ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERİN BOŞ ZAMAN BECERİLERİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2017, Sayı: 10, 732 - 755, 01.08.2017

Evgin Çay Müzeyyen Eldeniz Çetin

Öz

Bu araştırmada, özel eğitim okulunda çalışan öğretmenlerin zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin boş zamanlarına yönelik görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya özel eğitim okulunda çalışan ikisi erkek 12’si bayan olan toplan 14 öğretmen katılmıştır. Araştırma nitel araştırma desenine göre kurgulanmış olup araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile veriler toplanmıştır. Görüşmeler sekiz ile 17 dk arasında sürmüştür. Yapılan görüşmelerden elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin devam ettiği okullarda boş zaman becerilerine yönelik sistematik çalışmaların yapılmadığı ve öğrencilerin boş zaman becerilerine ilişkin sınırlı bir repertuarının olduğu, zihinsel yetersizliği olan öğrencilere boş zaman becerilerinin öğretilmesi gerektiği, zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin boş zamanlarını en çok arkadaşları ve ailesiyle yani aşina olduğu kişilerle geçirildikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zihinsel yetersizlik, zihinsel yetersizliği olan birey, boş zaman becerileri, özel eğitim okulu, boş zaman, öğretmen.

DETERMINING THE OPINIONS OF TEACHERS ON THE LEISURE SKILLS OF STUDENTS WITH INTELLECTUAL DISABILITIES

Öz

In this study, it was aimed to determine the opinions of the teachers working in the special education school about the leisure time of students with intellectual disabilities. A total of 14 teachers, two of whom are male and 12 of whom are female, participated in the study-special education school. The research was designed according to the qualitative research design and the data were collected by semi-structured interview technique. The interviews lasted between 17 minutes to eight. The data obtained from the interviews were analyzed by descriptive analysis technique. At the end of this research, it is concluded that there are no studies conducted within the field of leisure time skills; students are not aware of it; students with intellectual disabilities must be taught necessary leisure time skills; and that they mostly spend their free time with their friends and families or reading books, participating in in-class games and doing sports.

Anahtar Kelimeler

Intellectual disability, individual with intellectual disability, leisure skills, special education

