Kendini Adamanın Afet Tutumlarının Kriz Sonrası Yönetim Faaliyetleri Üzerindeki Etkisinde Düzenleyici Rolü: Aksaray İli Örneği

Gül Bilen

doi:10.35674/kent.1560070

Araştırma Makalesi

Kendini Adamanın Afet Tutumlarının Kriz Sonrası Yönetim Faaliyetleri Üzerindeki Etkisinde Düzenleyici Rolü: Aksaray İli Örneği

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 293 - 317, 15.01.2025

Gül Bilen

https://doi.org/10.35674/kent.1560070

Öz

Günümüzde afetler toplumları ve bireyleri derinden etkileyen karmaşık ve sık görülen olaylar haline gelmişlerdir. Afetlerin olumsuz etkilerinin azaltılması ve ortadan kaldırılması noktasında; afet ve acil durumlarda görev alan kişilerin afetlere ilişkin tutumları, kriz sonrası yönetim faaliyetleri ve bireylerin görevlerini yerine getirirken kendilerini adamalarının önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çalışma afet ve acil durumlarda görev alan bireylerin afet tutumlarının, kriz sonrası yönetim faaliyetleri üzerindeki etkisinde kendini adamanın düzenleyici rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın örneklemini Aksaray ilinde afet ve acil durumlarda görev alan 228 kamu çalışanı oluşturmaktadır. Araştırmada elde edilen verilerin analizlerinde PROCESS Macro V4.1, AMOS 24 ve SPSS 26 programları kullanılmıştır. Afet tutumları ve kriz sonrası yönetim faaliyetleri arasındaki ilişki incelendiğinde; afet tutumu ve afet tutumunun alt boyutlarından bilişsel ve davranışsal tutum ile kriz sonrası yönetim faaliyetleri arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Duyuşsal tutum ve kriz sonrası yönetim faaliyetleri arasında ise anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ayrıca afet tutumları ve kriz sonrası yönetim faaliyetleri arasındaki ilişkide kendini adamanın düzenleyici etkisinin olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Bu araştırma kapsamında değişkenlerle ile ilgili alan yazındaki çalışmalar incelenmiş ve bu bilgilerden yola çıkılarak uygulamalı bir çalışma planlanmış, konu ile ilgili literatüre katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet Tutumu, Bilişsel Tutum, Davranışsal Tutum, Duyuşsal Tutum, Kendini Adama, Kriz Sonrası Yönetim Faaliyetleri

