Cumulative Causation in the Context of Causing the Collapse of a Building

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 813 - 844

Mustafa Limoncu

https://doi.org/10.59909/khm.05.02.013

Öz

In this article, the concept of cumulative causation in criminal law is examined comprehensively from both theoretical and practical perspectives. Causality, one of the fundamental pillars of criminal liability, gives rise to significant debates, particularly in multi-actor scenarios where multiple perpetrators contribute to a harmful outcome. In such contexts, where the unlawful conduct of more than one individual collectively leads to a result, classical causation theories often prove insufficient; this phenomenon is referred to as cumulative causation (or converging causation). The article explores the definition and theoretical foundations of this concept, its relationship with the conditio sine qua non theory and the theory of adequate causation, and evaluates it within the framework of judicial decisions and academic debates in both the German and Turkish legal systems.
In addition to the scientific dimension of the issue, the article provides analyses based on how the concept appears in practice, particularly by contextualizing the effects of cumulative causation in cases involving building collapses. Furthermore, topics such as the limits of cumulative causation, the degree of fault attributable to each perpetrator, and scenarios involving alternative causation are discussed, and proposals for resolving such complexities are presented.
This analysis focuses particularly on the causal relationship that emerges in situations where the actions or omissions of multiple actors lead to the collapse of a building. For instance, in a scenario where the collapse is attributable to both the contractor’s use of concrete with significantly low compressive strength and the engineer’s design that clearly violates relevant regulations and established technical and artistic standards, the contribution of multiple actors to the outcome and the causal connection of each act (even in the absence of a shared intent) is examined.

Anahtar Kelimeler

Causality , alternative causality , cumulative causality , building collapse , liability

BİNANIN YIKILMASINA NEDEN OLMA AÇISINDAN KÜMÜLATİF NEDENSELLİK

Öz

Bu makalede, ceza hukukunda birleşen (kümülatif) nedensellik kavramı teorik ve uygulamalı açıdan kapsamlı biçimde incelenmiştir. Ceza sorumluluğunun temel yapıtaşlarından biri olan nedensellik bağı, özellikle birden fazla failin katkısının bulunduğu çok aktörlü durumlarda önemli tartışmalara yol açmaktadır. Bu bağlamda, birden fazla kişinin hukuka aykırı davranışlarının birlikte bir neticeye yol açtığı durumlarda klasik nedensellik teorilerinin yetersiz kaldığı görülmekte; bu durum birleşen nedensellik (kümülatif nedensellik) olarak adlandırılmaktadır. Makalede bu kavramın tanımı, teorik temelleri, şart teorisi ve uygun illiyet teorisiyle ilişkisi; ayrıca Alman ve Türk hukuk sistemlerindeki yargı kararları ve akademik tartışmalar çerçevesinde değerlendirilmiştir.
Konunun bilimsel boyutu kadar, uygulamadaki görünüş biçimi üzerinden analizlere yer verilmiş, yapı çökmeleri konusunda kümülatif nedenselliğin etkileri somutlaştırılmıştır. Ek olarak, birleşen nedenselliğin sınırları, failin kusurunun derecesi ve alternatif nedensellik durumları gibi konular tartışılmış; çözümüne yönelik öneriler sunulmuştur.
Özellikle birden fazla failin hareketinin/hareketsizliğinin bina yıkılmasına yola açtığı durumlarda ortaya çıkan nedensellik ilişkisine odaklanılmıştır. Örneğin; müteahhidin kullandığı betonun mukavemetinin çok düşük olması, bunun yanı sıra mühendisin yaptığı projenin yönetmeliklere, fen ve sanat kurallarına açıkça aykırı olması nedeniyle binanın yıkılması durumunda; (iştirak iradesi olmaksızın) birden fazla failin neticeye katkısı ve eylemin nedenselliği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nedensellik , alternatif nedensellik , kümülatif nedensellik , bina göçmesi , sorumluluk

