ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULUNUN YETKİ ALANINDA KALAN KONULAR ESAS SÖZLEŞMEDE DÜZENLENEBİLİR Mİ?

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 195 - 224, 30.04.2024

Zehra İlgün Çamlı

https://doi.org/10.59909/khm.1421251

Öz

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile genel kurul ve yönetim kurulu arasındaki yetki dağılımına ilişkin esaslar, her iki organ için de devredilemez bazı yetkiler bakımından bir sınır çizilmesi (TTK m. 375/1 ve 408/2) ve bunun dışında devredilebilir nitelikteki yetkiler için de yönetim kurulu lehine karine öngörülmesi suretiyle (TTK m. 374/1) belirlenmeye çalışılmıştır. Anonim şirketlerde organlar arasındaki yetki dağılımına ilişkin esaslar gereği, genel kurulun, yönetim kurulu karşısında üst organ niteliği bulunmamakta, genel kurul yönetim kurulunun yetki alanına giren konulara müdahale edememektedir. Bunun dışında her iki organ da kendi yetki alanına giren konularda düzenleme yapma özgürlüğünü haizdir. Bu düzenlemeler normlar hiyerarşisi bakımından esas sözleşmenin altında bulunan genel kurul iç yönergesi ve yönetim kurulu iç yönergesi ile yapılabilir. Keza genel kurul, kendi yetki alanında kalıp genel ve soyut bir düzenlemeye kavuşturulabilecek konuları esas sözleşme değişikliği suretiyle, esas sözleşmede de düzenleyebilir. Peki, genel kurul, yönetim kurulunun yetki alanında kalan konuları, esas sözleşme değişikliği yapmak suretiyle esas sözleşmede düzenleyebilir mi? Yoksa bu konularda düzenleme yapma yetkisi münhasıran yönetim kuruluna ait olup, ilgili düzenlemeler ancak yönetim kurulu iç yönergesinde mi yer bulabilir? Nihayet, kuruluştaki esas sözleşme hükümleri, genel kurul tarafından oluşturulmadığı için, yönetim kurulunun yetki alanında kalan konuların, kuruluştaki esas sözleşme ile sınırsız bir şekilde düzenlenebileceğinden söz edebilir miyiz? Çalışmada söz konusu soruları değerlendirerek bir cevap bulmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Esas Sözleşme, Yetki Dağılımı, Organizasyon Özgürlüğü, İç Yönerge

CAN THE MATTERS WITHIN THE JURISDICTION OF THE BOARD OF DIRECTORS IN JOINT STOCK COMPANYS BE REGULATED IN THE ARTICLES OF ASSOCIATION?

Öz

Under the Turkish Commercial Code numbered 6102, the principles regarding the distribution of authority between the general assembly and the board of directors have been tried to be determined by drawing a limit for some non-transferable powers for both bodies (Article 375/1 and 408/2 of the Turkish Commercial Code) and by prescribing a presumption in favor of the board of directors for other transferable powers (Article 374/1 of the TCC). In line with the principles regarding the distribution of authority between the bodies in joint stock companies, the general assembly is not a superior body over the board of directors, and the general assembly cannot intervene in matters within the jurisdiction of the board of directors. Besides, both bodies have the liberty to make regulations on matters within their jurisdiction. These regulations can be made with the internal directive of the general assembly and the internal directive of the board of directors, which are under the articles of association in terms of the hierarchy of norms. Likewise, the general assembly may regulate the matters that are in its authority and can be regulated in general and abstract terms through the amendment of the articles of association by amending the articles of association. Then, can the general assembly regulate the matters within the authority of the board of directors in the articles of association by amending the articles of association? Or does the authority to make regulations on these matters belong exclusively to the board of directors and can the relevant regulations only be included in the internal directive of the board of directors? Finally, since the provisions of the articles of association in the organization are not formed by the general assembly, can we mention that the matters remaining within the authority of the board of directors can be regulated unlimitedly with the articles of association in the organization? In the study, we tried to find an answer by evaluating these questions.