Kaynakça

AFAD (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı, Ankara.
AlQahtany, A. M., & Abubakar, I. R. (2020). Public Perception and Attitudes to Disaster Risks in a Coastal Metropolis of Saudi Arabia. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 44, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101422
Alexander, D. (2002). Principles of Emergency Planning and Management. England: Terra Publishing
Arca, D. (2012). Afet Yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemi ve Uzaktan Algılama. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 2(2), 53-61. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1329738
Arima, M., & Arima, M. (2011). Visualization Through GIS of Rresidents’ Conscious, Attitude and Activities to Prevent Disasters. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 21, 380-388. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.07.040
Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2008). Towards a Model of Work Engagement. Career Development International, 13(3), 209-223. https://doi.org/ 10.1108/13620430810870476
Baytiyeh, H. & Öcal, A. (2016). High School Students’ Perceptions of Earthquake disaster: A Comparative Study of Lebanon and Turkey. International Journal of Disaster Risk Reduction, 18, 56-63. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2016.06.004
Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., Ronan, K. R., & McClure, J. (2017). The Role of Prior Experience in İnforming and Motivating Earthquake Preparedness. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 22, 179-193. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.03.006
Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., & Ronan, K. R. (2012). A Model of Household Preparedness for Earthquakes: How İndividuals Make Meaning of Earthquake İnformation and How This İnfluences Preparedness . Natural Hazards, 64(1), 107-137. https://doi.org/ 10.1007/s11069-012-0238-x
Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. New York, NY: Guilford Press.
Bolelli, M. (2018). Narsistik Kişilik Özelliklerinin İşe Bağlılığa Etkileri: Örnek Bir Araştırma. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(3), 185-199. https://doi.org/10.30855/gjeb.2018.4.3.005
Bozdağ, F., & Ergün, N. (2021). Psychological Resilience of Healthcare Professionals During COVID-19 Pandemic. Psychological Reports, 124(6), 2567-2586. https://doi.org/10.1177/0033294120965477
Can, H. (1997). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi
Caymaz, E., Erenel, F., & Gürer, B. (2013). Liderlik Karizması, Adanmışlık ve Gruba Aidiyetin Gönüllü Çalışma Performansına Etkileri: AKUT Arama Kurtarma Derneği Örneği. International Journal Of Human Sciences. 10(1), 129- 147.
Coppola, D. P. (2015). Introduction to International Disaster Management, Third Edition, Elsevier.
Cvetković, V. M., Öcal, A., & Ivanov, A. (2019). Young Adults’ Fear of Disasters: A Case Study of Residents from Turkey, Serbia and Macedonia. International Journal of Disaster Risk Reduction, 35, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101095
Çalışkan, A. (2020). Kriz yönetimi: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması, Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 106-120. https://toad.halileksi.net/wp-content/uploads/2022/07/kriz-yonetimi-olcegi-toad_0.pdf
Çelikten, M. (2001). Okul Yöneticilerinin Problem Çözme Becerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 27(27), 297-309. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10332/126634
Demirtaş, H. (2000). Kriz Yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(23), 353-373. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108526
Dikmenli, Y., & Yakar, H. (2019). Öğretmen Adaylarının Afet Bilinci Algı Düzeylerinin İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416. http://doi.org/10.23891/efdyyu.2019.130
Drabek, T. E. (2012). Human System Responses to Disaster: An İnventory of Sociological Findings. Springer Science & Business Media.
Eranen, L., & Liebkind, K. (1993). Coping with Disaster: The Helping Behavior of Communities and İndividuals. Wilson, J. P. vd. (Eds.) In International Handbook of Traumatic Stress Syndromes (pp. 957-964). Springer Science Business Media New York.
Erkal, T., & Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de Afet Yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147-164. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/26918
Filiz, E. (2007). Türk Kamu Yönetiminde Kriz Yönetimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi.
Grandjean, D., Rendu, A. C., MacNamee, T., & Scherer, K. R. (2008). The Wrath of the Gods: Appraising the Meaning of Disaster. Social Science Information, 47(2), 187-204. https://doi.org/ 10.1177/0539018408089078
Genç, F. N. (2007). Türkiye’de Doğal Afetler ve Doğal Afetlerde Risk Yönetimi, Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(9), 201-226.
Gerdan, S. (2014). Determination of Disaster Awareness, Attitude Levels and İndividual Priorities at Kocaeli University, Eurasian Journal of Educational Research, 55, 159-176. http://dx.doi.org/ 4689/ejer.2014.55.10
Gowan, M. E., Sloan, J. A., & Kirk, R. C. (2015). Prepared for what? Addressing the Disaster Readiness Gap Beyond Preparedness for Survival. BMC Public Health, 15(1139). 1-5. https://doi.org/ 10.1186/s12889-015-2440-8
Gürbüz, S. (2021). AMOS ile Yapısal Eşitlik Modellemesi Temel İlkeler ve Uygulamalı Analizler (2.Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık
Gürgan, U. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Yılmazlık ve İyilik Halinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Education Sciences, 9(1), 19-35. https://doi.org/10.12739/NWSA.2014.9.1.1C0603
Quarantelli, E. L. (1997). Ten Criteria for Evaluating the Management of Community Disasters. Disasters, 21(1), 39-56. https://doi.org/10.1111/1467-7717.00043.
Quarantelli, E. L., & Dynes, R. R. (1977). Response to Social Crisis and Disaster. Annual Review Of Sociology, 3(1), 23-49. https://www.jstor.org / stable /2945929
Henderson, N., & Milstein, M. M.(1996). Resiliency in Schools: Making it Happen for Students and Educators. Thousand Oaks, California: Corwin Press.
Hisar, K. M., & Yurdakul, A. (2015). Bir Üniversitenin Hemşirelik Öğrencilerinin Afetlerde Sağlık Hizmetleri ile İlgili Bilgilerinin Değerlendirilmesi. MAKÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 54–65. http://edergi.mehmetakif.edu.tr/index.php/sabed/index
Honda, A., Wiwattanapantuwong, J., & Abe, T. (2014). Japanese University Students' Attitudes Toward the Fukushima Nuclear Disaster. Journal of Environmental Psychology, 40, 147-156. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2014.06.003
Işık, Ş. (2016). Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(2), 165-182. https://jhwbjournal.com/uploads/files/ff01d9bb3642d6cd5de8961dde552f7d.pdf
İnal, E., Kocagöz, S., & Turan, M. (2012). Basic Disaster Consciousness and Preparation Levels. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 12(1), 15–19. https://doi.org/10.5505/1304.7361.2012.05658.
Kadıoğlu, M. (2011). Afet Yönetimi-Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek (1.Basım) İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Yayını. https://www.academia.edu/22920333/Afet_Yonetimi_Beklenilmeyeni_Beklemek_En_K%C3%B6t%C3%BCs%C3%BCn%C3%BC_Y%C3%B6netmek
Kadıoğlu, M., & Özdamar, E. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri. Kadıoğlu, M. ve Özdamar, E. (Eds.), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri İçinde, Ankara: JICA Türkiye Ofisi
Kapucu, N., & Van Wart, M. (2006). The Evolving Role of the Public Sector in Managing Catastrophic Disasters: Lessons Learned. Administration & Society, 38(3), 279-308. https://doi.org/10.1177/0095399706289718
Karancı, N. A., & Aksit, B. (1999). Strengthening Community Participation in Disaster Management by Strengthening Governmental and Non-Governmental Organisations and Networks: A Case Study from Dinar and Bursa (Turkey). Australian Journal of Emergency Management, 13(4), 35-39. https://search.informit.org/doi/pdf/10.3316/informit.399508943960231
Kartal, M., & Bardakçı, S. (2019). Tutum Ölçekleri. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Kayacı, Ü., & Özbay, Y. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Travmatik Yaşantı, Psikolojik Doğum Sıraları ve Sosyal İlgilerinin Psikolojik Dayanıklılıklarını Yordaması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 128-142.
Kırandi, O. (2020). Beden Eğitimi Öğretmeni Adaylarında Psikolojik Sağlamlık ve Serbest Zaman Sıkılma Algısı İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Üniversitesi.
Khalid, H.M., Radha, J.K., Yang, X., & Helander, M.G., (2010). Analyzing ABC of Disaster Experience Using Text Mining. In: Schmorrow, D., Nicholson, D. (Eds.), Advances in Cross-Cultural Decision. London: Taylor & Francis.
Khalid, H. M., Helander, M. G., & Hood, N. A. (2013). Visualizing Disaster Attitudes Resulting from Terrorist Activities. Applied Ergonomics, 44(5), 671-679. https://doi.org/10.1016/j.apergo.2012.06.005
Killgore, W. D., Taylor, E. C., Cloonan, S. A., & Dailey, N. S. (2020). Psychological Resilience During the COVID-19 Lockdown. Psychiatry Research, 291, 113216. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113216
Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. London: Guilford Publications
Kobasa, S. C. (1979). Stressful Life Events, Personality, and Health: An İnquiry into Hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37(1), 1–11. https://doi.org/10.1037/0022-3514.37.1.1
Kobasa, S.C. (1982). Commitment and Coping in Stress Resistance Among Lawyers. Journal of Personality and Social Psychology, 42(4), 707-717.
Kobasa, S. C., Maddi, S. R., & Kahn, S. (1982). Hardiness and Health: A Prospective Study. Journal of Personality and Social Psychology, 42(1), 168–177. https://doi.org/10.1037/0022-3514.42.1.168
Köçer, M. S. (2024). Bilişsel, Duyuşsal ve Davranışsal Tutum Yönüyle; Çevre ve Afet İlişkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 716-741. https://doi.org/10.35408/comuybd.1353929
Lambert, C. E., & Lambert, V. A. (1999). Psychological Hardiness: State of the Science. Holistic Nursing Practice, 13(3), 11-19.
Lambert, V. A., Lambert, C, E., & Yamase, H. (2003). Psychological Hardiness, Workplace Stress and Related Stress Reduction Strategies. Nursing and Health Sciences, 5, 181-184. https://doi.org/10.1046/j.1442-2018.2003.00150.x
Lin, S., Shaw, D., & Ho, M. C. (2008). Why are Flood and Landslide Victims Less Willing to Take Mitigation Measures than the Public? Natural Hazards, 44(2), 305-314. https://doi.org/ 10.1007/s11069-007-9136-z
Macit, İ. (2019). Bütünleşik Afet Yönetiminde Sendai Çerçeve Eylem Planının Beklenen Etkisi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1), 175-186. https://doi.org/10.21324/dacd.421564
Masten, A. S. (2014). Global Perspectives on Resilience in Children and Youth. Child Development, 85(1), 6-20. https://doi.org/10.1111/cdev.12205
