An Evaluation of Mardin’s Current Urbanisation Practices and Public Opportunities

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 2, 1087 - 1111, 15.03.2025

Zemzem Taşgüzen Polat , Berat Çelebioğlu

https://doi.org/10.35674/kent.1464268

Öz

Although the urbanization mechanisms that seek to transform Mardin into a center of attraction highlight a narrative of settlement and urban imagery in harmony with the topography, such imagery and its associated narratives do not go beyond creating a nostalgic perspective on Old City of Mardin. For this reason, both the Old Town, which was declared an urban protected area, and the New Town, which has shown an intense urbanization characteristic since the 1990s, are subjected to urbanization practices with different purposes but similar destructiveness. This study aims to discuss Mardin's urbanization practices, to draw a framework for the current state of the city, and to discuss the importance of increasing public opportunities. As a way to improve public opportunities, it is important that micro-communities in the city collaborate and create new proposals from within the everyday practices of urbanites. One of these communities, a community that produces ideas and projects for the city, is the project team of Mardin Artuklu University Department of Architecture. The study method is based on fieldwork and literature research. The research and projects developed during the 2019-2020 Spring Semester Project 5-6 and 2020-2021 Fall Semester Project 4-5 of Mardin Artuklu University Department of Architecture formed the basis for the fieldwork. As the findings of the study, problems related to Mardin's current urbanization practices were identified and new public opportunities for Mardin were put forward in the light of the projects developed.

Anahtar Kelimeler

Urbanization policy, Public space, Public opportunities, Common kitchen, Mardin

Mardin'in Güncel Kentleşme Pratiklerine ve Kamusal Olanaklarına İlişkin Bir Değerlendirme

Öz

Mardin’i bir cazibe merkezine dönüştürmeye çalışan kentleşme mekanizmaları onu, topoğrafyayla uyumlu bir yerleşme anlatısı ve kent imgesiyle öne çıkarsa da bu türden imgeler ve ilişkili olduğu anlatılar Eski Mardin’e dair nostaljik bir bakış açısı oluşturmanın ötesine geçmez. Bu nedenle hem kentsel sit alanı ilan edilen Eski Kent, hem de 1990’lı yıllarla birlikte yoğun bir kentleşme özelliği göstermiş olan Yeni Kent, farklı amaçlarla ama benzer yıkıcılıkta kentleşme pratiklerine maruz kalır. Bu çalışma, Mardin güncel kentleşme pratiklerine dair bir çerçeve çizmeyi ve kamusal olanakların önemini tartışmayı amaçlamıştır. Kamusal olanakların geliştirilmesinin bir yolu olarak kentteki mikro toplulukların iş birliği yapması ve kentlilerin gündelik pratiklerinin içinden yeni önerilerin yaratılması önemlidir. Bu topluluklardan biri, kent için fikir ve projeler üretenMardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğrencileridir. Çalışma yöntemi, saha araştırmasına ve literatür araştırmasına dayanmaktadır. Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü 2019-2020 Bahar Dönemi Proje 5-6 ve 2020-2021 Güz Dönemi Proje 4-5 dersleri süresince mimarlık bölümü öğrencileri tarafından yapılan araştırmalar ve geliştirilen projeler saha araştırmasına altlık oluşturmuştur. Çalışma bulguları olarak, Mardin’in güncel kentleşme pratiklerine dair sorunlar tespit edilmiş ve geliştirilen projeler ışığında Mardin için yeni kamusal olanaklar ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kentleşme, Kamusal alan, Kamusal olanaklar, Müşterek mutfak, Mardin

