ERKEK EGEMENLİĞİNDE OLAN İŞLERDE KADINLARIN İŞGÜCÜNE KATILIMLARI BAĞLAMINDA CAM TAVAN SORUNU

Yıl 2020, Sayı: 22, 358 - 367, 01.02.2020

Sema Yigit

https://doi.org/10.29228/kesit.40249

Öz

Dünya’daki ekonomik gelişmelere bağlı olarak yaşam şartlarında başlayan zorluklar kadınların da iş gücüne katılımlarını zorunlu hale getirmektedir. Ailelerine katkıda bulunabilmek adına çalışma yaşamına katılan genç kızlar veya eşi ile refah düzeyinin yükselmesi adına çalışma yaşamına katılan evli kadınların yanında eşini kaybetmiş veya ayrı yaşayan kadınların da geçim sağlamak adına çalışma yaşamına dahil oldukları görülebilmektedir. Buradan hareketle pek çok kadının ev yaşamının tekdüzeliğinden kurtulmanın yanında sosyal yaşamın içine daha çok girebilmek ve belirli bir gelir elde edebilmek adına iş yaşamına dahil oldukları söylenebilir. Diğer taraftan kadınların çalışma yaşamı içinde bazı engellerle ve sorunlarla karşı karşıya kaldıkları da bir gerçektir. Bununla birlikte toplumların cinsiyeti merkeze alan ayrışmacı yaklaşımına bağlı olarak kadınlara yönetim kademelerinde önemli görevlerin verilmediği gözlenmektedir. Kadınların sıklıkla yönetim kademeleri ile ilgisi olmayan işlerde istihdam edildiklerini söylemek mümkündür. Tarihi süreç boyunca toplumların genel olarak cinsiyet merkezli ayrımcılığı körüklediği görülmektedir. Toplumlarda bu ayrımcılığın düzeyi farklı olmakla birlikte bu düzey farklılığının toplumun sahip olduğu dinsel, tarihsel ve kültürel değerlerle yakından ilişkili olduğu görülmektedir. Toplumlarda kadın ve erkeğin birbirinden ayrıldığı toplumsal görevler bulunmaktadır. Bu görevler genel olarak kişilerin davranışlarına doğrudan etki etmekte ve onları belirli yönlerde davranmaya zorlamaktadır. Bahsedilen bu görev ve toplumsal değer kalıpları kadınların ve erkeklerin ne şekilde hareket etmek zorunda olduklarını, ne tür görevler üstlenmeleri gerektiğini dayatır durumdadır. Bu çalışma kapsamında erkeklerin daha yoğunlukla çalıştıkları işlerde görev yapan kadınların önlerine çıkan kariyer engellerinin anlaşılması ve her ne kadar soyut bir kavram olarak bilinmesine rağmen etkileri gözle görülebilen bir kavram olan cam tavan sendromunun bu işlerde ne tür etkiler yaptığına ilişkin değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Erkek egemenliği, kadın, cam tavan, iş gücü

THE GLASS CEILING PROBLEM IN THE CONTEXT OF WOMEN'S PARTICIPATION IN THE LABOR FORCE IN MALE-DOMINATED JOBS

Öz

Depending on the economic developments in the world, the difficulties that start in living conditions make it obligatory for women to participate in the labor force. It can be seen that young girls who participate in working life in order to contribute to their families or married women who participate in working life in order to increase the level of welfare with their spouse, as well as women who lost their spouses or live separately, are included in working life to provide a living. From this point of view, it can be said that many women are involved in the business life in order to get more from social life and gain a certain income, as well as getting rid of the uniformity of home life. On the other hand, it is a fact that women face some obstacles and problems in their working life. However, it is observed that, depending on the discriminatory approach that focuses on the gender of the societies, important duties are not given to women at the management levels. It is possible to say that women are often employed in jobs that are not related to their management positions. It is seen that societies generally encourage gender-centered discrimination throughout the historical process. Although the level of this discrimination is different in societies, it is seen that this level difference is closely related with the religious, historical and cultural values of the society. There are social duties in which societies are separated from men and women. These tasks generally affect people's behavior directly and force them to behave in certain directions. These duties and social value patterns impose how men and women have to act and what tasks they have to take on. Within the scope of this study, the understanding of the career barriers that come to the women who work in the jobs where men work more intensely, and the effects of glass ceiling syndrome, which is a concept whose effects can be seen despite being known as an abstract concept, will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