Maddi, S. R. (2004). Hardiness: An Operationalization of Existential Courage. Journal of Humanistic Psychology, 44(3), 279-298. https://doi.org/10.1177/0022167804266101
Maddi, S. R., Harvey, R. H., Khoshaba, D. M., Lu, J. L., Persico, M., & Brow, M. (2006). The Personality Construct of Hardiness, III: Relationships with Repression, İnnovativeness, Authoritarianism, and Performance. Journal of Personality, 74(2), 575-598. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00385.x
Maddi, S. R., & Khoshaba, D. M. (1994). Hardiness and Mental Health. Journal of Personality Assessment, 63(2), 265-274. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6302_6
Maya, İ., & Sarı, B. (2018). Ortaokul Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Türkiye’de Afet Eğitimi Uygulamaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 71, 49–65. https://doi.org/10.9761/JASSS7804
Memiş, L. & Babaoğlu, C. (2020). Acil Durum ve Afet Yönetiminde Süreç Yaklaşımı ve Teknoloji. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 776-791. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1311408
Morrisey, C., & Hannah, T. E. (1986). Measurement of Psychological Hardiness in Adoles- Cents. Journal of Genetic Psychology, 148(3), 393-397. https://doi.org/10.1080/00221325.1987.9914569
Moritz, M. A., Batllori, E., Bradstock, R. A., Gill, A. M., Handmer, J., Hessburg, P. F., & Syphard, A. D. (2014). Learning to Coexist with Wildfire. Nature, 515(7525), 58–66. https://doi.org/10.1038/nature13946
Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community Resilience as A Metaphor, Theory, Set of Capacities, and Strategy for Disaster Readiness. American Journal of Community Psychology, 41(1-2), 127-150. https://doi.org/ 10.1007/s10464-007-9156-6
Özkazanç, S. & Yüksel, U. D. (2015). Evaluation of Disaster Awareness and Sensitivity Level of Higher Education Students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 745-753. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.168
Özsoy, M. (2021). COVID-19 Salgın Sürecinde Öğretmenlerin Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri ile Hayat Boyu Öğrenme Yeterlilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi.
Paton, D., Sagala, S., Okada, N., Jang, L. J., Bürgelt, P. T., & Gregg, C. E. (2010). Making Sense of Natural Hazard Mitigation: Personal, Social and Cultural İnfluences. Environmental Hazards, 9(2), 183-196. https://doi.org/10.3763/ehaz.2010.0039
Paton, D., Smith, L., Daly, M., & Johnston, D. (2008). Risk Perception and Volcanic Hazard Mitigation: Individual and Social Perspectives. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 172(3-4), 179-188. https://doi.org/10.1016/j.jvolgeores.2007.12.026
Paton, D., & Johnston, D. (2001). Disasters and Communities: Vulnerability, Resilience and Preparedness. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 10(4), 270-277. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/EUM0000000005930/full/html
Pennings, J. M., & Grossman, D. B. (2008). Responding to Crises and Disasters: The Role of Risk Attitudes and Risk Perceptions. Disasters, 32(3), 434-448. https://doi.org/10.1111/j.0361-3666.2008.01048.x
Perry, R. W., & Lindell, M. K. (2003). Preparedness for Emergency Response: Guidelines for the Emergency Planning Process. Disasters, 27(4), 336-350. https://doi.org/ 10.1111/j.0361-3666.2003.00237.x
Prelipcean, G., Stancu, S., Roşca, G. I., & Lupan, M. (2012). Partıcularıtıes of Rısk ın the Case of Extreme Events. Scientific Research & Education İn The Air Force-AFASES, 1-7. https://ns.afahc.ro/ro/afases/2012/manag/Prelipceanu_&.pdf
Puspita, D., & Pranoto, B. E. (2021). The Attitude of Japanese Newspapers in Narrating Disaster Events: Appraisal in Critical Discourse Study. Studies in English Language and Education, 8(2), 796-817. https://doi.org/10.24815/siele.v8i2.18368
Rodriguez-Llanes, J. M., Vos, F., & Guha-Sapir, D. (2013). Measuring Psychological Resilience to Disasters: Are Evidence-Based İndicators an Achievable Goal?. Environmental Health, 12(1), 115-125. http://www.ehjournal.net/content/12/1/115
Saka, A. (2021). Okul Müdürlerinin Kriz Yönetimi: COVID 19 Sürecindeki Tutumları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
Savçı, S. (2008). Ortaöğretim Çalışan Öğretmenlerin Kriz Yönetimine İlişkin Algıları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Sancaktar, O. (2017). Afet Mevzuatı ve Afet Hukukuna Giriş. İçinde Bütünleşik Afet Yönetimi (ss. 39-76). İzmir: Birleşik Yayıncılık.
Sayın, N. (2008). Ortaöğretim Kurumlarında Kriz Yönetimi Stratejisinin İncelenmesi: İstanbul ili Örneği, Yayınlanmamış Doktora tezi, Marmara Üniversitesi.
Sezgin, F. (2012). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/806957
Sinclair, R. R. & Tetrick, L. E. (2000). Implications of İtem Wording for Hardiness Structure, Relation with Neuroticism, and Stress Buffering. Journal of Research in Personality, 34, 1-25. https://doi.org/10.1006/jrpe.1999.2265
Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job Demands, Job Resources, and Their Relationship with Burnout and Engagement: A Multi-Sample Study. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315. https://doi.org/10.1002/job.248
Sinha, A., Pal, D. K., Kasar, P. K., Tiwari, R., & Sharma, A. (2008). Knowledge, Attitude and Practice of Disaster Preparedness and Mitigation Among Medical Students. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 17(4), 503-507. https://doi.org/10.1108/09653560810901746
Sözcü, U., & Aydınözü, D. (2019). Examining the Natural Disaster Literacy Levels of Pre-Service Teachers According to some Variables. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 79-91. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/773556
Süzen, B. (2015). 1999 Marmara Depremini yaşamış Bireylerin Psikolojik Dayanıklılıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi.
Şahin, Y., Lamba, M., & Öztop, S. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Afet Bilinci ve Afete Hazırlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Journal of Civilization Studies, 3(6), 149–159. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/612822
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (7.Basım), Boston, MA: Pearson. https://www.pearsonhighered.com/assets/preface/0/1/3/4/0134790545.pdf
Taghizadeh, A. O., Hosseini, M., Navidi, I., Mahaki, A. A., Ammari, H., & Ardalan, A. (2012). Knowledge, Attitude and Practice of Tehran’s İnhabitants for an Earthquake and Related Determinants. PLoS Currents, 4, 1-11. https://doi.org/ 10.1371/4fbbbe1668eef
Temiz, S. R. (2023). Öğretmenlerin Özyeterlik İnançlarının Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Terzi, Ş. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Dayanıklılıkları ve Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-9. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/200202
Tikir, A., & Lehmann, B. (2011). Climate Change, Theory of Planned Behavior and Values: A Structural Equation Model with Mediation Analysis. Climatic Change, 104(2), 389-402. https://doi.org/ 10.1007/s10584-010-9937-z
Tierney, K. J. (2007). Disaster Preparedness and Response: Research Findings and Guidance from the Social Science Literature. University of Delaware, Disaster Research Center. https://udspace.udel.edu/server/api/core/bitstreams/8be36ef9-acf1-435e-8302-36c6b6c611d9/content
Törenci, H. E. (2015). Afet yönetimi ve Bursa’da Sağlık Sektöründe Afet Yönetimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Turan, M., & Giyik, C. (2018). Van Depremi Örneğinde Afet Sonrası Yeniden Yerleştirme ve İskân Uygulamaları. Şengün, H., Yıldız, S. ve Tercan, B. (Eds.) İçinde Türkiye’nin Afet Yönetimi, Sosyal, Siyasal ve Yönetim Boyutuyla. Ankara: Palme Yayınevi.
Turan, M., Doğan, G., Bulut, Y., Öztürk, G., & Şahinöz, S. (2018). Yükseköğretim Kurumlarında Afet ve Acil Durumlara Hazırlık Çalışmaları ve Etkinlikleri Gümüşhane Üniversitesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 1–11. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/398312
Tümlü, G., & Recepoğlu, E. (2013). Üniversite Akademik Personelinin Psikolojik Dayanıklılık ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 205-213. https://doi.org/ 10.5961/jhes.2013.078
Türkan, A., & Kılıç, İ. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Bilişsel, Duyuşsal ve Davranışsal Boyutta Afetlere Yönelik Tutumlarına İlişkin Bir Betimleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 114-127. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/317092
Türkan, A. H., Kılıç, İ. & Tiryakioğlu, M. (2019). Development of a Disaster Attitude Scale and Assessment of University Students’ Attitudes Towards Disasters. Ege Academic Review, 19(4), 457-467. https://doi.org/10.21121/eab.476531
Udayasree, K., & Rekha, P. (2018). Attitude Towards Disaster Management Among Secondary School Students of Kerala. International Journal of Scientific ve Engineering Research, 9(7), 2042-2044. https://www.ijser.org/researchpaper/Attitude-towards-Disaster-Management-among-Secondary-School-Students-of-Kerala.pdf
United Nations Population Fund (UNFPA). (2013). Pilot Survey Of Knowledge, Attitude And Practice (KAP). Disaster Preparedness In Padang City 2013 Centre for Data, Information and Public Relations National Board for Disaster Management (BNPB) Jakarta, Indonesıa.
Uşak, M., Şensoy, Ö., Yıldırım, H. İ., & Hançer, A. H. (2005). İlköğretim Fen Bilgisi ve Matematik Öğretmen Adaylarının Deprem Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre Karşılaştırılması, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 35-46.
Werner, E. (2005). Resilience and Recovery: Findings from The Kauai Longitudinal Study. Research, Policy and Practice in Children’s Mental Health, 19(1), 11-14. https://www.scribd.com/document/349493383/Resilience-and-recovery-Findings-from-the-Kauai-Longitudinal-Study-pdf
Var, S., & Güneş, D. Z. (2022). Covid-19 Salgını Sürecinde Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Kriz Yönetimine İlişkin Deneyimlerinin İncelenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 1271-1308. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.3199
Yanılmaz, S., Kartal, O. V., Çam, A., & Turan, M. (2019). Toplum Tabanlı Afet Yönetı̇mı̇ Çerçevesı̇nde Barinma Rı̇sk Analı̇zı̇. Journal of International Social Research, 12(67), 1114–1123. https://doi.org/10.17719/jisr.2019.3800
Yavaş, H. (2001). Doğal Afet Yönetimi ve Yerel Gündem 21 Çalışmaları Kapsamında İzmir’de Deprem Riski. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 118-138. http://hdl.handle.net/20.500.12397/5418
Yılmaz, T. E. (2015). Sağlıkta Afet Yönetiminde Aile Hekimliği. Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği. https://www.tahud.org.tr
Yılmaz, A. (2012). Türkiye'de Afetlerde Karşılaşılan Sorunlar. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 62-81. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/576813
Yiğit, E., Boz, G., Gökçe, A., & Özer, A. (2020). İnönü Üniversitesi Tıp ve Mühendislik Fakültesi Öğrencilerinin Afet Konusundaki Bilgi, Tutum ve Davranışları. Sakarya Tıp Dergisi, 10(4), 580-586. https://doi.org/ 10.31832/smj.696069