Kaynakça

• Ataş, Z., Güneş, N. & Işıker, F. (2020). Mardin Enformel Mimarlık Atlası: Mardin’de Kullanıcısı Tarafından Üretilen Mimarlık Ürünlerinin Belgelenmesi ve Mekânsal Taktiklerin Keşfi. Mimarlık Dergisi. 61(414), 59-64.
• Bölük, M. F. (Fotoğraf Arşivi). (2012). Artuklu Mimarlık Bölümü’nde Öğretim Faaliyetleri [dijital görsel]
• Çağlayan, M. (2021). Mardin’in UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne Alınma Süreci. International Journal of Mardin Studies. 2(2). 7-16.
• Çamurdaş, S. (Proje Arşivi). (2020). [Dijital görsel].
• DİKA (2017). İstatistiklerle Mardin Raporu. https://www.dika.org.tr/assets/upload/dosyalar/istatisliklerle-mardin.pdf adresinden 10 Ocak 2024 tarihinde erişilmiştir.
• DİKA (2023). TRC3 Bölgesi 2024-2028 Mevcut Durum Analizi. https://www.dika.org.tr/planlama/bolge-plani-dokumanlari adresinden 10 Ocak 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Dinçer, Z. (Proje Arşivi). (2020). [Dijital görsel].
• Düzenli, H. İ. & Taşar, E. S. (2012). Mardin’de Tarih, Bina ve Mimarlık Katmanları. 19. yy. Hükümet Konağından 21. yy. Mimarlık Fakültesine Dönüşümün Hikayesi. Arredamento Mimarlık. 254 (sy.), 64-78.
• Erdemli, B. (Proje Arşivi). (2020). [Dijital görsel].
• Federici, S. (2023). Dünyayı Yeniden Efsunlamak-Müşterekler Siyaseti ve Feminizm. (E. Kılıç Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Fırat, R. (Proje Arşivi). (2020). [Dijital görsel].
• Kızılkan, G. & Başdoğan, S. (2021). Müşterek Mekânlarda Kendin-Yap Şehirciliği. Yapı Dergisi. 465(-), 54-59.
• Kuran, H. (2021). Şehir Hakkı-Neoliberal Kentleşme ve Sınıf Mücadelesi. Ankara: Nika Yayınevi.
• Kutlu, İ. (Fotoğraf Arşivi). (2023). Artuklu Mimarlık Bölümü’nde Öğretim Faaliyetleri [dijital görsel].
• Özbek, M. (2015). Giriş: Kamusal Alanın Sınırları. M. Özbek (Ed.). Kamusal alan içinde (ss. 21-91). İstanbul: Hil Yayın.
• Özel, B. B. (Proje Arşivi). (2020). [Dijital görsel].
• Özçetin, Y. (Proje Arşivi). (2020). [Dijital görsel].
• Özgen Kösten, E. Y. (2023). Anlamı Olan Yerler / Yer Olamayan Yollar. E. Y. Özgen Kösten, E. Demirtaş, S. Kaplan Çinçin (Der.), Zaman Mekân Kavramlar ve Deneyimler İçinde (ss. 47-70). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Paköz, A. E. (2022). Mimarlık ve Sokak Hayvanları: Bir Mimarlık Stüdyosu Çalışması. 4th International Başkent Congress on Physical, Social and Health Sciences (ss. 865-872).
• Pestana, M. (2020). Empatiye Dönüş: Birden Fazlası İçin Tasarım. 5. İstanbul Tasarım Bienali. https://tasarimbienali.iksv.org/tr/5-istanbul-tasarim-bienali/kuratorun-metni adresinden erişilmiştir.
• Sarı, E. (2010). Kültür, Kimlik, Politika-Mardin’de Kültürlerarasılık. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Sayın, N. (2023). Mekân-Epik Mekân. E. Y. Özgen Kösten, E. Demirtaş, S. Kaplan Çinçin (Der.), Zaman Mekân Kavramlar ve Deneyimler İçinde (ss. 166-180). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Sennett, R. (2013). Kamusal İnsanın Çöküşü (S. Durak & A. Yılmaz Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2020). Beraber. (İ. Özküralpli Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Serim, M. (2017, 28 Haziran). Gaia’da Bir Kıvrım Antroposende Bir An, Arkitera. https://www.arkitera.com/gorus/gaiada-bir-kivrim-antroposende-bir-an adresinden 02 Mart 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Stavrides, S. (2016). Kentsel Heterotopya-Özgürleşme Mekânı Olarak Eşikler Kentine Doğru. (A. Karatay Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Stavrides, S. (2018). Müşterek Mekân-Müşterekler Olarak Şehir. (C. Saraçoğlu, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Taşgüzen Polat, Z. (2023). Homes in Mardin: Women’s Daily Life Narratives and Reproduction of Space in Pandemic Times. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi. 8 (2), 176-191. DOI: 10.46628/itbhssj.1299384
• Tekin, M. (Proje Arşivi). (2020). [Dijital görsel].
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2014). Mekânsal Planlama Yapım Yönetmeliği. https://mpgm.csb.gov.tr/mekansal-planlar-yapim-yonetmeligi-i-4583 adresinden 1 Mart 2024 tarihinde erişilmiştir.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Mardin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. Cumhuriyet Meydanı. https://mardin.ktb.gov.tr/TR-316896/cumhuriyet-meydani.html adresinden, 1 Mart 2024 tarihinde erişilmiştir.
• T.C. Mardin Büyükşehir Belediyesi (2022). Artuklu Alan Yönetim Planı 2022-2026. https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/100706,uyp---artuklu-yonetim-planipdf.pdf?0 adresinden, 22 Şubat 2024 tarihinde erişilmiştir.
• T.C. Mardin Büyükşehir Belediyesi (2021). 2020 Yılı Faaliyet Raporu. http://www.mardin.bel.tr/kurumlar/mardin.bel.tr/2021/Mali-Hizmetler/2020-FAALIYET-RAPORU.pdf adresinden, 22 Şubat tarihinde erişilmiştir.
• T.C. Mardin Artuklu Belediyesi (2019). Mardin Artuklu Belediyesi Stratejik Planı 2020-2024. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/6n2TQ+Artuklu_Belediyesi_20-24_SP.pdf adresinden, 22 Şubat 2024 tarihinde erişilmiştir.
• TÜİK (2018). Mardin İli Nüfus Verileri. https://www.tuik.gov.tr/ adresinden, 23 Şubat 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Kültür Portalı (2023). Mardin Müzesi: Bir Müzeden Fazlası. https://www.kulturportali.gov.tr/portal/mardinmuzesi adresinden 1 Ağustos 2023 tarihinde erişilmiştir.
• Yekbun Aksu, E. & Altınörs Çırak, A. (2018). Mardin Tarihi Kent Dokusunda Form Değişiminin İncelenmesi. Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, İstanbul. https://isufturkey.org/index.php/tnum/article/view/132/180
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi (2024). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 1 Eylül 2024 tarihinde erişilmiştir.