ABONMAN SİGORTA SÖZLEŞMELERİNİN TTK M. 1408 HÜKMÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 357 - 374, 30.10.2023

Aydin Alber Yüce

https://doi.org/10.59909/khm.1337065

Öz

Abonman sigorta sözleşmeleri, sigortalanan menfaatin sözleşmenin akdedilmesi anında henüz mevcut olmadığı sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler, uygulamadaki ihtiyaca göre sıklıkla akdedilmekte olan sözleşmelerdir. Bu ihtiyaç doğrultusunda sigorta konusu menfaat somutlaştığında sigorta ettirenin yapacağı bildirimle sigorta himayesi ortaya çıkmaktadır. Sigorta himayesinin sonradan somutlaşan menfaate göre geçerli olması Türk Ticaret Kanunu’ndaki bazı kurallarla uyumlu değildir. TTK m. 1408 hükmü, sigorta konusu menfaatin sözleşmenin başlangıcında mevcut olmamasını geçersizliğe bağlamıştır. Fakat, abonman sigorta sözleşmelerinde de sigorta konusu menfaat sözleşmenin akdedilmesi anında yoktur. Bu durum, abonman sigorta sözleşmelerinin Türk Ticaret Kanunu’nun getirdiği ilkeler doğrultusunda geçerli olarak akdedilemeyeceği düşüncesini yaratmaktadır. Abonman sigorta sözleşmeleri ise uygulamada sıklıkla akdedilmekte, bu sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar da yargı kararlarına konu olmaktadır.
Abonman sigorta sözleşmeleriyle ilgili bu çelişki, öğretide de dikkat çekmiştir. Bu konuyla ilgili yapılan çalışmalarda ortak nokta, abonman sigorta sözleşmelerinin bir düzenlemeye kavuşturulması gerektiği yönündedir. Bunun dışında, konuyu ele alan yazarların kısmen örtüşen ve bazı hususlarda da birbirini dışlamayan farklı çözümler getirdiği görülmektedir. Bu çalışmada, öğretideki görüşler ve yargı kararlarına da temas etmek suretiyle bir değerlendirme yapılacak ve konuya dair bir çözüm önerisi sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sigorta, sigorta sözleşmesi, menfaat, menfaat yokluğu, hükümsüzlük

EVALUATION of FLOATING INSURANCE CONTRACTS in CONTEXT of ARTICLE 1408 of TURKISH COMMERCIAL CODE

Öz

Contracts concerning floating insurance constitute those in which the insured interest does not yet exist at the time the contract goes into effect. These agreements typically come about in accordance with practical needs. In accordance with this requirement, insurance protection emerges upon the insurer's notification upon the materialization of the insured interest. Certain provisions of the Turkish Commercial Code are contradictory with the insurance protection's legality based on the interest that eventually materializes. According to TCC Article 1408, a contract is void if the insured interest did not exist at the time it was drafted. Floating insurance contracts, on the other hand, do not have an insured interest at the time the contract is concluded. Based on the Turkish Commercial Code's fundamental principles, this condition gives rise to the notion that floating insurance contracts cannot be legally concluded. In actuality, contracts for floating insurance are often reached, and decisions from the courts are made on legal disputes originating from these agreements.
The doctrine has also drawn attention to this inconsistency with floating insurance contracts. The studies on this topic all agree that contracts for floating insurance ought to be regulated. Aside from this, it is evident that the writers that tackled the problem offered several solutions that occasionally overlap and sometimes do not contradict one another. A recommendation for a solution will be provided once an assessment of the study is conducted using the doctrine's opinions and court rulings as references.

