256-0. Iksad Publications.
• Enginöz, E. B. (2015). Herkes İçin Tasarım; Erişilebilir Mimarlık, Türkiye Mimarlar Odası Yayınları, Mimarlık Dergisi Sayı:381, Ocak-Şubat 2015. Access Address (06.02.2023): http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=395&RecID=3576
• Ersoy, Z. (2010). Mimari Tasarımda “Kullanıcı Odaklı” Süreçler, Mimari Tasarım, Mimarlık Dergisi, Türkiye Mimarlar Odası Yayınları, sayı: 351, Ocak-Şubat 2010. Access Address (06.02.2023):http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=365&RecID=2288).
• Evans, G. W., McCoy, J. M. (1998), 'When buildings don't work: The role of architecture in human health, Journal of Environmental Psychology, 18 (1), 85-94. https://doi.org/10.1006/jevp.1998.0089
• Fişek, N. H. (1983). Halk Sağlığına Giriş. Hacettepe Üniversitesi Dünya Sağlık Örgütü Hizmet Araştırma ve Araştırıcı Yetiştirme Merkezi Yayını, yayın no:2. Access Address (02.01.2023): https://www.isguvenligi.net/wp-content/uploads/halksagligina-giris_NF.pdf
• Frandsen, A. K., & Ryhl, C. (2010, September). The Healing Potential of Architectural Design. In SB10 Finland Sustainable Community building SMART Conference proceedings.
• Gezer, H. (2014). Hastanelerde ve Sağlık Merkezlerinde Erişilebilirlik. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13 (25), 113-133. Access Address (06.02.2023): https://docplayer.biz.tr/2258395-Hastanelerde-ve-saglik-merkezlerinde-erisilebilirlik.html
• Güç, B. (2013). Kompleks Bir Yapıda Mekanın Algısal Kaliteye Etkisi: SDÜ Hastanesi Örneği. SDU International Journal of Technological Science, 5 (2): 145-155. Access Address (06.02.2023): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/257127
• Giofrè, F., & Terranova, F. (2006). Healthcare Facilities from Planning to Design. In Design & Health IV Future Trends in Healthcare Design, IADH, (pp. 215-225). International Academy for Design and Health. Access Address (16.09.2023) https://www.brikbase.org/sites/default/files/Francesca-Giofre-WCDH-2005.pdf
• Haji, M., Wang, L., Wong, Y., & Darabi, H. (2006). Renovation of Mercy Family Health Center. In IFAC Proc (Vol. 2006, p. 29). https://doi.org/10.3182/20060517-3-FR-2903.00338
• Hamilton, K. (2003). The four levels of evidence-based practice. Healthcare Design, 3, 18-26. Access Address (16.09.2023) https://sereneview.com/wp-content/uploads/2019/03/4levels_ebd.pdf
• Haq, S., & Zimring, C. (2003). Just Down The Road A Piece: The Development of Topological Knowledge of Building Layouts. Environment and Behavior, 35(1), 132–160. https://doi.org/10.1177/0013916502238868
• Jara, A.J., Zamora, M.A., Skarmeta, A.F.G. (2009). An Architecture for Ambient Assisted Living and Health Environments. In: Omatu, S., et al. Distributed Computing, Artificial Intelligence, Bioinformatics, Soft Computing, and Ambient Assisted Living. IWANN 2009. Lecture Notes in Computer Science, vol 5518. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-02481-8_134
• Kaya, G. (2012). Küçük Ölçekli Portatif Yapıların ve Mobil Sağlık Yapılarının Mimaride Kullanımı Baz Alınarak Prototip Bir Aile Sağlığı Merkezi Tasarlanması, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Bölümü, Yapı Bilgisi Anabilim Dalı yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Access Address (02.10.2022): https://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12397/7766
• Kellert, S. R. (2008). Dimensions, elements, and attributes of biophilic design. Biophilic design: the theory, science, and practice of bringing buildings to life, 3-19. Access Address (16.09.2023) Access Address (16.09.2023) https://biophilicdesign.umn.edu/sites/biophilic-net-positive.umn.edu/files/2021-09/2008_Stephen%20Kellert%20_%20Chapter%201%20_ %20Biophilic%20Design%20_%20Research%20Gate.pdf
• Kellert, S. R. (2018). Nature by design: The practice of biophilic design. Yale University Press. Access Address (16.09.2023) https://biophilicdesign.umn.edu/sites/biophilic-net-positive.umn.edu/files/2021-09/2015_Kellert%20_The_Practice_of_Biophilic_Design.pdf
• Lawson, B. (2010). Healing architecture, Arts & Health, 2:2, 95-108, DOI: 10.1080/17533010903488517, https://doi.org/10.1080/17533010903488517
• Levinew, M., Marchon, I., & Hanley, G. (1984). The Placement and Misplacement of You-Are-Here Maps. Environment and Behavior, 16(2), 139–157. https://doi.org/10.1177/0013916584162001
• Lyubomirsky, S., Sheldon, K. M., & Schkade, D. (2005). Pursuing Happiness: The Architecture of Sustainable Change. Review of General Psychology, 9(2), 111–131. https://doi.org/10.1037/1089-2680.9.2.111
• MacNaughton, R. J., Collins, P. J., White, M., Elliott, K., Soukas, A., Purves, G., Kellett, P., Coleman, S. M. (2005), Designing for health: architecture, art and design at the James Cook University Hospital, Project Report, NHS Estates, London, UK. Access Address (16.09.2023) https://durham-repository.worktribe.com/output/1634227
• Malkin, J 1992, Hospital Interior Architecture: Creating Healing Environments For Special Patient Populations, Van Nostrand Reinhold, New York.
