TURİZMDE İŞ STRESİNİN MESLEK ALGISI ÜZERİNE ETKİSİ VE ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACILIK ROLÜNÜN SINANMASI

Yıl 2017, Sayı: 8, 218 - 249, 01.04.2017

Arif Yılmaz Haluk Tanrıverdi

Öz

Bu çalışmanın amacı işgörenlerin, iş stresi İS ile Genel Meslek Algısı GMA arasındaki ilişkilerin belirlenmesi ve Algılanan Örgütsel Desteğin AÖD , İş stresi ve Meslek Algısı arasında aracılık rolünün araştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda aşçıların iş stresi, meslek algısı ve örgütsel destek düzeyleri araştırılmıştır. Veriler 2014 yılında Alanya’da düzenlenen Altın Kepçe Uluslararası Yemek Yarışması’na katılan aşçılardan anket yoluyla elde edilmiş olup, bulgular bu ankete katılan 163 aşçı ile sınırlıdır. Anket verileri kolayda örneklem yoluyla elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler SPSS Statistical Package for Social Sciences 22.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metodları sayı, yüzde, ortalama, standart sapma kullanılmıştır. Niceliksel verilerin karşılaştırılmasında t-testi, ikiden fazla grup karşılaştırmalarında tek yönlü Anova testi ve farklılığın tespitinde Scheffe Post Hoc testi kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkenleri arasındaki ilişkiyi Pearson korelasyon, etki ise regresyon analizi ile test edilmiştir. Sonuç olarak araştırmaya katılan aşçıların İş stresi düzeyi “orta”; örgütsel destek düzeyi “yüksek”; Genel Meslek Algısı düzeyi “yüksek”; Mesleğin Toplumsal İtibarına Yönelik Algı düzeyi “çok yüksek”; Mesleğe Yönelik Bireysel Algı düzeyi “yüksek” olarak saptanmıştır. Meslek Algısı düzeyinin, İş Stresi düzeyi ile negatif, Algılanan Örgütsel Destek düzeyi ile pozitif ilişkili olduğu bulgusu elde edilmiştir. Algılanan Örgütsel Destek ile İş Stresi arasında negatif korelasyon ilişkisi bulunmakla birlikte, Algılanan Örgütsel Destek değişkeninin, İş Stresi ile Meslek Algısı arasında aracılık rolü olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş Stresi, Meslek Algısı, Algılanan Örgütsel Destek, Aşçı Şef .

THE EFFECT OF JOB STRESS ON OCCUPATIONAL PERCEPTION IN TOURISM AND MEDIATING ROLE OF PERCEIVED ORGANIZATIONAL SUPPORT

Öz

The aim of this study is to investigate the relationship between job stress JS and general occupational perception GOP of the worker and the mediating role of Perceived Organizational Support POS between Job stress and Occupational Perception. For this purpose, the job stress, occupational perception and percieved organizational support levels of the cooks were investigated.The data were obtained through questionnaires from the chefs participating in the Golden Grab International Food Competition held in Alanya in 2014, and the findings are limited to the 163 cooks participating in this survey. Survey data were obtained by easy sampling. The data obtained in the study were analyzed using SPSS Statistical Package for Social Sciences 22.0 program. Descriptive statistical methods number, percentage, mean, standard deviation were used when the data were evaluated. The t-test was used for comparison of quantitative data, the one-way ANOVA test was used for more than one group comparisons, and the Scheffe Post Hoc test was used to determine the difference. The relationship between the dependent and independent variables of the study was tested by Pearson correlation and the effect was tested by regression analysis. As a result, the level of Job stress of the participants in the study was "moderate"; The level of organizational support was "high"; The level of general occupational perception was "high"; The level of perception of Occupations social reputation was "too high"; The Level of Individual Perception for the Occupation was found to be "high". The findigs show that, the level of occupational perception was negatively correlated with the level of Work Stress and positively correlated with Perceived Organizational Support level. While there is a negative correlation between Perceived Organizational Support and Work Stress, it has been found that the Perceived Organizational Support variable has no mediating role between Work Stress and Occupational Perception.

Anahtar Kelimeler

Job Stress, Occupation Perception, Percieved Organizational Support, Cook Chef .

