DİN BİLİMLERİNDE ANTROPOLOJİK YAKLAŞIM VE DİN- KÜLTÜR/ MEDENİYET İLİŞKİSİ

Yıl 2018, Sayı: 17, 419 - 440, 01.10.2018

İlknur Söylemez

Öz

Antropolojiden doğan Din Bilimleri normatif olmayan, herhangi bir dinin ikrarını yapmayan seküler bir disiplindir. Antropolojinin katkısıyla Din Bilimleri, din olgusunu, kültür ve medeniyet kavramları çerçevesinde ve onlarla yakın ilişki içerisinde insanlığa sunmak ve beşer kültürünün bir ürünü, özelliği veya bir çehresi olarak görmektedir. Bu açıdan din olgusuna antropolojik yaklaşımın ana gayesi, kültürel ve evrensel kabul edilen din fenomenini tahlil etmektir. Klasik dönemde kültür, medeniyet gibi kavramları din ile ilişkilendiren antropolojik yaklaşım çağdaş dönemde daha karmaşık konulara yönelerek “din” olgusunun mahalli açıdan ve hermönetik düzlemde nasıl tanımlandığı ve “kültür/medeniyet” kavramları ile ne tür bir ilişkisi olduğunu analitik açıdan ele almaktadır. Tarihsel fenomenolojik yaklaşımdan çıkan analitik yöntem, tarihsel süreç içerisinde ortaya çıkan her bir fenomenin yapısını, anlamını ve gelişimini tarihsel bağlamından koparmadan ele alıp yorumlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Antropolojik Yaklaşım, Din Bilimleri, Kültür, Medeniyet, Analitik Yöntem.

ANTHROPOLOGICAL APPROACH IN RELIGIOUS SCIENCES AND RELATIONSHIP BETWEEN RELIGION AND CULTURE / CIVILIZATION

Öz

Religious Sciences from Anthropology is a non-normative, secular discipline that does not confess any religion. With the contribution of anthropology, the Religious Sciences sees the phenomenon of religion as a product, a feature, or a face of human culture, in the framework of the concepts of culture and civilization and in close contact with them. In this respect, the main aim of the anthropological approach to the phenomenon of religion is to analyze the phenomenon of religion which is considered cultural and universal. The anthropological approach which associates the concepts of culture and civilization with religion in the classical period, It deals with the more complex issues in the contemporary era and how it is defined in the local and hermeneutical plane and how it is related to the concepts of düzlem culture / civilization erek analytically. The analytical method derived from the historical phenomenological approach interprets the structure, meaning and development of each phenomenon that emerged in the historical process without breaking away from the historical context.

Anahtar Kelimeler

Anthropological Approach, Religious Studies, Culture, Civilization, Analytical Method.