The Moderating Role of Commitment in the Impact of Disaster Attitudes on Post-Crisis Management Activities: Aksaray Province Example

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 293 - 317, 15.01.2025

Gül Bilen

https://doi.org/10.35674/kent.1560070

Öz

Today, disasters have become complex and frequent events that deeply affect societies and individuals. In terms of reducing and eliminating the negative effects of disasters, it is thought that the attitudes of individuals working in disasters and emergencies towards disasters, post-crisis management activities and the commitment of individuals while performing their duties are important. This study aims to examine the moderating role of commitment in the effect of disaster attitudes of individuals working in disasters and emergencies on post-crisis management activities. The sample of the study consists of 228 public employees working in disasters and emergencies in Aksaray Province. PROCESS Macro V4.1, AMOS 24 and SPSS 26 programs were used to analyze the data obtained in the study When the relationship between disaster attitudes and post-crisis management activities was examined, significant relationships were found between disaster attitude, cognitive and behavioral attitude dimensions, which are sub-dimensions of disaster attitude, and post-crisis management activities. No relationship was observed between the affective attitude dimension and post-crisis management activities. In addition, it was found that there was no moderating effect of commitment in the relationship between disaster attitudes and post-crisis management activities. Within the concept of this research, the studies in the literature related to the variables were examined and an applied study was planned based on this information, and it was aimed to contribute to the literature on the subject.

Anahtar Kelimeler

Disaster Attitude, Cognitive Attitude, Behavioral Attitude, Affective Attitude, Commitment, Post-Crisis Management Activities