Kaynakça

• Aca, Z., Emirgil, B.F., Işığıçok Ö. (2013). Türkiye’de İş Ve Meslek Danışmanlarının Mesleki Algı- ları Üzerine Nitel Bir Araştırma. I. Uluslararası İş Ve Meslek Danışmanlığı Kongresi Bildiri Kitabı, 28 - 29 Kasım 2013 / Ankara.
• Ağma, F. Ş. (2007). İş Yaşamında Stresin Nedenleri ve Olumsuz Etkileri . Atılım Üniversitesi Açık Arşiv: Http://acikarsiv.atilim.edu.tr/Browse/216/. Erişim T.: 05 15, 2015.
• Akalın, Ö. (2006). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Mesleki Algıları İle Geleceğe Yönelik Umut Düzeylerinin Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi SBE.
• Akova, O., & Işık , K. (2008). Otel İşletmelerinde Stres Yönetimi: İstanbul’ daki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 17-44.
• Allen, D., Shore, L., & Griffeth, R. (2003). The Role Of Perceived Organizational Support And Supportive Human Resource Practices İn The Turnover Process. Journal Of Manage- ment(29), 99-118.
• Armstrong, G., & Griffin, M. (2004). Does the job matter? Comparing correlates of stress among treatment and correctional staff in prisons. Journal of Criminal Justice, 32, 577–592.
• Aydın, İ. (2008). İş yaşamında stres. Ankara: Pegem Akademi.
• Aytaç, S. (2000). İnsanı Anlama Çabası, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Baron, R. M., ve Kenny, D.A. (1986). “The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Birdir, K., Kılıçhan, R., “Mutfak Şeflerinin Mesleki Eğitim Düzeyleri Ve Yaşadıkları Eğitim Problemlerinin Tespitine Yönelik Bir Çalışma.” 14. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, 05-08 Aralık 2013, Erciyes Üniversitesi Turizm Fakültesi Yayınları No: 1, 1. Bas- kı, Kayseri.
• Coyle-Shapiro, J.A-M. ve Conway, N. (2005). Exchange Relationships: Examining Psychological Contracts and Perceived Organizational Support, Journal of Applied Psycholog, 90(4). 774–781.
• Çakır, Ö. (2001). İşe Bağlılık Olgusu ve Etkileyen Faktörler, Ankara: Seçkin
• Çetin F., Şeşen H., Basım H.N., (2012). Örgüt Kültürünün Rol Ötesi Olumlu Davranışlara Olan Etkisi: Örgütsel Bağlılığın Aracı Değişken Rolü, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13 (2), 197 – 211.
• Demirel, T. E., (2013). Mesleki Stresin İş Tatminine Etkisi: Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü. Niğde Üniversitesi İibf Dergisi, 2013, Cilt: 6, Sayı: 1, S. 220-241.
• Eisenberger, R., Aselage, J., Sucharski , I. L., & Jones, J. R. (2004). Perceived Organizational Sup- port. In: J. Coyle-Shapiro, L. Shore, S. Taylor & L. Tetrick, The Employment Relations- hip: Examining Psychological and Contextual Perspectives. USA: Oxford University Press.
• Eisenberger, R., Cummings, J., Armeli, S. & Lynch, P. (1997). Perceived Organizational Support, Discretionary Treatment, And Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 82(5), 812-820.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S. & Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507. Eisenberger. (1986). Tarihinde Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği: Http://Www.Psychology.Uh.Edu/Faculty/Eisenberger/Files/Spos_8.Pdf Erişim T.: 05 23, 2017
• Eke, B. (1987), “Bir Sosyal Sınıf Belirleyicisi Olarak Meslek Faktörü”, İstanbul Üniversitesi İkti- sat Fakültesi Mecmuası, Cilt 43, Prof. Dr. S. F. Ülgener’e Armağan, İstanbul, 377-401.
• Erdogan, T., Ünsar, S., & Süt, N. (2009). Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 447- 461.
• Eren R., (2016). Türkiye’nin Gastronomi İmajı, Ziyaretçilerin Bilgi Kaynakları Ve Harcamaları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Turizm İş- letmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Erkuş, A., & Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik Sermayenin İş Tatmini, İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(2), 302-318.
• Fındıklı, A.,M. (2014). Algılanan Lider Desteği ve Algılanan Örgütsel Destek İle İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: İstanbul'da Kamu Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. İ.Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 25(77), 136-157.
• George, J. M., Reed, T. F., Ballard, K. A., Colin, J. & Fielding, J. (1993). Contact With Aids Pati- ents As A Source Of Work-Related Distress-Effects of Organizational And Social Sup- port. Academy of Management Journal, 36(1), 157–71. doi: 10.1080/02678370500157346
• Gül, H., Oktay, E., Ve Gökçe, H., (2008). İş Tatmini, Stres, Örgütsel Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti Ve Performans Arasındaki İlişkiler: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Akademik Bakış, Sayı 15, Ekim, 2008 Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi Issn:1694-528x, İkti- sat Ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız- Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat Kırgızistan Http://www.akademikbakis.org.