Kaynakça

• Akmanoğlu, N. (2002). Otistik bireylere adı söylenen rakamı seçme becerisinin öğretiminde eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Abadan, N. (1961). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman faaliyetleri. Ankara Üniver- sitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 135: 117-133.
• Akyıldız, M. (2013). Boş zamana ciddi bir bakış: Boş zaman araştırmalarında ciddi boş zaman teorisi. Pamukkale Journal of Sport Sciences. Vol.4, No.2, Pg:46-59
• Argan M. (Ed.) (2013). Rekreasyon Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Web-ofset Tesisleri, Eskişehir.
• Bayram, E. ve Eratay, E. (2016). Zihinsel yetersizliği olan ve olmayan ergenlerin boş zaman değerlendirme biçimleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Bakır M. (1990). Rekreasyon ve Turizm İlişkisinin Turizm Politikalarının Oluşturulmasındaki Önemi. Basılmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitü- sü.
• Browder, D. M., ve Bambara, L. M. (2000). Home and community. M.E. Snell & F. Brown (Edt.). Insruction of severe disabilities. Upper Saddle River NJ:Prentice Hall.
• Büküşoğlu, N. ve Bayturan, A. F. (2005). Serbest zaman etkinliklerinin gençlerin psiko- sosyal durumlarına ilişkin algısı üzerindeki rolü. Ege Tıp Dergisi, 44 (3): 173-177.
• Collins, B. C., Hall, M., ve Branson, T. A. (1997). Teaching leisure skills to adolescents with moderate disabilities. Exceptional Children, 63, 499-512.
• Coyne, P., Nyberg, C. ve Vandenburg, M. L. (1999). Developing leisure time skills for per- sons with autism. Arlington: Future Horizons Inc.
• Dumazedier, J. (1990). Boş Zaman ve Kültür. (Çev: E. Topbas). Ankara: Türk Yurdu Der- gisi. No:38.
• Dattilo, J., ve Hoge, G. (1999). Effects of a Leisure Education Program on Youth with Mental Retardation. Education and Training in Mental Reterdation and Develop- mental Disabilities, 34, 20-34.
• Dattilo, J., ve Hoge, G. (1999). Effects of a Leisure Education Program on Youth with Mental Retardation. Education and Training in Mental Reterdation and Develop- mental Disabilities, 34, 20-34.
• Ersoy, S. ve Güldemir O. (2008, Eylül). Üniversite öğrencilerinin boş zamanlarını değerlen- dirme faaliyetlerinin sosyoekonomik boyutu üzerine bir inceleme. Poster bildiri, 17. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Eldeniz Çetin, M., ve Çay, E. (2016). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere bowling bece- risinin öğretiminde eşzamanlı ipucunun etkililiği. Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (9), 441-455.
• Foxx, R. M., McMorrow, M. J. ve Schloss, C. N. (1983). Stacking the deck: Teaching so- cial skills to retarded adults with a modified table game. Journal of Applied Beha- vior Analysis, 16, 157-170.
• Gökalp, H. (2007). Gençliğin boş zamanlarını değerlendirmesinde spor faaliyetlerinin yeri ve önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Gözün, E., ve Yıkmış, E. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgi- lendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 65-77.
• Gorely, T., Marshall, S. J., Biddle, S. J. ve Cameron, N. (2007). The prevalence of leisure time sedentary behaviour and physical activity in adolescent girls: an ecological momentary assessment approach. International Journal of Pediatric Obesity, 2 (4): 227-234.
• Hacıoğlu, N., Gökdeniz, A. ve Dinç, Y. (2009), Boş Zaman ve Rekreasyon Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Haring, T. G. (1985). Teaching between-class generalization of toy play behavior to handicapped children. Journal of Applied Behavior Analysis, 18, 127-139.
• Karaküçük, S. (1997). Rekreasyon-Serbest Zamanları Değerlendirme. Genişletilmiş 2. Baskı, Seren Ofset. Ankara
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yön-temi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kır, İ. (2007). Yüksek öğretim gençliğinin boş zaman etkinlikleri. Fırat Üniversitesi Sos- yal Bilimler Dergisi, 17 (2): 307-328.
• Loaavas O. I., (2003). Teaching individuals with developmental delays:basic intervention techniques. Austin, Texas: Pro-Ed.
• MEB, (2006). Özel Eğitim Hizmetler Yönetmeliği.
• Mull, RF., Bayless, KG., Ross, CM. ve Jamieson, LM. (1997). Recreational Sport Mana- gement. (3th Edition) USA: Human Kinetics.
• Nippold, M. A., Duthie, J. K. ve Larsen, J. (2005). Literacy as a leisure activity: free- ti- me preferences of older children and young adolescents. Language Speech and Hearing Services in Schools, 36 (2): 93-102.
• Okumus, E. (2005). Boş Zamanlar ve islam (Leisure and Islam), Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 5, 23–43
• Özeks, M. (2011). Ergenlik döneminde boş zaman aktivitelerinin incelenmesi. Ege Eği- tim Dergisi, 12 (1): 1–21.
• Özsoy, Y., Özyürek, M. ve Eripek, S., (2002), Özel eğitime giriş , 247, Ankara: Karatepe Yayıncılık.
• Sabiston, C. M. ve Crocker, P. R. (2008). Exploring self-perceptions and social influen- ces as correlates of adolescent leisure-time physical activity. The Journal of Sport & Exercise Psychology, 30 (1): 3-22.
• Passmore, A. (2003). The occupation of leisure: Three typologies and their influence on mental health in adolescence. OTJR - Occupation, Participation and Health, 23 (2): 76-83.
• Peterson, J. J., Lowe J. B., Peterson, N. A., Nothwehr, F. K., Janz, K. F. ve Lobas, J. G. (2008). Paths to leisure physical activity among adults with intellectual disabili- ties: self-efficacy and social support. American Journal of Health Promotion, 23 (1): 35-42.
• Scheuremann, B., ve Webber, J. (2002). Autism: Teaching Does Make a Difference. Toronto, Ontario, Canada: Wadsworth/Thomson Learning Inc.
• Süzer, M. (1997). Üniversite öğrencilerinin boş zamanlarını değerlendirme alışkanlıkları. Ya- yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, Ankara.
• Torkildsen G. (2005). Recreation and Leisure Management (5th Edition). London and New York: Routledge, Taylor and Francis Group.
• Trainor, S., Delfabbro, P., Anderson, S. ve Winefield, A. ( 2009). Leisure Activities and Adolescent Psychological Well Being. Journal of Adolescence,3(03), 8-13.
• Terzioğlu, A. ve Yazıcı M. (2003). Üniversite öğrencilerinin boş zamanlarını değerlen- dirme anlayış ve alışkanlıkları: Atatürk Üniversitesi örneği. Erzincan Eğitim Fa- kültesi Dergisi, 5(2): 1-31.
• Uysal, A. (1995). Öğretmen ve okul yöneticilerin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi. Anado- lu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yücesoy, Ş. (2002). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere fotokopi çekme becerisinin öğretimin- de eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Eği- tim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Zengin, E., Sertbaş, K. ve Kolayiş, H. (2006). Kocaeli üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin boş zaman profilleri ve raket sporlarına gösterdik- leri ilgi düzeylerinin araştırılması. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 1(1): 17-28.
• Zhang, J.,Cote, B., Chen. ve Liu., J. (2004). The effect of a constant time delay procedu- re on Teaching adult with severe mental retardation a recreation bowling skills. Physical Educator, 61(2).
• Wartberg, L., Aden A., Thomsen, M. ve Thomasius, R. (2015). Relationships between family interactions and pathological internet use in adolescents: an review. Zeitschrift fur Kinder- und Jugendpsychiatrie und Psychotherapie, 43 (1): 9-17.
• Wall, M. E. ve Gast, D. L. (1997). Caregivers’ use of constant time delay to teach leisure skills to adolescents or young adults with moderate or severe intellectual disa- bilities. Education and