Assessment of Hazards in Confined Areas Studies Using a Multi-Criteria Decision-Making Method: An Example Application

Yıl 2023, , 15 - 32, 15.03.2023

Onur Doğan

https://doi.org/10.31466/kfbd.1138886

Cited By: 1

Öz

Confined spaces are places with only one entrance and exit, not designed for long-term work (reaction tanks, manholes, sewers, tunnels, silos, cellars, pipelines, warehouses, etc.). Confined spaces can contain many risks such as gas, dust, noise, vibration, swallowing, crushing, dent, chemical and biological. In some cases, these risks can occur in an integrated manner and cause serious material or moral losses. In this respect, it is vitally important for occupational safety and employee health to comprehensively analyze risks before indoor work. In this study, the risks in confined spaces were evaluated with the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) method. The main criteria and sub-criteria used in the study were prepared by considering the opinions and suggestions of experts in the field (with indoor working experience) and literature research (Aykaş, 2018; Güzel, 2013; Uysal, 2020). In the analysis, employee-related hazards, chemical and biological hazards, ergonomic hazards and physical hazards and a total of twelve sub-criteria affecting these criteria were formed. In the analysis of the study, Analytical Hierarchy Process (AHP) method, one of the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods, was preferred. The AHP method is an advantageous method compared to other MCDM methods in terms of making the best choice, making easy and fast decisions, and combining objective and subjective decisions. Microsoft Excel was used to solve the analysis and as a result of the analysis made among the main criteria, the consistency index was found to be 0.1 > 0.0780. According to this result, the criterion with the highest weight was 0.3372 (chemical (oxidizing, corrosive, allergic, mutagen, etc.) and biological (bacteria, virus, infectious diseases, etc.) risks.) This was followed by 0.2683 ergonomic risks, 0.2208 employee-related risks, and 0.1737 physical hazards, respectively. In the study, a different method was applied rather than standard risk assessment methods and checklists. With the AHP method, the risks are ranked from the highest to the lowest. Thus, both the identification and prioritization of risks were made.

Anahtar Kelimeler

Confined space, Risk, Risk analysis, Analitical hierarchy process method (AHP), Occupational safety

Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Kapalı Alan Çalışmalarında Tehlikelerin Değerlendirilmesi: Örnek Bir Uygulama

Öz

Kapalı alanlar, tek giriş ve çıkışı olan, uzun süreli çalışma yapılmak için tasarlanmamış (reaksiyon tankları, menholler, lağımlar, tüneller, silolar, mahzenler, boru hatları, depolar vb.) yerlerdir. Kapalı alanlar, gaz, toz, gürültü, titreşim, yutma, ezilme, göçük altında kalma, kimyasal ve biyolojik gibi birçok riski içinde barındırabilmektedir. Bu riskler bazı durumlarda bütünleşik olarak ortaya çıkabilmekte ve ciddi maddi veya manevi kayıplara neden olabilmektedir. Bu bakımdan kapalı alan çalışmaları öncesinde kapsamlı şekilde risklerin analiz edilmesi iş güvenliği ve çalışan sağlığı açısından hayati derecede önem taşımaktadır. Bu çalışmada, kapalı alanlardaki riskler, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemi ile değerlendirilmiştir. Çalışmada kullanılan ana kriterler ve alt kriterler, alanında uzman kişilerin görüş ve önerileri (kapalı alan çalışma tecrübesi olan) ve literatür araştırması dikkate alınarak (Aykaş, 2018; Güzel, 2013; Uysal, 2020) hazırlanmıştır. Analiz, çalışan kaynaklı tehlikeler, kimyasal ve biyolojik tehlikeler, ergonomik tehlikeler ve fiziksel tehlikeler ile bu kriterleri etkileyen toplam on iki alt kriterden oluşturulmuştur. Çalışmanın analizinde Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Proses (AHP) yöntemi tercih edilmiştir. AHP yöntemi, en iyi seçimin yapılmasında, kolay ve hızlı karar alınmasında, objektif ve subjektif kararları bir arada bulundurabilmesi açısından diğer ÇKKV yöntemlerine göre avantajlı bir yöntemdir. Analizin çözümünde Microsoft Excel’den faydalanılmış ve ana kriterler arasında yapılan analiz sonucunda tutarlılık indeksi 0,1 >0,0780 bulunmuştur. Bu sonuca göre en yüksek ağırlığa sahip kriter 0,3372 ile kimyasal (oksitleyici, aşındırıcı, alerjik, mutajen vb.) ve biyolojik (bakteri, virüs, bulaşıcı hastalıklar vb.) riskler olmuştur. Bunu sırasıyla 0,2683 ergonomik riskler, 0,2208 çalışan kaynaklı riskler, 0,1737 fiziksel tehlikeler takip etmiştir. Yapılan çalışmada, standart risk değerlendirme yöntemleri ve kontrol listelerinden ziyade farklı bir yöntem uygulanmıştır. AHP yöntemi ile riskler en yüksek önem düzeyine sahip olandan en düşük önem düzeyine sahip olana doğru sıralanmıştır. Böylelikle hem risklerin belirlenmesi hem de önceliklendirilmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kapalı alan, Risk, Risk analizi, Analitik hiyerarşi proses yöntemi (AHP), İş güvenliği