• Halıcı, A., Delil Y., (2003) Büro Yönetimi Öğrencilerinin Mesleki Algılamalarının Belirlenmesine Yönelik Bir Uygulama. www.ttefdergi.gazi.edu.tr/makaleler/2003/Sayi1/22-37.pdf, Eri- şim T.: 22 Nisan 2017.
• House, R. J., & Rızzo, J. R. (1972). Role Conflict And Ambiguity As Critical Variables İn Model Of Organizational Behavior. Organizational Behavior And Human Performance(7), 467–505.
• İlhan, S. (2008). “Yeni Kapitalizm ve Meslek Olgusunun Değişen Anlamları Üzerine”, Dumlu- pınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 21, 313-328.
• İnce, Cemal (2008), “Toplam Kalite Yönetimi ve Otel İşletmelerinde İşgören Tatminine Etkileri”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19 (1): 57-70.
• Kalaycı, Ş. (2006). Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Karakuş, Hatice (2011), “Hemşirelerin İş Tatmin Düzeyleri: Sivas İli Örneği”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (6): 46-57.
• Karaman N., (2008) Öğretmenlerin Mesleklerini Algılama Biçimleri Ve Gelecekten Beklentileri Nelerdir? Yüksek Lisans Dönem Projesi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Korkmaz, M., & Ceylan, B. (2012). Örgütsel Stres Yönetimi ve Stresin İstanbul Büyükşehir Bele- diyesi Çalışanlarının İş Performansı Üzerine Etkisinin Uygulamalı Olarak İncelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(10), 313-344.
• Kuşluvan, Salih ve Zeynep Kuşluvan (2000), “Perceptions and Attitudes of Undergraduate Tou- rism Students Towards Working in the Tourism Industry in Turkey”, Tourism Mana- gement, 21: 251-269.
• Macit, Mustafa (2007), “Büyüyünce Ne Olmak İstersin? (Bir Kimlik Belirleme Sorusu Olarak İş/Meslek Üzerine Sosyolojik Bir Yaklaşım)”, EKEV Akademi Dergisi,30: 35-50.
• MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteninin Güçlendirilmesi Projesi), (2007). Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı Çerçeve Eğitim Programı, http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/program_pdf/cerceve_programlar /cerceve_yiyecek.pdf, Erişim T.: 22 Nisan 2017.
• Örücü, E., Kılıç R., ve Ergül A., (2011). “Çalışma Yaşamında Stresin Bireysel Performans Üze- rindeki Etkileri: Eğitim ve Sağlık Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma”, Akademik Bakış Dergisi, No:26, s:1-21.
• Öztürk, F. (Tarih Yok). Fen Eğitim Araştırmalarında Ölçme Verilerinin Analizi. https://kemaldoymus.files.wordpress.com /2009/12/bilimsel-arastirmalarda-kullanilan- odeller1.ppt, Erişim t., 05 20, 2017.
• Rhoades, L. and Eisenberger, R. (2002). Perceived Organizational Support: A Review of The Literature. Journal of Applied Psychology, 87(4), 698–714. doi: 10.1037//0021- 9010.87.4.698
• Salant, P. and D. A. Dillman (1994). How To Conduct Your Own Survey. John Wiley & Sons, Inc.
• Şenyiğit, G. (2004, Temmuz). Çalısma Hayatında Stres. Verimlilik Dergisi.
• Toskay, T. (1983). Turizm Olayına Genel Yaklaşım. İstanbul: Der Yayınevi.
• Turunç, Ö., Çelik M., (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek Ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme Ve İş Performansına Etkisi. Yönetim Ve Ekonomi Yıl:2010 Cilt:17 Sayı:2 Ce- lal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Manisa.
• Türker, N., Uçar M., Ve Ateş A. A., (2016). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Turizm Sektörü Algıları: Karabük Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016, 6 (2), 311-324.
• Usta, R. (2009). İçsel Pazarlama ve Hizmet Kalitesi Arasındaki İlişki Üzerinde Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmininin Aracılık Etkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 34, 241-263.
• Yılmaz, A.,(2016). Algılanan Örgütsel Destek Ortamında İş Stresi ve İş Yaşam Kalitesinin İş Performansı Üzerine Araştırılması: İstanbul’da Bulunan Beş Yıldızlı Otellerde Çalışan Aşçılar Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İ.Ü. Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, İstanbul.
• Yılmaz, T. F., Şen, T. H., ve Demirkaya, F., (2014). Hemşirelerin ve Ebelerin Mesleklerini Algı- lama Biçimleri ve Gelecekten Beklentileri. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, Cilt 1, Sayı 3, ss, 130-139.
• Wildes V. J., (2004). “Stigma in Food Service Work: How It Affects Restaurant Servers’ Intention to Stay in the Business or Recommend a Job to Another”, Tourism and Hospitality Re- search, 5(3): 213-233. İNTERNET KAYNAKLARI
• http://www.istatistikanaliz.com/regresyon_analizi.asp Erişim T.: 20Nisan 2017.
• http://quantpsy.org/sobel/sobel.htm Erişim T.: 28 Nisan 2017.