Kaynakça

• Akbaş, Ayça ve Özlem Çalışkan. “Yapıların Deprem Performansını Artırmak Amacıyla Kullanılan Malzemeler ve Güçlendirme Teknikleri”. 6 th International Conference on Applied Engineering and Natural Sciences, (2024), s. 546-556.
• Akbulut, Berrin. “Deprem Nedeniyle Meydana Gelen Ölüm ve Yaralanmalara Ait Ceza Hukuku Sorunlarına İlişkin Bazı Tespitler”. SÜHFD, Cilt 31, Sayı 2 (2023): s. 569-628.
• Akbulut, Berrin. Ceza Hukuku Genel Hükümler. 5. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Akdağ, Fazıl ve Figen Beyhan. “Bir Deprem Ülkesinde Mimarlık Eğitim Sürecinin İrdelenmesi.” Online Journal of Art and Design, Cilt 12, Sayı 1 (2024): 88-103.
• Arslan, Uğur. “Çevre Ceza Hukukunda Nedensellik Bağının Tespiti Sorunu ve Çözüm Önerileri.” EBYÜ–HFD 26, S. 1, (2022): 153–195.
• Artuk, Mehmet Emin, Ahmet Gökçen ve A. Caner Yenidünya. Ceza Hukuku Genel Hükümler. 23. Bası. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Aykanat, Mehmet ve Melikşah Aydın “Osmanlı Hukukunda Bina veya Yapı Eseri Malikinin Sorumluluğu”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 28, Sayı 1 (2020): s. 209-236.
• Başer Doğan, Zehra. “Ceza Hukukunda Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet”. Doktora Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, 2020.
• Boz, Burak. “Ceza Hukukunda Nedensellik Bağı”. Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2016.
• Celep, Zekai ve Nahit Kumbasar. “Depremin Yapılar Üzerindeki Etkileri ve Yapısal Tasarım İlkeleri.” Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 13, Sayı 1 (2007): 37-44.
• Centel, Nur ve Hamide Zafer. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2022.
• Ceyhan, Murat. Ceza Hukukunda Netice. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2022.
• Çiçek, Mustafa. “Türk ve Alman Ceza Hukukunda Yan Yana Faillik”. EBYÜ-HFD, Cilt 26, Sayı 2 (2022): s. 561-596.
• Demirtaş, Rıdvan. “Türkiye'de Yapı Denetim Sistemi ve Bina Güvenliği İlişkisi”. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2019.
• Doğangün, Adem. “Performance of Reinforced Concrete Buildings During the May 1, 2003 Bingöl Earthquake in Turkey”. Engineering Structures, Cilt 26, Sayı 6, (2004), s. 841–856.
• Dülger, Murat Volkan, Merve Bakdur ve Onur Özkan. “Ceza Hukukunda Objektif İsnadiyet.” Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 15, Sayı 44 (2020): 741–764.
• Erdik, Mustafa, “İstanbul Deprem Erken Uyarı ve Acil Müdahale Sistemi,” in Şehirlerimizin Geleceği: Tehditler ve Fırsatlar, ed. Mustafa Küçükkural, İsmail Şaşmaz, Nevzat Albayrak, Erkan Baltacı ve Fatih Göksu, İs-tanbul: Over, 2011, 47–51.
• Ersoy, Uğur ve Özcebe, Güney. Betonarme. Ankara: Evrim Yayınevi, 2018.
• Fletcher, George P. Rethinking Criminal Law. Boston: Little, Brown and Company, 1978.
• Gökdoğan Tuncel, Aybüke Nur, Nihat Sinan Işık ve Seyhan Fırat “6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde Zemin Davranışları: Vaka Analizi”. Türk Mühendislik Araştırma ve Eğitimi Dergisi, Cilt 3, Sayı 1 (2024), s. 48-57.
• Hakeri, Hakan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 19. Baskı, 2016. https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/yikilan-binalarin-sorumlulari-yargilaniyor/3472234
• İnel, Mehmet, Hayri Baytan Özmen, Bayram Tanık Çaycı. “Simav ve Van Depremleri (2011) Yapı Hasar Ne-denlerinin Değerlendirilmesi”. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 19, Sayı 6 (2013): s. 256-265.
• Jescheck, Hans-Heinrich ve Thomas Weigend. Lehrbuch des Strafrechts: Allgemeiner Teil. Berlin: Duncker & Humblot, 1996.
• Johannes Wessels, Werner Beulk ve Helmut Satzger. Strafrecht Allgemeiner Teil, 46. Aufl., Heidelberg: C.F. Müller, 2017.
• Karahan Tarım, Nur. “Ceza Hukukunda Nedensellik Bağı (İngiliz ve Amerikan Hukuku ile Mukayeseli)”. Dok-tora Tezi, Trabzon Üniversitesi, 2022.
• Kaser, Max. Roman Private Law. Durban: Butterworths, 1996.