Kaynakça

• Akdoğan, Ali, (2013), “Kültür, Entegrasyon ve Din”, Din Sosyolojisi, ed. Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, Grafiker Yayınları, Ankara, ss. 393-421.
• Akdoğan, Ali, (2008), “Medeniyetlerin Oluşmasında Dinin Rolü ve İslam Medeniyeti”, Dini Araştırmalar Dergisi, Cilt:11, Sayı:32, Eylül-Aralık, ss. 87-106.
• Aktürk, Şener, (2007) “Braudel’den Elias’a ve Huntington’a ‘Medeniyet’ Kavramının Kullanım- ları”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl:10, Sayı:41, Mayıs Haziran Temmuz, ss. 147-175.
• Alıcı, Mustafa, (2010) “Din Antropolojisinin Kurucularından James George Frazer”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XIV, Sayı: 2, ss. 3-31.
• Alıcı, Mustafa, (2006), “Dinler Tarihi’nde Kadim Dini Geleneklere ve Analojik Metoda Vurgu: Ugo Bianchi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: X, Sayı: 2, ss. 175-192.
• Alıcı, Mustafa, (2005) “Kutsalın Peşindeki Adam: Ölümünün 19. Yılında Mircea Eliade İçin Kısa Bir Rehber”, EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 24, ss. 51-74.
• Alıcı, Mustafa, (2017), Din Bilimlerinde Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar, Rağbet Yayınları, İstan- bul.
• Alıcı, Mustafa, (2011), Dinler Tarihinin Batılı Öncüleri, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Alıcı, Mustafa, (2013), Evrimci Politeizm Devrimci Monoteizm, Rağbet Yayınları, İstanbul.
• Arslan, Mustafa, (2014), “Kültürel Bağlamda Din”, Kültür ve Din, ed. M.A. Kirman ve A. Özbo- lat, Karahan Kitabevi, Adana.
• Asad, Talal, (2007) “Antropolojik Bir Kategori Olarak Dinin İnşası”, Milel ve Nihal Dergisi, Cilt:4, Sayı:2, Mayıs-Ağustos, ss. 103-137.
• Boon, James A. (2005) “Anthropology, Ethnlogy and Religion”, Encyclopedia of Religion (Se- cond Edition), ed. Lindsay Jones, Thomson-Gale, Cilt:I, USA, ss.378-388.
• Eliade, Mircea, (1999) ANew Humanism, The Insider/Outsider Problem in the Study of Reli- gion- AReader, ed. Russell T. McCuthcheon, Cassell, London - New York.
• Geertz, Armin W., (1999) “Definition as Analytical Strategy in the Study of Religion”, Historical Reflections/Reflexions Historiques, XXV, Sayı:3, ss. 445-475.
• Geertz, Clifford, (1983) “Common Sense as a Cultural System” Local Knowledge- Further Es- says in Interpretive Anthopology, Basic Books, New York, ss. 73-93.
• Geertz, Clifford, (1979) “Religion as a Cultural System”, Reader in Comparative Religion – An Anthropological Approach, ed. William A. Lessa- Evon Z. Vogt, Harper Collins Publis- hers, New York, ss.78-89.
• Görgün, Tahsin, (2003) “Medeniyet”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt:28, 2003, ss. 298-301.
• https://en.oxforddictionaries.com/definition/culture (30.03.2018).
• https://en.oxforddictionaries.com/definition/civilization (02.04.2018).
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5abe3826c4dd4 6.61241833 (30.03.2018).
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ac3a36035dae1 .74714543 (03.04.2018).
• Kalın, İbrahim, (2016) Ben, Öteki ve Ötesi (İslam –Batı İlişkileri Tarihine Giriş), İnsan Yayınları, İstanbul.
• Kutluer, İlhan, (2003) “Medeniyet”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt:28, ss. 296-297.
• Lessa, William A. and Evon Z. Vogt, (1979) Reader in Comparative Religion–An Anthropologi- cal Approach, HarperCollins Publishers, New York.
• Malefijt, Annemarie de Waal, (1968) Religion and Culture–An Introduction to Anthropology of Religion, Macmillan Publishing, New York, London.
• Malinowski, Bronislaw, (2016) Bilimsel Bir Kültür Teorisi, çev. Deniz Uludağ, Doğu Batı Yayın- ları, Ankara.
• Meriç, Cemil, (2018) Kültürden İrfana, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Müller, Friedrich Max, (1892) Anthropological Religion – The Gifford Lectures Delivered Before the University of Glasgow in 1891-, Londra.
• Özcan, Şevket, (2017) “Dini/Dinleri Boyutsal Açıdan İnceleme Modelleri: Ninian Smart, Frank Whaling ve Bryan Rennie Örneği”, Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi, Sayı: III, Yıl: II, ss. 61-80.
• Sarıçam, İbrahim ve Seyfettin Erşahin,(2014) İslam Medeniyeti Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Smart, Ninian, (1996) Dimensions of the Sacred- An Anatomy of the World’s Beliefs, University of California.Pres, Los Angeles.
• Topçu, Nurettin, (2017) Kültür ve Medeniyet, Dergah Yayınları, İstanbul.
• Tümer, Günay, (1989) Batıda Din Bilimleri Kavramı ve Dinler Tarihi Çalışmalarında Metodoloji, Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve TDV, Samsun, Haziran, ss.139-149.
• Tylor, Edward B., (1970) Primitive Culture; Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Art, and Custom, New York, Cilt: I-II.