• Nedučin, D., Krklješ, M., & Kurtović-Folić, N. (2010). Hospital outdoor spaces: Therapeutic benefits and design considerations. Facta universitatis-series: Architecture and Civil Engineering, 8(3), 293-305. https://doi.org/10.2298/FUACE1003293N
• Nelson-Shulman, Y. (1983). Information and Environmental Stress: Report of a Hospital Intervention. Journal of Environmental Systems, 13, 303-316. doi: 10.2190/3WQP-R275-9FXY-3XNN
• Nesmith, E. L. (1995), Health care architecture: Designs for the future, American Institute of Architects Press, Washington, D.C., USA.,
• Olguntürk, N. (2015). Hastaneler: Klinik Olmayan Alanlar İçin Tasarım Önerileri, Dosya, 36, 35-42. Access Address (06.02.2023): http://www.mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya36.pdf
• Özgen, E. (2018). İnsan-Mekan Etkileşiminde Sağlık Yapıları ve Mekanın İyileştirici Rolü̈. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 8 (2), 184-195. Access Address (06.02.2023): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/653538.
• Peponis, J., Zimring, C., & Choi, Y. K. (1990). Finding the Building in Wayfinding. Environment and Behavior, 22(5), 555–590. https://doi.org/10.1177/0013916590225001
• Phiri, M. (2014). Health Building Note 00-01 General design guidance for healthcare buildings. UK Government. Access Address (23.09.2023) https://www.england.nhs.uk/wp-content/uploads/2021/05/HBN_00-01-2.pdf
• Preiser, W. F., Verderber, S., & Battisto, D. (2009). "Assessment of Health Center Performance: Toward the Development of Design Guidelines," in ArchNet-IJAR: International Journal of Architectural Research, vol. 3, issue 3 (2009). (21-44). Access Address (23.09.2023) https://www.archnet.org/publications/5292
• Petrişor, A. I. (2015). Imperfect Health: The Medicalization of Architecture. IAFOR Journal of Sustainability, Energy & the Environment, 2(1). https://doi.org/10.22492/ijsee.2.1
• Raanaas, R. K., Patil, G. G., & Hartig, T. (2012). Health benefits of a view of nature through the window: A quasi-experimental study of patients in a residential rehabilitation center. Clinical rehabilitation, 26(1), 21-32. DOI: 10.1177/0269215511412800.
• Rechel, B. (2009). Investing in hospitals of the future (No. 16). WHO Regional Office Europe. Access Address (23.09.2023) https://researchonline.lshtm.ac.uk/id/eprint/5687/1/Investing%20in%20hospitals%20of%20the%20future.pdf
• Reeve, A., Nieberler-Walker, K., & Desha, C. (2017). "Healing Gardens in Children's Hospitals: Reflections on Benefits, Preferences and Design from Visitors' Books". Urban Forestry & Urban Greening, 26, 48-56. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2017.05.013
• Rehn, J., & Schuster, K. (2017). Clinic Design as Placebo-Using Design to Promote Healing and Support Treatments. Behavioral sciences (Basel, Switzerland), 7(4), 77. https://doi.org/10.3390/bs7040077
• Scher, P. (1996), Patient-Focused Architecture for Health Care: A Study for Arts For Health, Manchester Metropolitan University Press, Manchester, UK.