Anahtar Kelimeler

Articles of Association, Distribution of Authority, Internal Directive

Kaynakça

• Akdağ Güney, Necla. Anonim Şirket Yönetim Kurulu. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2016.
• Allemann, Fridolin. Das Verhältnis des Reglementes zu den Statuten der Aktiengesellschaft. Zürih: Brunner&Bodmer Zürich, 1951.
• Altay, Sıtkı Anlam. Anonim Ortaklıkta Yönetim Yetkilerinin Devrinin Sorumluluğa Etkileri. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011.
• Ayan, Özge. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Sadakat Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğün İhlalinin Sonuçları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Bahtiyar, Mehmet. Anonim Ortaklık Anasözleşmesi. İstanbul: Beta Basım, 2001.
• Baş, Yusuf Berat. “Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Başkanı”. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
• Bezzenger, Gerold. “Die Geschäftsordnung der Hauptversammlung”. ZGR. S. 2 (1998): (s. 352-365).
• Böckli, Peter. Die Unentziehbaren Kernkompetenzen des Verwaltungsrates, Zürih: Schulthess Polygraphischer Verlag, 1994.
• Böckli, Peter. Schweizer Aktienrecht. Zürih: Schulthess, 2009.
• Böckli, Peter. Schweizer Aktienrecht. Zürih: Schulthess, 2022, (https://www.swisslex.ch: 06.01.2024).
• Çoştan, Hülya. “Yönetim Kurulunun Karar Alma Usulleri, Oy Hakkı, Yeter Sayılar ve Toplantı Talep Hakkı”. Batider. C. 27/S. 3 (2012): (s. 155-190).
• Demir, Evin Emine. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Bünyesinde Oluşturulan Komiteler. Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
• Doğan, Beşir Fatih. Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Organizasyonu ve Yönetim Yetkisinin Devri, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011.
• Ehrat, Felix R. “Mehr Klarheit für den Verwaltungsrat”. AJP/PJA. S. 6 (1992): (s. 789-795).
• Eigenmann, Ernst J. Das Reglement der Aktiengesellschaft. Zürih: Polygraphischer Verlag, 1952.
• Eminoğlu, Cafer ve Zehra Avcı. “Anonim Şirkette Yönetim Kurulu Başkanının Niteliklerine, Seçilmesine Ve Yönetim Kurulunun Başkansız İşleyişine İlişkin Bazı Değerlendirmeler”. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 7/S. 2 (2022): (s. 1029-1072).
• Ercoşkun Şenol, Kübra. “Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Toplantıları”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, C. 19/S. 2 (2013): (s. 1693-1726).
• Forstmoser, Peter, Arthur Meier-Hayoz ve Peter Nobel. Schweizerisches Aktienrecht. Bern: Stämpfli Verlag, 1996.
• Forstmoser, Peter. “Eingriffe der Generalversammlung in den Kompetenzbereich des Verwaltungsrates — Möglichkeiten und Grenzen“. SZW/RSDA. S. 4 (1994): (s. 169-177).
• Forstmoser, Peter. Organisation und Organisationsreglement der Aktiengesellschaft. Zürih: Schulthess, 2011.
• Hızır, Serdar. “Anonim Şirkette Pay Sahibinin Şirkete Borçlanma Yasağını Düzenleyen TTK m. 358 Üzerine Bazı Değerlendirmeler”. Batider. C. 29/S. 2 (2013): (s. 225-289).
• Homburger, Eric. Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch V. Band Obligationenrecht. Zürih: Schulthess, 1997.
• Hungerbühler, Ivo W. Der Verwaltungsratspräsident. Zürih: Schulthess, 2003.
• Hüffer, Uwe ve Jens Koch. Aktiengesetz, Münih: Verlag C.H. Beck, 2022.
• Isenberg, Gunnar. Die Geschäftsordnung für die Organe der Aktiengesellschaft. Bremen: Peter Lang GmbH, 2005.
• Isler, Martina. Konsultativabstimmung und Genehmigungsvorbehalt zugunsten der Generalversammlung. Zürih: Dike, 2010.
• Kalender, Emre. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Bilgi Alma Hakkı (TTK m. 392). Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2017.
• Kammerar, Adrian. Die Unübertragbaren und Unentziehbaren Kompetenzen des Verwaltungsrates. Zürih: Schulthess Polygraphischer Verlag AG, 1997.
• Karasu, Rauf. Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi. Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2015.
