KAMU KAYNAĞI BAĞLAMINDA DESTEKLEME ÖDEMELERİNİN HACZİNE İLİŞKİN HUKUKİ ANALİZ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 47 - 69, 30.04.2024

Yalçın Arslantürk

https://doi.org/10.59909/khm.1326046

Öz

Özel şahısların alacaklarına yönelik olarak İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre borçlunun malvarlığına haciz işlemi uygulanabilmektedir. Söz konusu haciz işlemi, borçluya borcu olan veya sair alacağa karşın ödeme yapmak durumunda olan borçlunun üçüncü şahıslar elindeki malvarlıklarına da uygulanabilmektedir. Dayanağını İcra ve İflas Kanunu’ndan alan bu uygulamaya karşın aynı Kanun’da devlet mallarının haczedilemeyeceğine ilişin hüküm de bulunmaktadır. Bu itibarla borçluya ödeme yapmak durumunda olan tüm üçüncü şahıslara ilişkin bu genel hüküm karşısında, ödemenin kaynağının devlet malı olması dolayısıyla üçüncü şahsın devlet olması durumunda haciz işlemine ilişkin aynı Kanun’da bir istisna getirilmiş bulunmaktadır. Uygulamada icra dairelerince, destekleme ödemeleri de söz konusu olsa üçüncü şahıs olarak devlet tarafından bu ödemelerin ilgili borçlu yerine icra dairelerine yapılması gerektiğine ilişkin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirimler yapılmaktadır. Kanun’da haciz uygulamasını farklılaştıran söz konusu iki farklı hüküm dikkate alınarak çalışmada öncelikle destekleme ödemelerinin mevzuatta yapılan tanım dikkate alınarak devlet malı niteliği ortaya koyulmuştur. Sonrasında ise destekleme ödemelerinin haczedilemeyeceği, özellikle özel hüküm ve genel hüküm ayrımı kapsamında hukuki gerekçeleriyle analiz edilmiştir. Tarımsal destekleme ödemelerinin haczedilemeyeceğine ilişkin Cumhurbaşkanı kararlarında yer alan hükümler de bu değerlendirmeyi destekleyen idari kararlar olarak ayrıca sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Destekleme Ödemesi, Devlet Malı, Haciz, Kamu Kaynağı, Özel Hüküm

LEGAL ANAYLSIS OF IMPOUNDMENT OF SUPPORT PAYMENTS IN THE CONTEXT OF PUBLIC RESOURCE

Öz

For the credits of private individuals, according to the provisions of the Enforcement and Bankruptcy Law, the debtor's assets can be confiscated. The aforementioned confiscation can also be applied to the assets held by third parties of the debtor that owes the debtor or has to make payments against other credits. Despite the practice which is based on the Enforcement and Bankruptcy Law, there is also a provision in the same Law that state proporties cannot be confiscated. In this respect, in the face of this general provision regarding all third parties who have to make payments to the debtor, an exception has been made in the same Law regarding the confiscation, in case the third party is the state due to the fact that the source of the payment is the state property. In practice, even if support payments are in question, notifications are made to the relevant public institutions and organizations that these payments should be made by the state as a third party to the enforcement offices instead of relevant debtor. Considering the two different provisions in the Law that differentiate the application of confiscation, the nature of the support payments as state property has been revealed in the study, taking into account the definition made in the legislation. Afterwards, it was analyzed that support payments cannot be confiscated, especially within the scope of the distinction between special provisions and general provisions with legal justifications. The provisions in the President’s decisions regarding the non-seizable of agricultural support payments are also presented as administrative decisions supporting this assessment.

Anahtar Kelimeler

Support Payment, State Property, Confiscation, Public Resource, Special Provision