Kaynakça

AFAD (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı, Ankara.
AlQahtany, A. M., & Abubakar, I. R. (2020). Public Perception and Attitudes to Disaster Risks in a Coastal Metropolis of Saudi Arabia. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 44, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101422
Alexander, D. (2002). Principles of Emergency Planning and Management. England: Terra Publishing
Arca, D. (2012). Afet Yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemi ve Uzaktan Algılama. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 2(2), 53-61. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1329738
Arima, M., & Arima, M. (2011). Visualization Through GIS of Rresidents’ Conscious, Attitude and Activities to Prevent Disasters. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 21, 380-388. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.07.040
Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2008). Towards a Model of Work Engagement. Career Development International, 13(3), 209-223. https://doi.org/ 10.1108/13620430810870476
Baytiyeh, H. & Öcal, A. (2016). High School Students’ Perceptions of Earthquake disaster: A Comparative Study of Lebanon and Turkey. International Journal of Disaster Risk Reduction, 18, 56-63. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2016.06.004
Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., Ronan, K. R., & McClure, J. (2017). The Role of Prior Experience in İnforming and Motivating Earthquake Preparedness. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 22, 179-193. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.03.006
Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., & Ronan, K. R. (2012). A Model of Household Preparedness for Earthquakes: How İndividuals Make Meaning of Earthquake İnformation and How This İnfluences Preparedness . Natural Hazards, 64(1), 107-137. https://doi.org/ 10.1007/s11069-012-0238-x
Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. New York, NY: Guilford Press.
Bolelli, M. (2018). Narsistik Kişilik Özelliklerinin İşe Bağlılığa Etkileri: Örnek Bir Araştırma. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(3), 185-199. https://doi.org/10.30855/gjeb.2018.4.3.005
Bozdağ, F., & Ergün, N. (2021). Psychological Resilience of Healthcare Professionals During COVID-19 Pandemic. Psychological Reports, 124(6), 2567-2586. https://doi.org/10.1177/0033294120965477
Can, H. (1997). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi
Caymaz, E., Erenel, F., & Gürer, B. (2013). Liderlik Karizması, Adanmışlık ve Gruba Aidiyetin Gönüllü Çalışma Performansına Etkileri: AKUT Arama Kurtarma Derneği Örneği. International Journal Of Human Sciences. 10(1), 129- 147.
Coppola, D. P. (2015). Introduction to International Disaster Management, Third Edition, Elsevier.
Cvetković, V. M., Öcal, A., & Ivanov, A. (2019). Young Adults’ Fear of Disasters: A Case Study of Residents from Turkey, Serbia and Macedonia. International Journal of Disaster Risk Reduction, 35, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101095
Çalışkan, A. (2020). Kriz yönetimi: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması, Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 106-120. https://toad.halileksi.net/wp-content/uploads/2022/07/kriz-yonetimi-olcegi-toad_0.pdf
Çelikten, M. (2001). Okul Yöneticilerinin Problem Çözme Becerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 27(27), 297-309. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10332/126634
Demirtaş, H. (2000). Kriz Yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(23), 353-373. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108526
Dikmenli, Y., & Yakar, H. (2019). Öğretmen Adaylarının Afet Bilinci Algı Düzeylerinin İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416. http://doi.org/10.23891/efdyyu.2019.130
Drabek, T. E. (2012). Human System Responses to Disaster: An İnventory of Sociological Findings. Springer Science & Business Media.
Eranen, L., & Liebkind, K. (1993). Coping with Disaster: The Helping Behavior of Communities and İndividuals. Wilson, J. P. vd. (Eds.) In International Handbook of Traumatic Stress Syndromes (pp. 957-964). Springer Science Business Media New York.
Erkal, T., & Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de Afet Yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147-164. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/26918
Filiz, E. (2007). Türk Kamu Yönetiminde Kriz Yönetimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi.
Grandjean, D., Rendu, A. C., MacNamee, T., & Scherer, K. R. (2008). The Wrath of the Gods: Appraising the Meaning of Disaster. Social Science Information, 47(2), 187-204. https://doi.org/ 10.1177/0539018408089078
Genç, F. N. (2007). Türkiye’de Doğal Afetler ve Doğal Afetlerde Risk Yönetimi, Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(9), 201-226.
Gerdan, S. (2014). Determination of Disaster Awareness, Attitude Levels and İndividual Priorities at Kocaeli University, Eurasian Journal of Educational Research, 55, 159-176. http://dx.doi.org/ 4689/ejer.2014.55.10
Gowan, M. E., Sloan, J. A., & Kirk, R. C. (2015). Prepared for what? Addressing the Disaster Readiness Gap Beyond Preparedness for Survival. BMC Public Health, 15(1139). 1-5. https://doi.org/ 10.1186/s12889-015-2440-8
Gürbüz, S. (2021). AMOS ile Yapısal Eşitlik Modellemesi Temel İlkeler ve Uygulamalı Analizler (2.Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık
Gürgan, U. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Yılmazlık ve İyilik Halinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Education Sciences, 9(1), 19-35. https://doi.org/10.12739/NWSA.2014.9.1.1C0603
Quarantelli, E. L. (1997). Ten Criteria for Evaluating the Management of Community Disasters. Disasters, 21(1), 39-56. https://doi.org/10.1111/1467-7717.00043.
Quarantelli, E. L., & Dynes, R. R. (1977). Response to Social Crisis and Disaster. Annual Review Of Sociology, 3(1), 23-49. https://www.jstor.org / stable /2945929
Henderson, N., & Milstein, M. M.(1996). Resiliency in Schools: Making it Happen for Students and Educators. Thousand Oaks, California: Corwin Press.
Hisar, K. M., & Yurdakul, A. (2015). Bir Üniversitenin Hemşirelik Öğrencilerinin Afetlerde Sağlık Hizmetleri ile İlgili Bilgilerinin Değerlendirilmesi. MAKÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 54–65. http://edergi.mehmetakif.edu.tr/index.php/sabed/index
Honda, A., Wiwattanapantuwong, J., & Abe, T. (2014). Japanese University Students' Attitudes Toward the Fukushima Nuclear Disaster. Journal of Environmental Psychology, 40, 147-156. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2014.06.003
Işık, Ş. (2016). Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(2), 165-182. https://jhwbjournal.com/uploads/files/ff01d9bb3642d6cd5de8961dde552f7d.pdf
İnal, E., Kocagöz, S., & Turan, M. (2012). Basic Disaster Consciousness and Preparation Levels. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 12(1), 15–19. https://doi.org/10.5505/1304.7361.2012.05658.
Kadıoğlu, M. (2011). Afet Yönetimi-Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek (1.Basım) İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Yayını. https://www.academia.edu/22920333/Afet_Yonetimi_Beklenilmeyeni_Beklemek_En_K%C3%B6t%C3%BCs%C3%BCn%C3%BC_Y%C3%B6netmek