Kaynakça

• Arslan, K., (2019). Yapay Zekâ Teknikleri ile Wı-Fı ve Bluetooth Tabanlı Kapalı Alan Konumlandırma Sistemi Geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Malzeme Teknolojileri Mühendisliği Anabilim Dalı, Burdur.
• Aykaş, S., (2018). Endüstri Tesislerinde Kapalı Alanlarda Yapılan Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Riskleri ve Güvenli Çalışma Sistemleri. Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, İstanbul, s.3-4.
• Confined Spaces Management Plan (2005) The University Of Queensland, Australia. Erişim Adresi: confined-spaces-management-plan.pdf (uq.edu.au) p.7.
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (DKK). (2014). Gemilerin Akaryakıt Sarnıçlarını Temizleme ve Gazdan Arındırma Yönergesi, Ankara, s.102.
• Doughangı, H., (2017). Kapalı Alanda Konum Belirleme Sistemi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ediz, A., Yıldızbaşı, A. ve Baytemur, E. (2017). İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Performans Göstergelerinin AHP ile Değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies (62) http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7227.
• Erbaşı, A., Can, A., Çınar, K., (2012). “The Use of the AHP Method in Selection of the Most Appropriate Production Materials by Businesses: A Simple Study on Tractor Body Materials”. Journal of Advanced Management Science, 1(1), p.152-155.
• Government Of Alberta Employment and Immigration (2009). Guideline for Developing a Code of Practice for Confined Space Entry, Publication No. CS001, Canada.
• Gümüş, S., (2017). “An Evaluation Of Stakeholder Perception Differences İn Forest Road Assessment Factors Using The Analytic Hierarchy Process (Ahp)”. Forest, 8(165), s.1-9.
• Güzel, F.Ç., (2013). Kuyu, Dehliz ve Mahzen Gibi Kapalı Alanlarda Yapılan Çalışmalarda Alınması Gereken İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, İş Müfettişliği Yardımcılığı Etüdü, İstanbul.
• Kantoğlu, B. ve Argun, D.İ. (2018). İş Sağlığı ve Güvenliği̇ Eğitiminde Analitik Hiyerarşi̇ Prosesi̇ (AHP) Modeli̇.2. Uluslararası Farkındalık Kongresi
• Karabakır, A., (2020). Motorin (F-76) Yakıtı Kullanan Gemilerin Yakıt Tanklarında Yapacakları Gazdan Arındırma İşlemlerinde Risk Yönetimi ve Kapalı Alan Prosedürünün Oluşturulması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi FBE, İş Güvenliği Anabilim Dalı, İzmir, s.15.
• Karaca, A., (2008). Kapalı Alanda Radyo Dalgaları Yardımıyla Konum Belirleme ve Paket Takibi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Lisansüstü Yönetmeliği Uyarınca Elektrik & Elektronik Mühendisliği Anabilim Dalı Telekomünikasyon & Sinyal İşleme Bilim Dalında, Eskişehir.
• N.C. Department of Labor (2008). A Guide to Safety in Confined Spaces, Industry Guide-1, U.S.A., (8). p.3.
• Özbek, A. ve Eren, T., (2012). Üçüncü Parti Lojistik (3PL) Firmanın Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) belirlenmesi. Journal of Engineering Research and Development, 4(2), s.46-54.
• Özbek, A., (2017). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü. Seçkin Yayıncılık: Ankara, s.71-72.
• Saaty, T.L., (1980). The Analytic Hierarchy Prpcess, New York: McGraw-Hill.
• Safe Work Australia (2011). Confined Spaces Code of Preactice, Australia. Erişim Adresi: Confined-spaces-COP.pdf (nsw.gov.au) p.15-16.
• Sevgi, A., (2020). Kapalı Alanlarda Yüksek Gürültü ve Titreşime Maruz Kalan Çalışanların Kardiyovasküler Parametrelerinin Ölçülerek İnsan Sağlığı Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tarsus Üniversitesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı, Tarsus.
• Sümer, N.N., (2020). Kapalı Alan Konum Tespitinde RSSI Tabanlı Düşük Enerjili Bluetooth Kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Elektronik Mühendisliği Anabilim Dalı, Gebze.
• Trıantaphyllou, E. and Mann, S., (1995). “Using the Analytic Hierarchy Process for Decision Making in Engineering Applications: Some Challenges”. Inter’l Journal of Industrial Engineering: Applications and Practice, 2 (1), p.35- 44.
• Turner, G., (2016). Towards Mapping of Rock Walls Using a UAV-Mounted 2D Laser Scanner in GPS Denied Environments. M.Sc. Thesis, Queen’s University, Department of Electrical and Computer Engineering, Canada, p.132.
• U.S. Bureau of Labor Statistics. “Occupational Injuries and Illnesses and Fatal Injuries Profiles.” https://data.bls.gov/gqt/InitialPage.
• Uysal, G., (2020). Onarımda Bulunan Askeri Gemilerdeki Kapalı Alanlarda Yapılan Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı, İzmir, 19.
• Vaıdya, O. S. and Kumar, S. (2006). “Analytic Hierarchy Process: An Overview Of Applications”. European Journal Of Operational Research, (169), 1-29.
• Viran, A. & Barlas, B., (2019). Gemilerde Kapalı Alanlarda Yapılan Çalışmalar ve İş Kazalarının Analizi. Gemi ve Deniz Teknolojisi, (214), 19-36. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gdt/issue/42891/518679.
• Yorulmaz, M. & Aksu, A., (2021). Liman İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama Performans Boyutlarının AHP ile Değerlendirilmesi: Kocaeli Liman Bölgesi. İşletme Bilimi Dergisi, 9 (1), 1-24. Doı: 10.22139/Jobs.875400
• Bozkuş, E. & Bozkuş, Ö., (2021). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinde Bulanık Yöntemlere Dayalı Risk Değerlendirme Yaklaşımları. OHS Academy, 4 (2), 49-64. DOI: 10.38213/Ohsacademy.956021