Grafik Köy Pyrgi: Desenlerin Kurduğu Kültürel Bağlar

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 4, 1315 - 1338, 16.07.2024

Ezgi Karaata

https://doi.org/10.35674/kent.1451696

Öz

Bu çalışma, Yunanistan'ın Sakız Adası'nda bulunan Pyrgi Köyü’nün bina cephelerindeki grafik desenlerin kültürel kökenlerini incelemektedir. Pyrgi Köyü, Cenevizlilerin Doğu’dan getirdikleri halılarla evlerin duvarlarını süsleme geleneğinin devamı niteliğinde, halı motiflerinin zamanla köy evlerinin dış cephelerine kazınmaları ve duvarlara kalıcı desenler işlenerek geleneğin halen sürdürülmekte olması ile bilinmektedir. Çalışmanın amacı, Pyrgi'nin duvar desenlerinin özellikle Türk halı motifleri ile olan benzerliklerini ve kültürel etkileşimlerini anlamak ve açıklamaktır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi ile içerik analizi ve karşılaştırmalı motif analizi kullanılarak Pyrgi'nin desenleri detaylı bir şekilde incelenmektedir. Ayrıca Pyrgi'nin kültürel geçmişi ve diğer kültürlerle etkileşimleri literatür çalışmalarıyla desteklenerek ortaya konmaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, mimari süslemenin kültürel bir ifade biçimine evrilmesini ve farklı kültürler arasındaki etkileşimin izlerini taşıma sürecini irdelemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Grafik desenler, kültürel etkileşim, mimari süsleme, Pyrgi Köyü, Sakız Adası, Türk halı motifleri

Pyrgi Village Graphics: Cultural Bonds Formed by Patterns

Öz

This study examines the cultural origins of graphic patterns on building facades in Pyrgi Village, located on the Greek island of Chios. Pyrgi Village is known for continuing the tradition of adorning the walls of houses with patterns inspired by rugs brought from the East by the Genoese, where over time, these rug motifs have been etched onto the exterior walls of village houses and tradition continues with patterns being permanently inscribed on walls. The aim of the study is to understand and explain the similarities and cultural interactions between Pyrgi's wall patterns, especially with Turkish rug motifs. The study extensively analyzes Pyrgi's patterns using qualitative research methods such as content analysis and comparative motif analysis. Additionally, Pyrgi's cultural history and interactions with other cultures are supported by literature studies. In conclusion, this study aims to explore the process of architectural ornamentation evolving into a cultural expression and trace the interactions between different cultures.

Anahtar Kelimeler

Graphic patterns, cultural interaction, architectural ornamentation, Pyrgi Village, Chios Island, Turkish rug motifs

Kaynakça

• Alantar, H. (2007). Motiflerin Dili. İstanbul: İTKİB İstanbul Halı İhracatçıları Birliği - Yorum Yayıncılık .
• Arseven, C. E. (1984). Türk Sanatı. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Art, A. (2017, Aralık 16). Batı Anadolu Kula Halısı. Alif Art: https://www.alifart.com/bati-anadolu-kula-halisi_256881/ adresinden alındı
• Atlıhan, Ş. (2011). Antalya-Döşemealtı'nda Kirkitli Dokumalar. Arış Halı, Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi, 4-19.
• Commons, W. (2015, Ağustos 17). Pyrgi post office. Wikimedia Commons: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pyrgi_post_office.jpg adresinden alındı
• Çoruhlu, Y. (1993). Türk Sanatının ABC’Sİ. İstanbul: Simavi Yayınları.
• Durul, Y. (1987). Türk Kilim Motifleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Ergüder, A. A. (2011). Şenkaya Yöresi'nde Bardız, Goşken ve Şabani Dokumaları. Arış Halı, Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi, 40-58.
• Esin, E. (2004). Orta Asya'dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik Motifler. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Etikan, S. (2022). Kırşehir Yöresi Düz Dokumalarında Nazar İnanışını Simgeleyen Motifler. Arış Dergisi, 240-259.
• Greeka. (2008, Haziran 18). Chios Pyrgi. Greeka: https://www.greeka.com/village_beach/photos/674/pyrgi-gallery-3-1920.jpg adresinden alındı
• Innovimentor. (2021, Temmuz 3). Pygri. Innovimentor: https://innovimentor-app.eu/listing/pyrgi/ adresinden alındı
• Kılıçkan, H. (2004). Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Bezeme Sanatı ve Örnekleri. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Kalafat, Y., & Güven, İ. M. (2011). Altay Türk Halk İnançlarından Anadolu'ya Dair Bazı Tespitler. Arış Halı, Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi, 60-75.
• Kardeşlik, S. (2011). Vakıflar Halı Müzesinde Selçuklu ve Selçuklu Geleneğindeki Halılarda Kozmolojik ve İkonografik Boyut. Restorasyon Yıllığı Dergisi, 73-90.
• Koyaş, E. F., & Azak, G. (1983). On Bin Türk Motifi Ansiklopedisi. Ansiklopedi. İstanbul: Gözen Kitabevi.
• Mülayim, S. (1999). Değişimin Tanıkları: Ortaçağ Türk Sanatında Süsleme ve İkonografi. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Onuk, T., & Akpınarlı, H. F. (2011). İçel Yöresi Düz Dokuma Yaygılarda Kullanılan Motif ve Kompozisyon Özellikleri. Arış Halı, Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi, 84-93.
• Öztuna, Y. (2005). Devletler ve Hanedanlar İlk Çağ ve Asya Afrika Devletleri. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Parlaz, S. (2017). Osmanlı Ceneviz Ticaretinde Sakız Adasının Yeri ve Önemi (1346- 1566). Ulakbilge, 1285-1299.
• Roth, L. M. (2006). Mimarlığın Öyküsü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Salt, A. (2006). Semboller. Ansiklopedi. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları.
• Smeets, R. (1982). Signs, Symbols & Ornaments. USA: Van Nostrand Reinhold Company.
• Stathopoulou, C. (2006). Exploring Informal Mathematics of Craftsmen in the Designing Tradition of 'Xysta' at Pyrgi of Chios. For the Learning of Mathematics, 9-14.
• Stathopoulou, C. (2007). Traditional patterns in Pyrgi of Chios: Mathematics and Community. Nexus Network Journal, 103-118 .
• Times, G. C. (2017, Kasım 25). Pyrgi, the stunning medieval village of Chios. Greek City Times: https://greekcitytimes.com/2017/10/25/pyrgi-thestunning-medieval-village-chios-2/ adresinden alındı
• Uğurlu, A., & Uğurlu, S. (2022). Anadolu Köy Halılarında Motif ve Kompozisyon Çözümlemeleri. Arış Halı, Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi, 208-226.
• Wiktionary. (2023, Nisan 23). Xyston. Wiktionary: https://en.wiktionary.org/wiki/xyston#English adresinden alındı
• Yetkin, Ş. (1991). Türk Halı Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.