Kadıoğlu, M., & Özdamar, E. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri. Kadıoğlu, M. ve Özdamar, E. (Eds.), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri İçinde, Ankara: JICA Türkiye Ofisi
Kapucu, N., & Van Wart, M. (2006). The Evolving Role of the Public Sector in Managing Catastrophic Disasters: Lessons Learned. Administration & Society, 38(3), 279-308. https://doi.org/10.1177/0095399706289718
Karancı, N. A., & Aksit, B. (1999). Strengthening Community Participation in Disaster Management by Strengthening Governmental and Non-Governmental Organisations and Networks: A Case Study from Dinar and Bursa (Turkey). Australian Journal of Emergency Management, 13(4), 35-39. https://search.informit.org/doi/pdf/10.3316/informit.399508943960231
Kartal, M., & Bardakçı, S. (2019). Tutum Ölçekleri. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Kayacı, Ü., & Özbay, Y. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Travmatik Yaşantı, Psikolojik Doğum Sıraları ve Sosyal İlgilerinin Psikolojik Dayanıklılıklarını Yordaması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 128-142.
Kırandi, O. (2020). Beden Eğitimi Öğretmeni Adaylarında Psikolojik Sağlamlık ve Serbest Zaman Sıkılma Algısı İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Üniversitesi.
Khalid, H.M., Radha, J.K., Yang, X., & Helander, M.G., (2010). Analyzing ABC of Disaster Experience Using Text Mining. In: Schmorrow, D., Nicholson, D. (Eds.), Advances in Cross-Cultural Decision. London: Taylor & Francis.
Khalid, H. M., Helander, M. G., & Hood, N. A. (2013). Visualizing Disaster Attitudes Resulting from Terrorist Activities. Applied Ergonomics, 44(5), 671-679. https://doi.org/10.1016/j.apergo.2012.06.005
Killgore, W. D., Taylor, E. C., Cloonan, S. A., & Dailey, N. S. (2020). Psychological Resilience During the COVID-19 Lockdown. Psychiatry Research, 291, 113216. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113216
Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. London: Guilford Publications
Kobasa, S. C. (1979). Stressful Life Events, Personality, and Health: An İnquiry into Hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37(1), 1–11. https://doi.org/10.1037/0022-3514.37.1.1
Kobasa, S.C. (1982). Commitment and Coping in Stress Resistance Among Lawyers. Journal of Personality and Social Psychology, 42(4), 707-717.
Kobasa, S. C., Maddi, S. R., & Kahn, S. (1982). Hardiness and Health: A Prospective Study. Journal of Personality and Social Psychology, 42(1), 168–177. https://doi.org/10.1037/0022-3514.42.1.168
Köçer, M. S. (2024). Bilişsel, Duyuşsal ve Davranışsal Tutum Yönüyle; Çevre ve Afet İlişkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 716-741. https://doi.org/10.35408/comuybd.1353929
Lambert, C. E., & Lambert, V. A. (1999). Psychological Hardiness: State of the Science. Holistic Nursing Practice, 13(3), 11-19.
Lambert, V. A., Lambert, C, E., & Yamase, H. (2003). Psychological Hardiness, Workplace Stress and Related Stress Reduction Strategies. Nursing and Health Sciences, 5, 181-184. https://doi.org/10.1046/j.1442-2018.2003.00150.x
Lin, S., Shaw, D., & Ho, M. C. (2008). Why are Flood and Landslide Victims Less Willing to Take Mitigation Measures than the Public? Natural Hazards, 44(2), 305-314. https://doi.org/ 10.1007/s11069-007-9136-z
Macit, İ. (2019). Bütünleşik Afet Yönetiminde Sendai Çerçeve Eylem Planının Beklenen Etkisi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1), 175-186. https://doi.org/10.21324/dacd.421564
Masten, A. S. (2014). Global Perspectives on Resilience in Children and Youth. Child Development, 85(1), 6-20. https://doi.org/10.1111/cdev.12205
Maddi, S. R. (2004). Hardiness: An Operationalization of Existential Courage. Journal of Humanistic Psychology, 44(3), 279-298. https://doi.org/10.1177/0022167804266101
Maddi, S. R., Harvey, R. H., Khoshaba, D. M., Lu, J. L., Persico, M., & Brow, M. (2006). The Personality Construct of Hardiness, III: Relationships with Repression, İnnovativeness, Authoritarianism, and Performance. Journal of Personality, 74(2), 575-598. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00385.x
Maddi, S. R., & Khoshaba, D. M. (1994). Hardiness and Mental Health. Journal of Personality Assessment, 63(2), 265-274. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6302_6
Maya, İ., & Sarı, B. (2018). Ortaokul Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Türkiye’de Afet Eğitimi Uygulamaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 71, 49–65. https://doi.org/10.9761/JASSS7804
Memiş, L. & Babaoğlu, C. (2020). Acil Durum ve Afet Yönetiminde Süreç Yaklaşımı ve Teknoloji. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 776-791. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1311408
Morrisey, C., & Hannah, T. E. (1986). Measurement of Psychological Hardiness in Adoles- Cents. Journal of Genetic Psychology, 148(3), 393-397. https://doi.org/10.1080/00221325.1987.9914569
Moritz, M. A., Batllori, E., Bradstock, R. A., Gill, A. M., Handmer, J., Hessburg, P. F., & Syphard, A. D. (2014). Learning to Coexist with Wildfire. Nature, 515(7525), 58–66. https://doi.org/10.1038/nature13946
Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community Resilience as A Metaphor, Theory, Set of Capacities, and Strategy for Disaster Readiness. American Journal of Community Psychology, 41(1-2), 127-150. https://doi.org/ 10.1007/s10464-007-9156-6
Özkazanç, S. & Yüksel, U. D. (2015). Evaluation of Disaster Awareness and Sensitivity Level of Higher Education Students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 745-753. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.168
Özsoy, M. (2021). COVID-19 Salgın Sürecinde Öğretmenlerin Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri ile Hayat Boyu Öğrenme Yeterlilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi.
Paton, D., Sagala, S., Okada, N., Jang, L. J., Bürgelt, P. T., & Gregg, C. E. (2010). Making Sense of Natural Hazard Mitigation: Personal, Social and Cultural İnfluences. Environmental Hazards, 9(2), 183-196. https://doi.org/10.3763/ehaz.2010.0039
Paton, D., Smith, L., Daly, M., & Johnston, D. (2008). Risk Perception and Volcanic Hazard Mitigation: Individual and Social Perspectives. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 172(3-4), 179-188. https://doi.org/10.1016/j.jvolgeores.2007.12.026
Paton, D., & Johnston, D. (2001). Disasters and Communities: Vulnerability, Resilience and Preparedness. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 10(4), 270-277. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/EUM0000000005930/full/html
Pennings, J. M., & Grossman, D. B. (2008). Responding to Crises and Disasters: The Role of Risk Attitudes and Risk Perceptions. Disasters, 32(3), 434-448. https://doi.org/10.1111/j.0361-3666.2008.01048.x
Perry, R. W., & Lindell, M. K. (2003). Preparedness for Emergency Response: Guidelines for the Emergency Planning Process. Disasters, 27(4), 336-350. https://doi.org/ 10.1111/j.0361-3666.2003.00237.x
Prelipcean, G., Stancu, S., Roşca, G. I., & Lupan, M. (2012). Partıcularıtıes of Rısk ın the Case of Extreme Events. Scientific Research & Education İn The Air Force-AFASES, 1-7. https://ns.afahc.ro/ro/afases/2012/manag/Prelipceanu_&.pdf
Puspita, D., & Pranoto, B. E. (2021). The Attitude of Japanese Newspapers in Narrating Disaster Events: Appraisal in Critical Discourse Study. Studies in English Language and Education, 8(2), 796-817. https://doi.org/10.24815/siele.v8i2.18368
