Restoration Proposal for Diyarbakır Ferit Mansion

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 5, 2831 - 2855, 19.09.2025

Gülin Payaslı Oğuz , Abdullah Yoldaş

https://doi.org/10.35674/kent.1601791

Öz

Diyarbakır has many monumental, religious and civil architectural structures, mostly located in the Suriçi region, and there is also a stock of historical buildings outside the Walled City. In the areas outside the walls, there are only mansions, examples of civil architecture, as well as monumental and religious buildings such as public buildings, religious buildings and educational buildings. Diyarbakir mansion structures located outside the city walls serving seasonal use are vineyard mansions and summer mansions that vary according to their use and are important with their space and location features.
One of the important examples of Diyarbakır summer mansion tradition is Ferit Mansion. According to the literature review, it is seen that no detailed scientific study or architectural documentation has been carried out on Ferit Mansion before. Ferit Mansion, one of the few summer mansion structures that has survived to the present day, has not been protected over time, due to neglect, misuse and adverse environmental conditions, and has suffered heavy damage day by day.
Within the scope of this study, Diyarbakır Ferit Mansion was photographed and measured with a laser scanner and survey drawings were prepared. Damages and preservation problems that occurred in the building over time were identified and detailed analysis was carried out. A restitution and restoration project was prepared as a result of old documents and photographs of the building, existing traces and comparative study.

Anahtar Kelimeler

Ferit Mansion , Diyarbakir Mansions , Conservation , Restitution , Restoration

Proje Numarası

Mimarlık.22.001

Diyarbakır Ferit Köşkü Restorasyon Önerisi

Öz

Diyarbakır coğrafi konumu, birçok ticari ve askeri yolların yakınında yer alması sebebiyle geçmişten günümüze önemli idari, ticari, bilim sanat merkezlerden biri olmuştur ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu kültürel birikimle kente hâkim olan devletler birçok özgün yapı inşa etmişlerdir.

Yoğunlukla Suriçi bölgesinde yer alan pek çok anıtsal, dini ve sivil mimari yapı türüne sahip Diyarbakır’da Sur dışında da tarihi yapı stoğu bulunmaktadır. Surların dışındaki alanlarda kamu binası, dini yapılar, eğitim yapıları gibi anıtsal ve dini yapının yanı sıra sivil mimari örneklerinden sadece köşkler bulunmaktadır. Sur dışında yer alan mevsimlik kullanıma hizmet eden Diyarbakır köşk yapıları kullanımına göre değişen, mekân ve konum özellikleriyle önem arz eden bağ köşkleri ve yazlık köşklerdir.

Diyarbakır yazlık köşk geleneğinin önemli örneklerinden biri Ferit Köşkü’dür. Yapılan literatür taramasına göre Ferit Köşk ile ilgili daha önce detaylı bilimsel bir çalışma ve mimari belgeleme yapılmadığı görülmektedir. Günümüze ulaşan az sayıdaki yazlık köşk yapısından biri olan Ferit Köşkü zamanla bakımsızlık, kötü kullanım, olumsuz çevre koşullarından dolayı korunamamış günden güne ağır hasarlar almıştır.

Bu çalışma kapsamında Diyarbakır Ferit Köşkü fotoğraflama ve laser scanner ile ölçümleri yapılarak rölöve çizimleri hazırlanmıştır. Yapıda zaman içerisinde meydana gelen hasarlar ve koruma sorunları tespit edilmiş ve detaylı analizleri yapılmıştır. Yapıya ait eski belgeler ve fotoğraflar, mevcut izler ve karşılaştırmalı çalışma sonucu restitüsyon ve restorasyon projesi hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır Köşkleri , Ferit Köşkü , Koruma , Restitüsyon , Restorasyon.

Etik Beyan

ETİK BEYANA GEREK YOKTUR

Destekleyen Kurum

DİCLE ÜNİVERSİTESİ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

Mimarlık.22.001

Teşekkür

DİCLE ÜNİVERSİTESİ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Kaynakça

• DBB (Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi) arşivi, 1984
• DTKBM (Diyarbakır Tapu Kadastro Bölge Müdürlüğü) arşivi, 1956
• DKKVK (Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu) arşivleri
• DBB (Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi) arşivleri
• DTKBM (Diyarbakır Tapu Kadastro Bölge Müdürlüğü) arşivleri
• Tuncer, O. C. (2012). Diyarbakır Suriçi Anıtları ile Bağ Evleri ve Köşkler, Diyarbakır: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Yoldaş, A., Payaslı Oğuz G.(2023). “Diyarbakır Köşk Yapıları ve Ferit Köşkü”. III. Internatıonal Archıtecture Symposıum December 11-12, 2023 / Diyarbakır, Türkiye. S: 524/534