İLKOKUL YÖNETİCİLERİNİN VE SINIF ÖĞRETMENLERİNİN DEMOKRATİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ1

Yıl 2019, Sayı: 18, 39 - 59, 01.02.2019

Hatice Vatansever Bayraktar Necati Karakülçe

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilkokul yöneticilerinin ve sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumlarını incelemektir. Çalışmada ilkokul yöneticilerinin ve sınıf öğretmenlerinin tutumlarını mevcut şekliyle belirlemek amaçlandığı için betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini, 2017-2018 eğitim öğretim yılında İstanbul’un Avrupa yakasında bulunan devlet okullarında ve özel okullarda görev yapmakta olan sınıf öğretmenleri ve ilkokul yöneticileri oluşturmaktadır. Örneklemini ise Bağcılar, Bahçelievler ve Bakırköy ilçelerinde bulunan devlet okullarında ve özel okullarda görev yapan 337 sınıf öğretmeni ve 107 ilkokul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgiler Formu” ve “Demokratik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçekten elde edilen veriler SPSS 23 programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde Anova testi, T testi, Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis H testlerinden faydalanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumlarının çok düşük olmasa da ortanın üstünde olduğu görülmüştür. Sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumlarının yaşa, cinsiyete, medeni duruma, mesleki kıdeme, okuldaki çalışma süresine, eğitim düzeyine ve çalıştıkları okul türüne göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği, ancak görev yapmakta oldukları ilçeye göre Bahçelievler ve Bakırköy ilçelerinde çalışan sınıf öğretmenlerinin, Bağcılar’da çalışan sınıf öğretmenlerine göre demokratik tutumlarının daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İlkokul yöneticilerinin demokratik tutumlarının olumlu ve orta seviyenin biraz üstünde olduğu görülmüştür. İlkokul yöneticilerinin demokratik tutumlarının cinsiyete, yaşa, medeni duruma, mesleki kıdeme, görev yaptığı okuldaki çalışma yılı, eğitim düzeyine, görev yaptıkları okul türüne ve görev yaptıkları ilçeye göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokratik tutum, ilkokul yöneticisi, sınıf öğretmeni

EXAMINING OF DEMOCRATIC ATTITUDES OF PRIMARY SCHOOL TEACHERS’ AND PRINCIPALS

Öz

The aim of this study is to examine the attitudes of primary school teachers regarding their democratic attitudes. The universe of the study is constituted by primary school teachers who work in public schools and private schools that in Bağcılar, Bahçelievler and Bakırköy districts of Istanbul in 2017-2018 school year. The sample of this study consist of 337 primary school teachers who work in public school and private school which are in Bağcılar and Bahçelievler district of Istanbul in 2017-2018 education year. In this study the screnning model was used. In this study "Democratic attitude scale" was used to obtain the data. Data from this scale was uploaded to SPSS programme and the averages of the results were calculated. T-test, Anova test, Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis H tests were used in the calculations. According to the results obtained from the survey, it was found that the attitudes of the primary school teachers about the democratic attitudes were positive. Attitudes of the primary school teachers about the democratic attitudes did not show any significant different according to the gender, age, marital status, duration of school, education level and the districts they worked in. According to the data obtained as a result of the research, the perception of primary school teachers about their democratic attitudes are not too low, on the middle. There isn’t any significant diffirence of the primary school teachers about the democratic attitudes according to their ages, marriage, marital status, the occupational seniority, the duration of study in school and the level of education. There is a significant diffirence of attitudes of the primary school teachers about the democratic attitudes according to the district which they work. The primary school teachers who work in Bahçelievler ve Bakırköy are higher than primary school teachers who work in Bağcılar. The democratic attitudes of the primary school principals were found to be positive and slightly above the medium level. There isn’t any significant diffirence of the primary school principals towards democratic attitudes according to their gender, age, marital status, professional seniority, year of work at his/her school, education level, type of school they served and district where they work.

Anahtar Kelimeler

Democratic attitude, primary school principals, primary school teacher

Kaynakça

• Aksoy, N.D. ve Aydemir H. (2010). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Demokratik Tutumlarının Bazı Değişkenlerle İlişkisi: Malatya Örneği. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı:17 (1), 265-279.
• Başaran, İ. E. (1986). Demokrat Öğrenci Nasıl Yetiştirilir? Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 19 (1-2), 1-112.
• Büyükkaragöz, S. (1995). Yüksek öğretim programları ve demokratik tutumlar. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Genç, S.Z. & Kalafat, T. (2007). Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumları İle Problem Çözme Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2),1-13
• Gözütok, D. (1995). Öğretmenlerin Demokratik Tutumları. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı.
• Hotaman, D. (2010). Demokratik Eğitim: Demokratik Bir Eğitim Programı. Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 29-42.
• Kalaycı, Ş. (Ed.) (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karadağ, E., Baloğlu, N., Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenler Tarafından Algılanan Demokratik Tutumları ile Öğretmenlerin Demokratik Değerleri Üzerine İlişkisel Bir Araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4, 65-82.
• Karahan, T.F., Sardoğan, M.E., Güven M.Ç., Özkamalı E., Dicle A.N. (2006). İnsan İlişkileri ve İletişim Dersi’nin Öğretmen Adaylarının Çatışma Çözme ve Empatik Beceri Düzeylerine Etkisi, Eurasian Journal Of Educational Research, No: 23: 127–136.
• Karakütük, K. (2001). Demokratik Laik Eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık, 2001.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Koç, Y. (2008). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Demokratik Tutumlarının Belirlenmesi ve Çeşitli Değişkenler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Okutan, M. (2010) “Türk Eğitim Sisteminde Demokrasi Eğitimi” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 7-1, 1-61.
• Özbek, B. (2015). Öğretmenlerin Okul Yöneticilerinin Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Özdayı, N. (1998), “Eğitim Yöneticilerinin Demokrasi ve Hoşgörü Tutumları İle Liderlik Özellikleri Arasındaki İlişki. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. Sayı 10, 221-235.
• Tahiroğlu, M. (2014). Hoşgörülü ve Demokratik Bir Sınıf Toplumu Uygulaması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl:5, 5(17), 1-55. Tekin, M., Yıldız, M., Lök, S. ve Taşğın, Ö. (2009). Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulunda Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Çeşitli Değişkenlere Göre Demokratik Tutum Düzeylerinin İncelenmesi. Niğde Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3 (3), 204-224
• Türkbay, R. A. (2005). Üniversite Öğretmenlerinin Demokratik Tutum ve Değerleri Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli, 1-144.
• Ünal, S. ve Ada, S. (2003). Sınıf Yönetimi. İstanbul: Müdsitef Matbaa Birimi.
• Vatansever Bayraktar, H. ve Işık A. (2017). İlkokul Öğrencilerinin Demokratik Değerlere İlişkin Tutumları. YEAUK, 2017, Uluslararası Katılımla Yükseköğretimde Eğitim Araştırma ve Uygulama Kongresi, Kongre Bildiri Özet Kitabı, 61.
• Yeşil, R. (2002). Okul ve Ailede İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yetek, Y. (2003). İlköğretim okullarında Yöneticilerin Demokratik Değerlere Sahip Olma Düzeyleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.