• Kaşak, Esra. Anonim Şirketlerde Genel Kurul ile Yönetim Kurulu Arasındaki Yetki Dağılımına İlişkin Temel Esaslar. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Keskin, Harun: “Anonim Şirket Genel Kurulu İle Yönetim Kurulu Arasındaki İlişkinin Tarihsel Süreçte Geçirdiği Değişim ve Organların Yetkilerine Genel Bir Bakış”. Batider. C. 34/S. 3 (2018): (s. 241-274).
• Kırca, İsmail, Feyzan Hayal Şehirali Çelik ve Çağlar Manavgat. Anonim Şirketler Hukuku C. I, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2013.
• Kırca, İsmail, Murat Gürel. “Bağımlı ve Bağımsız Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Şirkete Borçlanması ve Şirketler Topluluğuna İlişkin Hükümlerin Özgül Ağırlığı”. Batider. C. 30/S. 8 (2014): (s. 5-19).
• Kort, Micheal, “Geschäftsverteilung und Geshäftsordnung des Vorstands”, Handbuch des Vorstandsrechts, (haz. Holger Fleischer), Münih: Verlag C.H. Beck, 2006.
• Kortunay, Ayhan. Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu ve Üyelerinin Bilgi Edinme Hakkı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Krneta, Georg. Praxiskommentar Verwaltungsrat. Bern: Stämpfli Verlag, 2005.
• Kummer, Andreas. “Organisationsreglement in der Aktiengesellschaft Entscheidendes Instrument für die “Best Practice””, ST. S. 80 (2006): (s. 916-920).
• Öztan, Bilge. Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinde Organ Kavramı ve Organın Fiillerinden Doğan Sorumluluk. Ankara: Sevinç Matbaası, 1970.
• Poroy, Reha, Ünal Tekinalp ve Ersin Çamoğlu. Ortaklıklar Hukuku C. I. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
• Pulaşlı, Hasan. “Anonim Şirketlerde İç Yönerge”. Legal Hukuk Dergisi. C. 11/S. 125 (2013): (s. 35-45).
• Pulaşlı, Hasan. Şirketler Hukuku Şerhi C. II. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Rhein, Mirjam Simone. Die Nichtigkeit von VR-Beschlüssen, Zürih: Schulthess, 2001.
• Rizvi, Salim: Die Kompetenzen der Generalversammlung in Spannungsverhältnis zu den Kompetenzen des Verwaltungsrats, Bern: Stämpfli Verlag AG, 2011.
• Roth Pellanda, Katja. “Vertragsverhältnisse mit Verwaltungsräten”. GesKR, S. 1 (2012): (s. 72-82).
• Roth Pellanda, Katja. Organisation des Verwaltungsrat. Zürih: Dike, 2007.
• Schärer, Heinz. Die Vertretung der Aktiengesellschaft durch ihre Organe. Winterthur: Verlag Hans Schellenberg Winterthur, 1981.
• Spindler, Gerald, “Art76-77”, Münchener Kommentar zum Aktiengesetz, (haz. Wulf Goette ve Mathias Habersack ve Susanne Kalss), Münih: Verlag C.H. Beck, 2019.
• Steininger, Thomas Alexander. Interessenkonflikte des Verwaltungsrates. Zürih: Schulthess, 2011.
• Tekinalp, Ünal. Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2020.
• Toraman Çolgar, Emek. Şirkete Borçlanma Yasağı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Umbach, Patrick. “Das Organisationsreglement als Mittel zum Schutz vor Verantwortlichkeitsansprüche”. Verantwortlichkeit im Unternehmenrecht III, (haz. Rolf Weber), Zürih: Schulthess, 2006: (s. 26-44).
• Veziroğlu, Cem. Anonim Ortaklıklar Hukukunda Esas Sözleşme Özgürlüğü. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2021.
• von Moss-Busch, Irene. Das Organisationsreglements des Verwaltungsrates. Zürih: Universität Zürich, 1996.
• Vollmar, Jürg. Grenzen den Übertragung von Gesetzlichen Befugnissen des Verwaltungsrates an Ausschüsse, Delegierte und Direktoren. Bern, 1986.
• Weber, Markus, “Art 76-77”, Aktiengesetz, (haz. Wolfgang Hölters ve Markus Weber), Münih: Verlag C.H. Beck, 2022.
• Wernli, Martin ve Marco A. Rizzi, “Art 707-715a”, Basler Kommentar Obligationenrecht II, (haz. Heinrich Honsell ve Nedim Peter Vogt ve Rolf Watter), Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 2016.
• Yüce, Aydın Alber. Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Kararlarının Geçersizliği. Ankara: SeçkinYayıncılık, 2022.
• Zwicker, Stefan. “Der Inhalt des Organisationsreglementes nach dem neuen Aktienrecht”. ST. S. 1-2 (1994): (s. 55-64).