HZ. NUH KISSASI VE NUH TUFANININ MİNYATÜR SANATINA YANSIMALARI

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 26, 110 - 144, 25.03.2021

Elif Bayrak Kaya

Öz

Dinî metinlere göre Hz. Nuh döneminde gerçekleşen tufanda, çok az inanan insan hayatta kalabilmiş, bu sebepten, Hz. Âdem den sonra Hz. Nuh insanlığın ikinci atası olarak görülmüştür. Yapılan araştırmada, Nuh’un gemisi ve tufan konulu minyatürlü eserlere bakıldığında, geleneksel olarak farklı dönem ve farklı üs-luplarda yapılmış, minyatürlü eserler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kıymetli eserlerin yorumları, yapıldıkları dönemin, Nuh tufanı hakkındaki toplum algısını ve konuya bakış açılarını yansıtırken, dönemin folklorunu da bize göstermektedir. Bunun yanı sıra Nuh’un gemisini tasvir eden minyatürlerde, sembolik anlamlarla karşılaşılmış, bu sembolik anlamlar, literatürden incelendiğinde, Türk mitolojisinin erken inanç ve öğretilerine kadar uzandığı görülmüştür. Nuh tufanını anlatan minyatür eserlerde ana tema, Hz. Nuh’un gemi yapımı, tufanın patlak vermesi ile oluşan can pazarı, gemiye binen inançlı insanlar ve gemiye alınan hayvanlar gibi dört ikonografik konu altında toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Minyatür, Hz. Nuh, Nuh Tufanı, Nuh’un Gemisi, Minyatürlerde Tufan.

THE TALE OF PROPHET NOAH AND REFLECTIONS OF NOAH’S FLOOD IN THE ART OF MINIATURE

Öz

Only few people survived the flood that took place at the time of Prophet Noah; thus, Prophet Noah is regarded as the second ancestor of the humankind following Prophet Adam. The research has proved that there are a number of miniatures on Noah’s Ark and Flood done traditionally in different eras and styles. The interpretations of these invaluable works demonstrate the perceptions of people regarding Noah’s Flood as well as the structure of the community at the time they were created while they also give hints of the folklore of that specific time. In addition to this, various symbolic representations have been explored in the minia-ture interpretations of Noah’s Ark, and it has been found, in the literature research, that these symbolic representations date back to the earliest beliefs and tenets of Turkish mythology. The main themes of the miniature works depicting Noah’s Flood are building the ark, the matter of life and death during the outbreak of flood, the religious people embarking on the ark and the animals taken into the ark.

Kaynakça

• And, M. (2007). Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aydın, H. (2019). Şüphe Edilmez Bir Hakikat Olarak Hz. Nuh ve Tufan Olayı, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C/S-(14):39-50.
• Paşa, A.C. (1966). Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa, Birinci cilt, İstanbul, Üç dal Neşriyat.
• Akbulut Ersoy, S. (2006). Osmanlı Minyatür Tekniği. Ankara: İnkansa Matbaacılık Ltd. Şti. Birinci baskı.
• Bayat, F. (2015). Türk Mitolojik Sistemi Ontolojik ve Epistemolojik Bağlamda Türk Mitolojisi 1. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Bozkurt, A. (2018). Klasik Dönem Arap Kaynaklarında Nuh Tufan’ının Ra’sü’l-Ayn’de Gerçek-leştiğine Dair Rivayetlerin Değerlendirilmesi, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C/S-9(21):645-659.
• Çoruhlu, Y. (1994). Türk Sanatında Görülen Horoz ve Tavuk Figürlerinin Sembolizmi, Türk Dünyası Tarih Dergisi, C/S- (91):26-29
• Dalkıran, A. (2017). Türk Kültür ve Sanatındaki Horoz/Tavuk Sembolizminin Çağdaş Resim Sanatındaki Yansımaları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C/S- (37):336-348.
• Duman, H. (2019). Türk Mitolojisinde Ejderha, Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, C/S-5 (11): 482-493.
• Emlak, S. (2019). Berlin Devlet Kütüphanesinde Bulunan Bazı Minyatürlerdeki Ejderha Figürü Metaforu Üzerine Bir İnceleme, Atatürk üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, C/S- (43):140-149.
• El-Buhâri, Ebu Abdillah Muhammed B. İbrahim; Sahihu'l-Buhâri (1212). Kitabu Tefsiri’l- Kur’an, Mısır.
• Et-Taberî, Ebu Ca'fer Muhammed b. Cerir; Câmiu'l-Beyan fi Tefsiri'l-Kur’ân (Ofset, Baskı) Beyrut, 1988.
• Et-Taberî, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerir; (2000). Tarih-i Taberi I, Birinci Baskı, İstanbul, Ter-cüme; M. Faruk Gürtunca, Sağlam yayınevi.
• Razî, Fahreddin. (1997).Tefsirü’l-Kebîr. 11 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi Türâsi’l-Arab,El- Kurtani, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensâri; el-Câmi' li Ahkami’l-Kur'ân,Daru'l- Fikr, Beyrut, 1985.
• Kutluay, İ. (2015). Tufandan Sonra İnsan Neslinin Hz. Nuh’un Üç Oğlu Vasıtasıyla Devam Ettiğine Dair Rivayetlerin Tahlili, Dilbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C/S- 15 (1):15-41
• Keskin, H. (2009). Sûre İç Bütünlüğü Açısından Nûh Sûresi'nin incelenmesi, Cumhuriyet Üniver-sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C/S-13(2):69-116.
• Renda, G. (1977). Türk ve İslam Eserleri Müzesindeki Zübdet-üt Tevarih ‘in Minyatürleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Sanat Dergisi, C/S-(6):58-67.
• Şahin Doruk, Z. (2008). Lev Nikolayeviç Gumilev'in Geleneksel Türk Dini ile İlgili Görüşleri, Erdem Dergisi, C/S- (52):183-230.
• Tan, Z. (2010). Nuh Süresi Bağlamında Küresel Ahlak Bunalımına Hz. Nuh’un Mesajının Katkı-sı. İstem Dergisi, C/S-(16):113-134.
• Yılmaz, E. ve Demir, N. (2013). 14. Yüzyılda Eski Anadolu Türkçesine Çevrilmiş Bir Kısas-ı Enbiya Metninde Nuh Peygamber Öyküsü, Nuh Kitabı, Ed. E. Gürsoy-Naskali, Kitabevi: İstanbul.