• Schwarz, B., & Brent, R., (Eds.) (1999). Aging, autonomy, and architecture: Advances in assisted living. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Schweitzer, M., Gilpin, L., & Frampton, S. (2004). Healing Spaces: Elements of Environmental Design That Make an Impact on Health. Journal of Alternative & Complementary Medicine, 10 (1), 71-83. Access Address (06.02.2023): https://www.academia.edu/4375590/Healing_Spaces_Elements_of_Environmental_Design_That_Make_an_Impact_on_Health
• Sezer, F. Ş. (2015). Sağlık Ocaklarında Konfor Koşullarının Değerlendirilmesi: Bursa/Nilüfer Örneği, Çukurova University Journal of the Faculty of Engineering and Architecture, 28(1), pp. 197-208, June 2015. Access Address (02.01.2023): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211214
• Sungur Ergenoğlu, A., & Aytuğ, A. (2007). Sağlık Kurumlarında Değişen Paradigmalar ve İyileştiren Hastane Kavramının Mimari Tasarım Açısından İrdelenmesi. Megaron YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi, 2 (1), 44-63. Access Address (06.02.2023): https://jag.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON-97659-ARTICLE-SUNGUR_ERGENOGLU.pdf
• Taylor, J. (1991). Hospital and asylum architecture in England, 1840-1914 : building for health care / Jeremy Taylor. London ; New York : Mansell
• Tempia, E. (1971). Çevre ve Hasta. Mimarlık Dergisi, 96 1971 yıl:9 sayı9-10, 29-32. Access Address (06.02.2023): http://dergi.mo.org.tr/dergiler/4/412/6033.pdf
• Thi, P. L. N., Briancon, S., Empereur, F., & Guillemin, F. (2002). Factors determining inpatient satisfaction with care. Social science & medicine, 54(4), 493-504. DOI: 10.1016/S02779536(01)00045-4.
• Tuncer Gürkaş, E., & Barkul, Ö. (2012). Yer Üzerine Kavramsal Bir Okuma Denemesi. Sigma, 4, 1-11. Access Address (06.02.2023): https://www.ytusigmadergisi.com/pdfs/418.pdf
• Ubel, P. A., Zell, M. M., Miller, D. J., Fischer, G. S., Peters-Stefani, D., & Arnold, R. M. (1995). Elevator talk: observational study of inappropriate comments in a public space. The American journal of medicine, 99(2), 190–194. https://doi.org/10.1016/s0002-9343(99)80139-9
• Ulrich, R. S., Zimring, C., Zhu, X., DuBose, J., Seo, H. B., Choi, Y. S., Quan, X., & Joseph, A. (2008). A review of the research literature on evidence-based healthcare design. HERD, 1(3), 61–125. https://doi.org/10.1177/193758670800100306
• Ulrich R. S. (1991). Effects of interior design on wellness: theory and recent scientific research. Journal of health care interior design: proceedings from the ... Symposium on Health Care Interior Design. Symposium on Health Care Interior Design, 3, 97–109.
• Ulrich, R. S. (1999). Effects of gardens on health outcomes: Theory and research. In C. Cooper Marcus & M. Barnes (Eds.), Healing Gardens (pp. 27-86). New York: Wiley. Access Address (23.09.2023)https://www.researchgate.net/publication/304109537_Effects_of_gardens_on_health_outcomes_theory_and_research
• Ulrich, R. S., & Gilpin, L. (2003). Healing arts: Nutrition for the soul. In S. B. Frampton, L. Gilpin & P. Charmel (Eds.), Putting patients first: Designing and practicing patient-centered care (pp. 117146). San Francisco: Jossey-Bass.
• Ulrich, R. S., Zimring, C., Quan, X., Joseph, A., & Choudhary, R. (2004). The Role of the Physical Environment in the Hospital of the 21st Century: A Once-in-a-Lifetime Opportunity (pp. 1–69). The Center for Health Design.
• Ulrich, R. S. (2000, September). Evidence based environmental design for improving medical outcomes. In Proceedings of the Healing by Design: Building for Health Care in the 21st Century Conference, Montreal, Quebec, Canada (Vol. 20, pp. 3-1). Access Address (06.02.2023): https://www.brikbase.org/sites/default/files/Evidence%20Based%20Environmental%20Design%20for%20Improving%20Medical.pdf .
• URL-1 (2018). T.C. Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, İzleme, Değerlendirme ve İstatistik Daire Başkanlığı, Mevzuat Kitabı, pp 495. Access Address (02.01.2023): https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/izleme-degerlendirme-db/haberler/Mevzuat_kitabi_guncellendi/MEVZUAT_KITABI_3_Revizyon_2022.pdf
• URL-2 (2021). T.C. Sağlık Bakanlığı. Birinci Basamak Kurum ve Acil Hizmet Altyapı Sayıları, 2020, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2020 Haber Bülteni, Sağlık Bakanlığı, ss.5, Sayı: 9, 30 Eylül 2021. Access Address (02.01.2023): https://sbsgm.saglik.gov.tr/Eklenti/41611/0/haber-bulteni-2020pdf.pdf
• URL-3 (2021). T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2021 Haber Bülten, Sağlık Bakanlığı, ss.6, Sayı: 9, Sayı: 10 30 Eylül 2022, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, 2022. Access Address (04.04.2023): https://sbsgm.saglik.gov.tr/Eklenti/44131/0/saglik-istatistikleri-yilligi-2021-haber-bultenipdf.pdf.