Rodriguez-Llanes, J. M., Vos, F., & Guha-Sapir, D. (2013). Measuring Psychological Resilience to Disasters: Are Evidence-Based İndicators an Achievable Goal?. Environmental Health, 12(1), 115-125. http://www.ehjournal.net/content/12/1/115
Saka, A. (2021). Okul Müdürlerinin Kriz Yönetimi: COVID 19 Sürecindeki Tutumları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
Savçı, S. (2008). Ortaöğretim Çalışan Öğretmenlerin Kriz Yönetimine İlişkin Algıları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Sancaktar, O. (2017). Afet Mevzuatı ve Afet Hukukuna Giriş. İçinde Bütünleşik Afet Yönetimi (ss. 39-76). İzmir: Birleşik Yayıncılık.
Sayın, N. (2008). Ortaöğretim Kurumlarında Kriz Yönetimi Stratejisinin İncelenmesi: İstanbul ili Örneği, Yayınlanmamış Doktora tezi, Marmara Üniversitesi.
Sezgin, F. (2012). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/806957
Sinclair, R. R. & Tetrick, L. E. (2000). Implications of İtem Wording for Hardiness Structure, Relation with Neuroticism, and Stress Buffering. Journal of Research in Personality, 34, 1-25. https://doi.org/10.1006/jrpe.1999.2265
Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job Demands, Job Resources, and Their Relationship with Burnout and Engagement: A Multi-Sample Study. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315. https://doi.org/10.1002/job.248
Sinha, A., Pal, D. K., Kasar, P. K., Tiwari, R., & Sharma, A. (2008). Knowledge, Attitude and Practice of Disaster Preparedness and Mitigation Among Medical Students. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 17(4), 503-507. https://doi.org/10.1108/09653560810901746
Sözcü, U., & Aydınözü, D. (2019). Examining the Natural Disaster Literacy Levels of Pre-Service Teachers According to some Variables. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 79-91. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/773556
Süzen, B. (2015). 1999 Marmara Depremini yaşamış Bireylerin Psikolojik Dayanıklılıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi.
Şahin, Y., Lamba, M., & Öztop, S. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Afet Bilinci ve Afete Hazırlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Journal of Civilization Studies, 3(6), 149–159. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/612822
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (7.Basım), Boston, MA: Pearson. https://www.pearsonhighered.com/assets/preface/0/1/3/4/0134790545.pdf
Taghizadeh, A. O., Hosseini, M., Navidi, I., Mahaki, A. A., Ammari, H., & Ardalan, A. (2012). Knowledge, Attitude and Practice of Tehran’s İnhabitants for an Earthquake and Related Determinants. PLoS Currents, 4, 1-11. https://doi.org/ 10.1371/4fbbbe1668eef
Temiz, S. R. (2023). Öğretmenlerin Özyeterlik İnançlarının Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Terzi, Ş. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Dayanıklılıkları ve Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-9. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/200202
Tikir, A., & Lehmann, B. (2011). Climate Change, Theory of Planned Behavior and Values: A Structural Equation Model with Mediation Analysis. Climatic Change, 104(2), 389-402. https://doi.org/ 10.1007/s10584-010-9937-z
Tierney, K. J. (2007). Disaster Preparedness and Response: Research Findings and Guidance from the Social Science Literature. University of Delaware, Disaster Research Center. https://udspace.udel.edu/server/api/core/bitstreams/8be36ef9-acf1-435e-8302-36c6b6c611d9/content
Törenci, H. E. (2015). Afet yönetimi ve Bursa’da Sağlık Sektöründe Afet Yönetimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Turan, M., & Giyik, C. (2018). Van Depremi Örneğinde Afet Sonrası Yeniden Yerleştirme ve İskân Uygulamaları. Şengün, H., Yıldız, S. ve Tercan, B. (Eds.) İçinde Türkiye’nin Afet Yönetimi, Sosyal, Siyasal ve Yönetim Boyutuyla. Ankara: Palme Yayınevi.
Turan, M., Doğan, G., Bulut, Y., Öztürk, G., & Şahinöz, S. (2018). Yükseköğretim Kurumlarında Afet ve Acil Durumlara Hazırlık Çalışmaları ve Etkinlikleri Gümüşhane Üniversitesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 1–11. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/398312
Tümlü, G., & Recepoğlu, E. (2013). Üniversite Akademik Personelinin Psikolojik Dayanıklılık ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 205-213. https://doi.org/ 10.5961/jhes.2013.078
Türkan, A., & Kılıç, İ. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Bilişsel, Duyuşsal ve Davranışsal Boyutta Afetlere Yönelik Tutumlarına İlişkin Bir Betimleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 114-127. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/317092
Türkan, A. H., Kılıç, İ. & Tiryakioğlu, M. (2019). Development of a Disaster Attitude Scale and Assessment of University Students’ Attitudes Towards Disasters. Ege Academic Review, 19(4), 457-467. https://doi.org/10.21121/eab.476531
Udayasree, K., & Rekha, P. (2018). Attitude Towards Disaster Management Among Secondary School Students of Kerala. International Journal of Scientific ve Engineering Research, 9(7), 2042-2044. https://www.ijser.org/researchpaper/Attitude-towards-Disaster-Management-among-Secondary-School-Students-of-Kerala.pdf
United Nations Population Fund (UNFPA). (2013). Pilot Survey Of Knowledge, Attitude And Practice (KAP). Disaster Preparedness In Padang City 2013 Centre for Data, Information and Public Relations National Board for Disaster Management (BNPB) Jakarta, Indonesıa.
Uşak, M., Şensoy, Ö., Yıldırım, H. İ., & Hançer, A. H. (2005). İlköğretim Fen Bilgisi ve Matematik Öğretmen Adaylarının Deprem Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre Karşılaştırılması, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 35-46.
Werner, E. (2005). Resilience and Recovery: Findings from The Kauai Longitudinal Study. Research, Policy and Practice in Children’s Mental Health, 19(1), 11-14. https://www.scribd.com/document/349493383/Resilience-and-recovery-Findings-from-the-Kauai-Longitudinal-Study-pdf
Var, S., & Güneş, D. Z. (2022). Covid-19 Salgını Sürecinde Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Kriz Yönetimine İlişkin Deneyimlerinin İncelenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 1271-1308. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.3199
Yanılmaz, S., Kartal, O. V., Çam, A., & Turan, M. (2019). Toplum Tabanlı Afet Yönetı̇mı̇ Çerçevesı̇nde Barinma Rı̇sk Analı̇zı̇. Journal of International Social Research, 12(67), 1114–1123. https://doi.org/10.17719/jisr.2019.3800
Yavaş, H. (2001). Doğal Afet Yönetimi ve Yerel Gündem 21 Çalışmaları Kapsamında İzmir’de Deprem Riski. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 118-138. http://hdl.handle.net/20.500.12397/5418
Yılmaz, T. E. (2015). Sağlıkta Afet Yönetiminde Aile Hekimliği. Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği. https://www.tahud.org.tr
Yılmaz, A. (2012). Türkiye'de Afetlerde Karşılaşılan Sorunlar. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 62-81. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/576813
Yiğit, E., Boz, G., Gökçe, A., & Özer, A. (2020). İnönü Üniversitesi Tıp ve Mühendislik Fakültesi Öğrencilerinin Afet Konusundaki Bilgi, Tutum ve Davranışları. Sakarya Tıp Dergisi, 10(4), 580-586. https://doi.org/ 10.31832/smj.696069

