Sinirkanatlıların (Neuroptera: Planipennia) Kimyasal Ekolojileri

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 13, 53 - 62, 17.04.2016

Hakan Bozdoğan , İsmail Özcan

Öz

Yarı-kimyasallar
(Semiokimyasallar) böceklerin yaşamında beslenme, çiftleşme ve yumurta bırakma
gibi davranışlarda belirleyici rol oynarlar. Ayrıca bunlar belirli böcek
zararlıları için ajan durumundadırlar. Feromon ve kairomon kullanılarak yapılan
biyolojik kontrolde böcek populasyonu gözlem altına alınabilmektedir. İçerisine
Allomon ve Kairomon’ların de dahil olduğu yarı kimyasallar böcek davranışının
modifiye edilmesinde oldukça önemli bir rol oynar. Yapılan son araştırmalar
gelecekte kimyasal ekoloji ile doğal düşman arasında interaksiyonu anlamımızı
kolaylaştırıcı yönde etki yapacağını göstermektedir. Bu çalışmanın amacı Neuroptera
takımı böceklerin kimyasal ekolojisi hakkında kısa bir bilgi sunmaktır. Bu derleme
makalede, kairomon, allomon ve sinomon’ların tanımları ile bunların Neuroptera
takımı böceklerin davranışlarına olan etkileri literatür ışığında özetlenmiştir.   

Anahtar Kelimeler

Allomon, Kairomon, Kimyasal Ekoloji, Neuroptera, Sinomon

Kaynakça

• Boo, K.S., Chung, I.BT, Han, K.S. ve Pickett, J.A. & Wadhams, L.J., 1998. Response of the lacewing Chrysopa cognala to pheromones of its aphid prey, Journal of Chemical Ecology 24, 631-643.
• Bozdoğan, H., Bahadıroğlu, C., Toroğlu, S., 2012. Altıngözlü Böcekler (Neuroptera: Chrysopidae), Genel Özellikleri ve Biyolojik Mücadelede Önemi, Nevşehir Üniversitesi Fenbilimleri Enstitü Dergisi 1, 51-57.
• Büyükgüzel, E., Tunaz, H. ve Büyükgüzel, K., 2006. Bazı Böcek Türlerinde Kimyasal İletişimi Sağlayan Proteinlerin Moleküler Yapıları ve Biyokimyasal Fizyolojileri, Türk Biyokimya Dergisi, 31 (4) ; 194–206.
• Dicke, M. ve Sabelis, M.W., 1988. Infochemical terminology: based on cost-benefit analysis rather than origin of compounds. Functional Ecology 2, 131-139.
• Dodds, C. ve McEwen, P.K. 1998. Electroantennogram responses of green lacewings (Chrysoperla carnea) to plant volatiles: preliminary results. in S. P. Panelius (ed.). Neuropterology 1997. Proceedings of the Sixth International Symposium on Neuropterology. Helsinki, Finland, 13–16 July 1997. Acta Zoologica Fennica 209:99-102.
• Eisner, T., Attygalle, A.B., Conner, W.E., Eisner, M., McLeod, E.ve Meimwald, J., 1996. Chemical egg defense in a green lacewing (Ceraeochrysa smithi). Proc. Natn. Acad. Sci. USA 93: 3280-3283.
• Flint, H. M., 1979. Caryophyllene - attractant for the green lacewing (Neuroptera: Chrysopidae). – Environ. Entomol. 8: 1123-1125.
• Hagen, K.S., 1986. Ecosystem analysis: plant cultivars (HPR), entomophagous species and food supplements. In Interactions of Plant Resistance and Parasitoids and Predators of Insects, ed. Boethel, D.J., Eikenbary, R.D., pp. 151- 197. Wiley, New York,
• Hatano, E., Kunert, G., Michaud., JP. ve Weisser., W.W., 2008. Chemical cues mediating aphid location by natural enemies, Eur. J. Entomol. 105: 797–806.
• Kawecki Z., 1932. Beobachtungen über das Verhalten und die Sinnesorientierung der Florfliegenlarven. Bulleinternational de l'Académie Polonaise des sciences et des lettres, Série B: 91-106.
• Kesdek, M. ve Yıldırım, E., 2006. Bitki Kairomonlarının Entomolojik yönden Önemi Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 37 (1), 137-144.
• LaMunyon, C.W. ve Adams, P.A., 1987. Use:and effect of an anal defensive secretion in larval Chrysopidae (Neuroptera). Annals of the Entomological Society of America 80, 804-808.
• Lewis, W.J., Nordlund, D.A., Gross, H.J. Jr, Jones, L.R. ve Jones, S.L. 1977. Kairomones and their use for-management of entomophagous insects. V. Moth scales as a stimulus for predation of Heliothis zea (Boddie) eggs by Chrysopa carnea Stephens larvae. Journal of Chemien I Ecology 3, 483-487.
• Mendel, Z., Blumberg, D., Zehavi, A. ve Wrissenberg, M., 1992. Some polyphagous Homoptera gain protection from their natural enemies by feeding on the toxic plants Spartium juneeum and Erythrina corallodendrum (Leguminosae). Chemoecalogy 3, 118-124.
• Molleman, F., Drukker, B. ve Blommers, L.,1997. A trap for monitoring pear psylla predators using dispensers with the synomone methylsalicylate. Proceedings of the Section Experimental and Applied Entomology of the Netherlands Entomological Society 8, .177-182.
• Nordlund, D.A., Lewis, W.J., Jones, R.L., Gross, H.R. Jr. & Hagen, K.S.,1977. Kairomones and their use for management of entomophagous insects. VI. An examination of the kairomones for the predator Chrysopa carnea Stephens at the oviposition sites of Heliothis zea (Boddie). Journal of Chemical Ecology 3, 507-511.
• Norin, T., Semiochemicals for insect pest management Pure Appl. Chem., Vol. 79, No. 12, pp. 2129–2136, 2007.
• Phillipe, R.,1972. Biologie de la reproduction de Chrysopa peria (L.) (Neuroptera, Chrysopidae) en fonction d'alimentation imagínale. Annales de Zoologie-Écologie Anímale 4, 213-227.
• Ruzicka., Z.,1998. Oviposition deterring semiochemicals in insect predators, pp 461-462. In: BRUNNHOFER V. & T. SOLDÄN (Eds), Book of Abstracts, Vlth European Congress of Entomology, Ceske Budejovice.
• Séméria, Y.,1979. Quelques données sur les convergences chromatiques chez les Chrysopinae (Neuroptera, Planipennia, Chrysopidae) en relation avec la nature de leurs sécrétions prothoraciques. Bulletin Mensuel de la. Société Linnée'nne de Lyon 48,267-305.
• Vet, L.E.M. ve Dicke, M., 1992. Ecology of infochemicals use by natural enemies in a tritrophic context. Annual Review of Entomology 37,141-172.
• Wattebled, S., Bitsche, J. ve Rousset, A., 1978. Ultrastructure of pheromone-producing eversible vesicles in males of Chrysopa per la L. (Insecta, Neuroptera). Cell and Tissue Research 194, 481-496.
• Whittington, A.E. ve Brothers, D.J., 1991. Notes on the biology oi' Ma I lad a handschini (Navas) and comparisons with other southern African species (Neuroptera: Chrysopidae). Annals of Natal Museum 32,215-220.