Anahtar Kelimeler

Insurance, insurance contract, interest, lack of interest, nullity

Kaynakça

• Acar, Serdar. “Lojistik Taşıma Hukuku ve Taşıma Sigortaları”. İçinde Lojistik, Taşıma Hukuku ve Taşıma Sigor-taları Sempozyumları, 1. bs. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2018.
• Akgün, Evrim. Ferdi Kaza Sigortası Sözleşmesi. 1. bs. İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2017.
• Amasya, Serap. “Yükle İlgili Sigortalar: Abonman Sigortaları”, 1. bs. Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Deniz Sigor-taları-23 Mart 2012, Milli Reasürans T.A.Ş. İstanbul: Deniz Hukuku Derneği-Sigorta Hukuku Türk Derneği, 2012.
• Armbrüster, Christian. “VVG §80”. İçinde Prölss/Martin (Hrsg.), Versicherungsvertragsgesetz mit Nebengeset-zen, Vertriebsrecht und Allgemeinen Versicherungsbedingungen, 31. bs. München: Verlag C. H. Beck, 2021.
• Ayhan, Rıza, Hayrettin Çağlar, ve Mehmet Özdamar. Sigorta Hukuku Ders Kitabı. 3. bs. Ankara: Yetkin Yayın-cılık, 2020.
• Baumann, Frank, ve Matthias Beenken. Das neue Versicherungsvertragsrecht in der Praxis. 2. bs. Freiburg ⋅ Berlin ⋅ München: Haufe Mediengruppe, 2008.
• Baumann, Frank, ve Hans-Ludger Sandkühler. Das neue Versicherungsvertragsgesetz-Mit allen Änderungen ab 1.1.2008. 1. bs. Freiburg ⋅ Berlin ⋅ München: Rudolf Haufe Verlag, 2008.
• Can, Mertol. “Abonman Sigorta Sözleşmesine Binaen Akdedilen Alt (Bağlı/Tabi) Sigorta Sözleşmelerini Kuran İhbar Bakımından Sigorta Ettirene Muafiyet Getiren Sözleşme Şartlarının Geçerli Olup Olmadığı Mese-lesi”. İçinde Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan-Cilt I, 1. bs. Ankara: Turhan Kitabevi, 2010.
• Can, Mertol. Türk Özel Sigorta Hukuku Cilt I. 1. bs. Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Çeker, Mustafa. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Sigorta Hukuku. 25. bs. Adana: Karahan Kitabevi, 2022.
• Eichler, Hermann. Versicherungsrecht. 2. bs. Karlsruhe: Verlag Versicherungswirtschaft, 1976.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 24. bs. Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2019.
• Halbach, Dirk. “§80”. İçinde Langheid, Theo/Wandt, Manfred (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Versicherungsvertragsgesetz, Band 1- §§ 1–99 VVG, 3. bs. München: Verlag C. H. Beck, 2022.
• Harms, Carsten. “VVG § 53 Anmeldepflicht”. İçinde Rüffer/Halbach/Schimikowski (Hrsg.), Versicherungsvertragsgesetz, 4. bs. Baden-Baden: Nomos Verlag, 2020.
• Heiss, Helmut, ve Tjard-Niklas Trümper. “§ 38. Transportversicherung”. İçinde Beckmann, Roland Michael/Beckmann-Matusche, Annemarie (Hrsg.), Versicherungsrecht- Handbuch, 3. bs. München: Ver-lag C. H. Beck, 2015.
• Hofmann, Edgar. Privat Versicherungsrecht. 2. bs. München: Verlag C. H. Beck, 1983.
• Kara, Hacı. Sigorta Hukuku. 1. bs. İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2021.
• Kayıhan, Şaban ve Özcan Günergök. Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri. 6. bs. İstanbul: Umuttepe Yayınları, 2021.
• Kender, Rayegân. “Sigorta Hukukunda Abonman Mukavelesi (Deniz Taşıma Sigortalarında)”. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu VII, Bildiriler-Tartışmalar (11-12 Mayıs 1990 [Ankara]), 1990.
• Kender, Rayegân. Türkiye’de Hususî Sigorta Hukuku. 14. bs. İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2014.
• Kepkep, Burak. Eşya Taşımasında Rizikonun Sigortalanması. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü-Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul, 2014.
• Körner, Alexandra, Andreas Furrer, ve Christian Benz. Warentransportversicherung. 1. bs. (Hrsg.) Andreas Furrer, Juana Vasella; LuT - Schriftenreihe zum Logistik- und Transportrecht. Bern: Stämpfli Verlag, 2016.
• Langheid, Theo. “Auf dem Weg zu einem neuen Versicherungsvertragsrecht”. NJW-Neue Juristische Wochenschrift, sy 46 (2006).
• Langheid, Theo. “Die Reform des Versicherungsvertragsgesetzes-1. Teil: Allgemeine Vorschriften”. NJW-Neue Juristische Wochenschrift, sy 51 (2007).
• Looschelders, Dirk. “VVG § 210 Großrisiken, laufende Versicherung”. İçinde Langheid/Wandt, Münchener Kommentar zum VVG, 2. bs. C. 2. München: Verlag C. H. Beck, 2017.
• Reinhard, Frank. “VVG § 53 Anmeldepflicht”. İçinde Langheid, Theo/Wandt, Manfred (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Versicherungsvertragsgesetz, Band 1- §§ 1–99 VVG, 3. bs. München: Verlag C. H. Beck, 2022.
• Rixecker, Roland. “VVG § 53 Anmeldepflicht”. İçinde Langheid, Theo/Rixecker, Roland/Gal, Jens/Grote, Joachim/Muschner, Jens (Hrsg.), Versicherungsvertragsgesetz mit Einfğhrungsgesetz und VVG-Informationspflichtenverordnung Kommentar, 7. bs. München: Verlag C. H. Beck, 2022.
• Satıcı, İbrahim Uğur. Sigorta Hukukunda Abonman Sözleşmesi ve Hükümleri. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü-Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi. Gaziantep, 2020.
• Schauer, Martin. “Vorbem. §§ 49-68 a”. İçinde Berliner Kommentar zum Versicherungsvertragsgesetz-Kommentar zum deutschen und österreichischen VVG, 1. bs. Berlin ; Heidelberg; NewYork; Barcelona; Hongkong; London; Mailand; Paris; Singapur ; Tokio: Springer-Verlag Berlin Heidelberg GmbH, 1999.
• Sopacı Öztuna, Birgül. “Sigorta Konusu Menfaatin Yokluğunun ve Menfaat Sahibi Değişikliğinin Sözleşmeye Etkisi”. Sigorta Hukuku Sempozyumları, 2018, 119-24.
• Steinbeck, René. “§2 Materiellrechtliche Grundsätze”. İçinde Knut Höra/Arno Schubach (Hrsg.), Münchener Anwalts Handbuch Versicherungsrecht, 5. bs. München: Verlag C. H. Beck, 2022.
• Ünan, Samim. “Lojistik Taşıma Hukuku ve Taşıma Sigortaları”. İçinde Lojistik, Taşıma Hukuku ve Taşıma Sigortaları Sempozyumları, 1. bs. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2018.
• Ünan, Samim. Türk Ticaret Kanunu Şerhi-Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku. 1. bs. C. 1-Genel Hükümler (Madde 1401-1452). İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2016.
• Ünan, Samim. Türk Ticaret Kanunu Şerhi-Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku, Sigorta Türlerine İlişkin Özel Hü-kümler-Zarar Sigortaları (Madde 1453-1486). 1. bs. C. II. İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2018.
• Yazıcıoğlu, Emine, ve Zehra Şeker Öğüz. Sigorta Hukuku. 3. bs. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2020.
• Yılmaz, Serpil. Sigorta Hukukunda Abonman Sözleşmesi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü-Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, 2009.