• URL-4 (2023) Kayseri Valiliği, Nüfus durumu. Access Address (14.09.2023): http://www.kayseri.gov.tr/nufus-durumu
• URL-5 (2023) Kayseri valiliği, Sağlık Hizmetleri, Access Address (14.09.2023): http://www.kayseri.gov.tr/saglik-hizmetleri.
• URL-6 (2010). T.C. Sağlık Bakanlığı.Türkiye Sağlık Yapıları Asgari Tasarım Standartları 2010 Yılı Kılavuzu. Access Address (15.12. 2022): https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/ Yayin/ 414.
• URL-7 (2000). Resmi Gazete. Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği. Sayı: 24046. Access Address (10.03.2023) https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/24046.pdf
• URL-8 (2013). Resmi Gazete. Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği. Sayı: 28855. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/12/20131218-13.htm
• URL-9 (2015). Resmi Gazete. Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik. Sayı: 29256. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/02/20150203-3.htm
• URL-10 (2006). Resmi Gazete. Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği. Resmi Gazete Sayı: 26369. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/12/20071204-9.htm
• URL-11 (1997). Resmi Gazete. Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik. Sayı: 22990. Access Address (10.03.2023).
• URL-12 (2018). Resmi Gazete. Otopark Yönetmeliği. Sayı: 30340. Access Address (10.03.2023) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/02/20180222-7.htm
• URL-13 (2003). Resmi Gazete. Gayri Sıhhi Müessese Yönetmeliği Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/08/20030823.htm
• URL-14 (2017). Resmi Gazete. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği. Sayı: 29959. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170125-2.htm
• URL-15 (2015). Resmi Gazete. Atık Yönetimi Yönetmeliği, 2015. Sayı: 29314 Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150402-2.htm
• URL-16 (2008). Resmi Gazete. 3030 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği. Sayı: 26972. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/08/20080819-7.htm
• URL-17 (1985). Resmi Gazete. Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik. Sayı:20030. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/01/20050113-6.htm
• URL-18 (2010) Resmi Gazete. Çevresel Gürültü Kontrolü Yönetmeliği. Sayı: 27601. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/06/20100604-5.htm
• URL-19 (1997). Resmi Gazete. Karayolları Trafik Yönetmeliği. Sayı: 23053. Access Address (10.03.2023). https://www.aile.gov.tr/eyhgm/mevzuat/ulusal-mevzuat/yonetmelikler/karayollari-trafik-yonetmeligi/
• URL-20 (1990). Resmi Gazete (1990). Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik. Sayı: 20594. Access Address (10.03.2023). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4897&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• URL-21 (2008). Resmi Gazete. Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği, 2008. Sayı: 26960. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/08/20080807-4.htm
• URL-22 (2004). Resmi Gazete. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği. Sayı: 25687. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/12/20041231.htm
• URL-23 (2018). Resmi Gazete. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği. Sayı: 30364. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180318M1-2.htm
• URL-24 (2007). Resmi Gazete. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik. Sayı: 26735. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/12/20071219-2.htm
• URL-25 (2012). Resmi Gazete. Belediye Su ve Kanalizasyon Hizmetlerinde Uyulacak Usül ve Esaslara İlişkin Yönetmelik. Resmi Gazete Sayı: 28253. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/08/20220809-1.htm
• URL-26 (2002). Resmi Gazete. Doğal Gaz Piyasası İç Tesisat Yönetmeliği. Sayı: 24880. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/04/20220429-13.htm
• URL-27 (1988). Resmi Gazete. Sığınak Yönetmeliği. Sayı: 19910. Access Address (10.03.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/12/20101231-12.htm
• URL-28 (2013). Resmi Gazete. Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği, 2013. Access Address (22.01.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/01/20130125-26.htm
• URL-29 (2012). Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı. Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları Planlama ve Organizasyon Daire Başkanlığı. Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları Prototip Proje İhtiyaç Listesi Rehberi. pp. 83. Access Address (02.01.2023): https://www.saglikaktuel.com/d/file/bbsk-prototip-proje-ihtiyac-listesi.pdf
• World Health Organization. (1946). Constitution of the World Health Organization. WHO. https://apps.who.int/gb/bd/pdf_files/BD_49th-en.pdf#page=6
• Wright, P., Hull, A. J., & Lickorish, A. (1993). Navigating in a hospital outpatients' department: The merits of maps and wall signs. Journal of Architectural and Planning research, 10(1), 76-89.
• Zhong, W., Schröder, T., & Bekkering, J. (2022). Biophilic design in architecture and its contributions to health, well-being, and sustainability: A critical review. Frontiers of Architectural Research, 11(1), 114-141. https://doi.org/10.1016/j.foar.2021.07.006