Toplam 108 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Politika ve Yönetim (Diğer)
Bölüm	Tüm Makaleler
Yazarlar	Gül Bilen 0000-0003-3073-4251
Erken Görünüm Tarihi	15 Ocak 2025
Yayımlanma Tarihi	15 Ocak 2025
Gönderilme Tarihi	2 Ekim 2024
Kabul Tarihi	10 Aralık 2024
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2025 Cilt: 18 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA	Bilen, G. (2025). Kendini Adamanın Afet Tutumlarının Kriz Sonrası Yönetim Faaliyetleri Üzerindeki Etkisinde Düzenleyici Rolü: Aksaray İli Örneği. Kent Akademisi, 18(1), 293-317. https://doi.org/10.35674/kent.1560070

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin

International Refereed and Indexed Journal of Urban Culture and Management | Kent Kültürü ve Yönetimi Uluslararası Hakemli İndeksli Dergi

Bilgi, İletişim, Kültür, Sanat ve Medya Hizmetleri (ICAM Network) www.icamnetwork.net

Executive Office: Ahmet Emin Fidan Culture and Research Center, Evkaf Neigh. No: 34 Fatsa Ordu
Tel: +90452 310 20 30 Faks: +90452 310 20 30 | E-Mail: (int): info@icamnetwork.net | (TR) bilgi@icamnetwork.net