Kaynakça

• Akdoğan, Abdurrahman. Sadık Kırbaş ve Saygın Eyüpgiller. Açıklamalı Maliye ve Vergi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Birlik Yayınları, 1986.
• Akyol Aslan, Leyla. “İcra İflas Kanunu Madde 89 Hükmüne Göre Birinci Haciz İhbarnamesine İtiraz”. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. VI/1-2 (2011): (s.93-119).
• Arslan, Ramazan. “Borçlunun Üçüncü Kişide Bulunan Alacağının Haczi, Haczin Üçüncü Kişiye Bildirilmesi ve Sonuçları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65/4 (2016): (s.3217-3242).
• Bal, Nurullah. “Haksız Takip Nedenine Dayanan Tazminat Sorumluluğu”. Doktora Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, 2020.
• Berkin, Necmeddin. “Haczi Caiz Olmayan Eşya ve Alacaklar”. İstanbul Barosu Dergisi. 5 (1957): (s.113-124).
• Boran Güneysu, Nilüfer. “İcra Hukukunda Aşkın Haciz”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. XX/4 (2016): (s.25-60).
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu. 2022.
• Dırenisa, Efe. “Üçüncü Kişinin Gerçeğe Aykırı İtirazda Bulunması Nedeniyle İcra ve İflas Kanunu’nun 89/4 Hükmü Uyarınca Açılacak Tazminat Davasının Belirsiz Alacak Davası Şeklinde Açılıp Açılamayacağı Üzerine Bir Değerlendirme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 12/1 (2022): (s.329-360).
• Erdoğan, Ekrem. “Teoride Kamu Taşınmaz Malları”, XIV. Türkiye Maliye Sempozyumu, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 2000.
• Ergen, Zuhal. “Kamu Mali Yönetiminde Yeniden Yapılanma: Muhasebe-i Umumiye Kanunu’ndan 5018 sayılı Kanun’a Bütçe ve Harcama Usullerinde Dönüşüm”. Ekonomi Bilimleri Dergisi. 8/1 (2016): (s.93-115).
• Ermenek, İbrahim. “İcra ve İflas Kanunu Madde 89/4’e Göre Açılan Tazminat Davalarının Hukuki Analizi”. Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan. Cilt 1, Ankara: Yetkin Yayınları, 2014: (s.887-918).
• Giakoumopoulos, Christos. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının İnfazı ve Anayasa Mahkemelerinin Rolü”. Anayasa Yargısı Dergisi. 33 (2016): (s.35-42).
• Gözler, Kemal. İdare Hukuku. Cilt 1. 2. Baskı, Bursa: Ekin Yayınları, 2009.
• Gözler, Kemal. “5018 ve 6085 Sayılı Kanunlarda Bazı İdare Hukuku Terimlerinin Yanlış Kullanımı Üzerine”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 60/4 (2011): (s.837-919).
• Gür, Necip Taha. “İdarenin Özendirme ve Destekleme Faaliyeti”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2019.
• İyilikli, Ahmet Cahit. “Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal, Hak ve Alacaklarının Haczi”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2011.
• İyilikli, Ahmet Cahit. Haciz İhbarnameleri. Ankara, 2012.
• Jerry Jasinowsiq, “The Great Fiscal Unknown-Subsidies”, The American Journal of Economics and Sociology, Vol. 32, Issue 1 (1973): (s.1-16).
• Karslı, Abdurrahim. “İcra ve İflas Kanunu’nun 89. Maddesinde 4949 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 1/2 (2004): (s.411-417).
• KOSGEB. 2022 Yılı Faaliyet Raporu. 2023.
• Kuru, Baki. “Haczi Caiz Olmayan Şeyler”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 19/1 (1962): (s. 277-326).
• Kuru, Baki. Bankalardaki Mevduatın ve Diğer Alacakların Haczi, İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği Yayını, 2002.
• Kuru, Baki. “İcra ve İflas Kanunu’nun 89. Maddesinde Yapılan Değişiklikler”. Bankacılar Dergisi. 47 (2003): (s.59-82).
• Kuru, Baki. İcra ve İflas Hukuku El Kitabı. 2. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2013.
• Muşul, Timuçin. İcra ve İflas Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2010.
• Namlı, Mert. İcra Hukukunda Taşınmaz Malların Haczi ve Paraya Çevrilmesi. 1. Baskı, İstanbul: On İki Levha, 2019.
• Özay, İl Han. Günışığında Yönetim. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2004.
• Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay, Meral Sungurtekin Özkan ve Muhammet Özekes. İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı. 2. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınevi, 2015.
• Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay, Meral Sungurtekin Özkan ve Muhammet Özekes. İcra ve İflâs Hukuku. 7. Bası, Ankara: Yetkin Yayınevi, 2009.
• Söyler, İlhami. Devlet Mallarının Kamu Finansmanı Açısından Değerlendirilmesi, Ankara: Maliye Bakanlığı APK Yayını, 2005.
• Şeker, Hilmi. “İcra ve İflas Kanunu’nun 89. Maddesi Üzerine Düşünceler”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 16/Özel Sayı (2014): (s.2971-3004).
• Tanrıver, Süha. “Türk Medeni Yargılama Hukukunda İkrarın Bölünüp Bölünemeyeceği Sorunu”. TBB Dergisi. 2 (1993): (s.212-243).
• Tarım ve Orman Bakanlığı. 2022 İdare Faaliyet Raporu. 2023.
• Tok, Ozan. “İcra İşleminin Yapısı ve Hukuki Rejimi”. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 9/1 (2021): (s.57-85).
• Toraman, Barış ve Hakan Hasırcı. “Yedinci Yargı Paketi (7445 Sayılı Kanun) ve Takip Hukuku: Tespit ve Değerlendirmeler”. Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukuku Dergisi. 19/54 (2023): (s.3-52).
• Ulukapı, Ömer. İcra ve İflas Hukuku Uygulamaları, Konya: Mimoza Yayınevi, 2001.
• Uyar, Talih. “Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki -Kıymetli Evraka Bağlanmamış Olan- Mal, Hak ve Alacaklarının Haczi (İİY. Mad. 89)”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2/2 (1981): (s.205-227).
• Uyar, Talih. “İcra ve İflas Hukukunda Şikâyet Sebepleri (I)”. TBB Dergisi. 50 (2004): (s.97-120).
• Üstündağ, Saim. İcra Hukukunun Esasları. İstanbul: Kardeşler Matbaası, 1995.
• Yasin, Melikşah. “Kamu Hizmeti”. İdare Hukuku. Ed. Turan Yıldırım. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018: (s.529-591).
• Yavaş, Murat. Borçlunun Üçüncü Şahıslardaki Mal, Hak ve Alacaklarının Haczi. İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım, 2005.
• Yıldızhan Yayla, İdare Hukuku. İstanbul: Beta Yayın, 2009.
• Yılmaz, Ejder. Devlet Malları Hak ve Rüçhanlığına Sahip Malların Haczedilememesi (Yaşar Karayalçın’a 65. Yaş Armağanı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1988.