• “Kausalität: Definition, Äquivalenztheorie und Problemfälle”, Lecturio Jura-Magazin, https://www.lecturio.de/mkt/jura-magazin/kausalitat-definition-aquivalenztheorie-und-problemfal-le/#:~:text=wegen%20Versuchs%20strafbar.,2.,und%20ohne%20Abwandlung%20angewendet%20werden.
• Kelsen, Hans. “Nedensellik ve İsnadiyet.” (Çeviri: Zeki Hafızoğulları). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 35, Sayı 1, (1978): 219–34.
• Kılıç, Büşra. “İmar Aflarının Kent Güvenliği Üzerindeki Etkileri: 1984–2018 Örneği.” Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2020.
• Koca, Mahmut ve İlhan Üzülmez. Ceza Genel Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Kühl, Kristian. Strafrecht: Allgemeiner Teil. 8. Auflage. Heidelberg: C.F. Müller Verlag, 2013.
• Ömeroğlu, Ömer. “Ceza Hukukunda Nedensellik İlişkisi Üzerine (Teoriler Dışında Bir Bakış)”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 15, Özel S., (2014): 1529-1582.
• Öntan, Yaprak. “Ceza Hukukunda Davranış ve Netice”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2020.
• Özbek, Veli Özer, Mehmet Nihat Kanbur, Pınar Bacaksız ve İlker Tepe. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013.
• Özbek, Veli Özer. “Ceza Hukukunda Nedensellik Bağlantısı ve Neticenin Objektif Yüklenebilirliği Teorisi”. Ceza Hukuku Dergisi. Cilt 2, Sayı 5, (2007): 47-71.
• Özen, Rabia Safa. “Mimari Tasarımda Betonarme Yapıların Türk Deprem Yönetmeliği Açısından Taşıyıcı Sis-tem Düzensizliğinin Değerlendirilmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2018.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021. Puppe, Ingeborg. “Die Kausalität im Strafrecht”. Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft (ZStW), S. 92, (1980), s. 863-892.
• Rengier, Rudolf. Strafrecht Allgemeiner Teil. 11. Auflage, München: C.H. Beck, 2020.
• Roxin, Claus. Strafrecht – Allgemeiner Teil, Band I. München: C.H. Beck, 2020.
• Sağlam, Mehmet ve Esra Bostancıoğlu, “Taşıyıcı Sistem Tasarımı Kaynaklı Deprem Hasarlarının Değerlendiril-mesi: Gaziantep Örneği”. Mimarlık, Planlama, Tasarım Alanında Akademik Analiz ve Tartışmalar, Sayı 69, (t.y.), s. 77.
• Saraç, Filiz. “Bina Çökmesine Neden Olma Sureti ile Genel Güvenliğin Taksirle Tehlikeye Sokulması Suçu”. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2008.
• Schönke, Adolf, Horst Schröder ve Theodor Lenckner. Strafgesetzbuch: Kommentar (26. Auflage). München: C.H. Beck 2001.
• TBMM Deprem Araştırma Komisyonu. 6 Şubat 2023 Tarihli Depremlerin Sonuçlarının Araştırılması Raporu. Ankara: TBMM Yayınları, 2023.
• TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası 2023 Tarihli Deprem Raporu.
• Tekin, Derya. “Taksirli Suçta Üçüncü Kişinin Eklenen Hareketleri ve Neticenin Objektif Öngörülebilirliği: Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararının (K. 2015/146) Değerlendirilmesi”. SÜHFD, C. 33, S. 2, 2025, s. 1169-1208.
• Toroslu, Nevzat ve Metin Feyzioğlu. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi, 2019.
• Tröndle, Herbert ve Thomas Fischer Strafgesetzbuch und Nebengesetze: Kommentar. 50. Auflage, München: C.H. Beck, 2001.
• Uruşak, Uğur. “Ceza Hukukunda Nedensellik Bağı. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12, Sayı 1 (2015): s. 666-709.
• Yenisey, Feridun. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 202.
• Yıldız, Kübra. “Haksız Fiil Hukukunda Nedensellik Bağının Belirlenmesi”. SÜHFD, Cilt, 30, Sayı 3 (2022): s. 1115-1158.
• Yurtlu, Fatih. “Mevzuata Aykırı İnşa Edilen Yapıların Depremde Yıkılması Nedeniyle Meydana Gelen Ölüm ve Yaralanmalar Bakımından Ceza Hukuku Sorumluluğu”. Ankara Barosu Dergisi, Sayı 81 (Deprem Özel Sayısı-I), (2023): s. 373-401.
• Yurtlu, Fatih. “Suç Teorisi Bakımından İhmali Suçların Yapısı”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 25, S. 3, 2021, s. 581-638.
• Zimmermann, Reinhard. The Law of Obligations: Roman Foundations of the Civilian Tradition. Oxford: Oxford University Press, 1996.