male dominance, female, glass ceiling, labor force

Kaynakça

• Akbaş, G. ve Korkmaz, L. (2017), ‚Kadın Yöneticiler: Görünmez Engellerin Gölgesinde Yüksel- me Çabası‛, İş ve İnsan Dergisi, 4(2).
• Akdöl, B. (2009), ‚Cam Tavan ve Kurumsal Bir Strateji Pozitif Ayrımcılık; İlaç Sektöründe Bir Sınıflandırma‛, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Akın, A. ve Demirel, S. (2003), ‚Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Sağlığa Etkileri‛, Cumhuriyet Üniversitesi, Tip Fakültesi Dergisi, 25(4).
• Ariane H. and Emma W.B. (2018). Meslek 2017 ve Irk ve Etnisite Cinsiyetleri Ücret Farkı, Kadın Politikaları Araştırma Enstitüsü.
• Aydağ, P. (2012), Turizm Sektöründe Cam Tavan Sendromu: Adana ve Hatay İllerindeki 4-5 Yıldızlı Konaklama İşletmeleri ve IATA Üyesi Seyahat Acentaları Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü, Hatay.
• Aytaç, S. (1997), Çalışma Yaşamında Kariyer Yönetimi Planlaması Geliştirilmesi Sorunları, Epsi- lon Yayıncılık: İstanbul.
• Baxter, J. and Wright, E.O. (2000), ‘’The Glass Ceiling Hypothesis: A Comparative Study Of The United Stated, Sweden, and Australia’’, Gender &Society, 14(2).
• Belet, N.H. (2013), ‚Kriz Olgusunun Kadına Yönelik Algıya ve Kadın İşgücüne Etkisi‛, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1).
• Bilican, G.V. (2015), ‚Ahtapot Kadınlar: Aile Ve İş Yaşamı Kıskacındaki Kadınlar Ve Karşılaştık- ları Sorunlar‛, Journal of Turkish Studies, 10(10).
• Bora, A. (2008), Sivil Toplum Kuruluşları için Toplumsal Cinsiyet Rehberi, Sivil Toplum Geliş- tirme Merkezi, Odak Ofset Matbaacılık: Ankara.
• Cho, J., Lee, T. and Jung, H. (2014), ‚Glass ceiling in a stratified labor market: Evidence from Korea‛, Journal of the Japanese and International Economies, (32).
• Cotter, D.A, Hermsen, J.M, Ovadia, S. and Vanneman, R. (2001), ‚The glass ceiling effect‛, The University of North Carolina, Social Forces, 80 (2).
• Çetin, A. (2011), ‚Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısının Cam Tavanı Aşma Stratejilerine Etkisi: Bursa İli Tekstil Sektöründe Bir Alan Araştırması‛, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupı- nar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Çetin, M. ve Atan, E. (2012), ‚İlköğretim Okullarında Görev Yapan Kadın Yöneticilerinin Cam Tavana İlişkin Algılarının İncelenmesi‛, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (35).
• Çizel, B. ve Çizel, R.B. (2014), ‚Engellilerin Turizm Kısıtları ve Turist Olma Niyeti İlişkisinde Aracı Değişkenler: Motivasyon Gücü ve Öğrenilmiş Çaresizlik, Anatolia Turizm Araş- tırmaları Dergisi, 25(2).
• Gültekin, L., Güneş, G. ve Ertun, C. (2013), Toplumsal Cinsiyet ve Yansımalar, Atılım Üniversi- tesi Yayınevi: Ankara.
• Günden, Y. (2011), Konaklama İşletmelerinde Çalışan Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Cam Tavan Engelleri ve Muğla Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversite- si Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Hoobler, J.M., Hu, J. and Wilson, M. (2010), ‚Do workers who experience conflict between the work and family domains hit a ‚glass ceiling?‛: A meta- analytic examination‛, Journal of Vocational Behavior, 77(3).
• İpçioğlu, İ., Eğilmez, Ö. ve Şen, H. (2018), ‚Cam Tavan Sendromu: İnsan Kaynakları Yöneticileri Bağlamında Bir Araştırma‛, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25).
• Jackson, J.C. (2001), ‚Women Middle Managers’ Perception of the Glass Ceiling‛, Women In Management Review, 16(1).
• Karcıoğlu, F. ve Leblebici, Y. (2014), ‚Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: Cam Tavan Send- romu Üzerine Bir Uygulama‛, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4).
• KSGM (2008), Kadının Statüsü ve Sağlığı İle İlgili Gerçekler, Afşaroğlu Matbaası: Ankara.
• Kulualp H.G. (2015), ‚Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminde Cam Tavan Sendromu Engelleri- ni Aşmak‛, Kamu-İş, 14(1).
• Longo, P. and Straehley, C.J. (2008), ‚Whack I’ve Hit The Glass Ceiling Women’s Efforts To Gain Status In Surgery‛, Gender Medicine, 5(1).
• Mattis, M.C. (2004), ‚Women Entrepreneurs: Out From Under the Glass Ceiling‛, Women in Management Review, 19(3).
• Morrison, A.M., White, R.P. and Velsor, E.V. (1994), Breaking The Glass Ceiling: Can Women Reach The Top Of America's Largest Corporations?, MA: Perseus Publishing, Cambridge.
• Naus, A.J.A.M. (2007), Organizational Cynicism on The Nature, Antecedents, and Consequences of Employee Cynicism Toward The Employing Organization, Unpublished doctoral thesis, Universiteit Maastricht.
• Özen, Ş. (1998), ‚Türkiye ‘de Kadın ve Erkek Kamu Yöneticilerinin Yönetim Tarzı Açısından Farklılaşması ve Eril Erkek- Dişil Kadın Varsayımının Geçerliliği‛, 20. Yüzyılın Sonunda Kadınlar ve Gelecek konferansı, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara.
• Sezen, B. (2008), Örgütlerde Kadın Çalışanların Karşılaştıkları Cam Tavan Engeli: Orta ve Bü- yük Ölçekli Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ça- nakkale Onsekizmart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Soysal, A. ve Baynal, T. (2016), ‚Sağlık Kurumlarında Cam Tavan Sendromu: Kayseri Özel Sağ- lık Kurumlarında Bir Araştırma‛, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2).
• Şenel. A. (1985), İlkel Topluluktan Uygar Topluma, 2. Baskı, Birey ve Toplum Yayınları: Ankara.
• Şimşek, M.Ş., Çelik, A. ve Akatay, A. (2016), İnsan Kaynakları Yönetimi ve Kariyer Uygulama- ları, Eğitim Yayınevi: Konya.
• Çalışma İstatistikleri Bürosu, 1998
• https://www.dijitaltopuklar.com 2018