The Transformation of Global Security; A Conceptual, Historical and Theoretical Analysis in the Context of NATO

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 2, 59 - 81, 14.03.2018

Güngör Şahin

https://doi.org/10.17134/khosbd.405678

Cited By: 4

Öz

In accordance with the international relations
theory of realism, The North Atlantic Treaty Organization (NATO) was
established in order to provide security for the Western Bloc by using force if
necessary. However, despite the success in the attempts to limit nuclear
weapons and the cessation of the Eastern Bloc threat, it was seen that NATO did
not cease to exist. Due to the neo-liberal policies, NATO continued its
existence with the justification that it was capable of making humanitarian
interventions and facilitating the security cooperation of the member states. NATO
expanded its area of responsibility starting from 1990’s by trying to augment
its hegemony by out-of-area operations and authorizations with the
justification that it facilitated security cooperation and moved with the
principle of humanitarian responsibility in accordance with neo-liberalism.
This effort was also observed in NATO summits. After 9/11 terrorist attacks,
along with neo-liberalism, the social constructivism`s hypothesis which defends
that by creating a spirit of union against terrorism, NATO facilitates
cooperation has been one of the founding values of NATO. This study tries to
determine the elements of change in the global security system make connections
between the old and new eras and evaluate the NATO’s transformation within the
framework of its Post-Cold War summits and interventions, while considering the
changing understanding of security, realist, neo-liberalist and social
constructivist theories.

Anahtar Kelimeler

Cold War, Threat, Security, NATO, Theory

Küresel Güvenliğin Dönüşümü; NATO Bağlamında Kavramsal, Tarihsel ve Teorik Bir Analiz

Öz

Kuzey
Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) realist kurama uygun bir şekilde,
gerektiğinde güç kullanmak suretiyle Batı Bloğunun güvenliğini sağlamak
amacıyla kurulmuştur. Ancak Soğuk Savaş sonrası dönemde, Doğu Bloğu tehdidinin
ortadan kalkmasına ve nükleer silahların sınırlandırılması konusundaki
girişimlerin olumlu sonuçlanmasına rağmen, NATO’nun mevcudiyetini yitirmediği
gözlemlenmiştir. Örgüt, neo-liberal kuram doğrultusunda, üye devletlerin
güvenlik iş birliğini kolaylaştırdığı ve insani müdahalede bulunma kapasitesine
sahip olduğu gerekçesiyle varlığını sürdürmeye, 1990 sonrası dönemde sorumluluk
sahasını da genişleterek “alan dışı” görev ve yetkilerle hegemonyasını
arttırmaya devam etmiştir. Ayrıca 11 Eylül 2001 terör saldırılarından sonra,
neo-liberal kuram yanında sosyal inşacı kuramın; teröre destek veren ülkelere
karşı “biz” hissi yaratarak işbirliğini kolaylaştırdığı tezi, varlığının temel
dayanaklarından biri olmuştur. Çalışma, küresel güvenlik sistemi içindeki
değişimin unsurlarını tespit etmek, eski ve yeni dönem arasındaki bağlantıyı
kurabilmek ve değişen/dönüşen güvenlik anlayışında; realist, neo-liberal ve
sosyal inşacı kuramlar ışığında, Soğuk Savaş sonrası dönemdeki zirveleri ve
müdahaleleri çerçevesinde NATO’nun dönüşümünü değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Soğuk Savaş, Tehdit, Güvenlik, NATO, Kuram

Kaynakça

• Kaynakça
• Kitaplar
• Arı T. (2006). Uluslararası İlişkiler Teorileri. Alfa Yayınları, İstanbul. Armaoğlu F. (1989). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara. Birdişli F. (2014). Teori ve Pratikte Uluslararası Güvenlik: Kavram-Teori- Uygulama. Seçkin Yayınevi, Ankara. Gönlübol M. (2000). Uluslararası Politika: İlkeler-Kavramlar- Kurumlar. 5.Baskı. Siyasal Kitabevi, Ankara. Griffiths M., O’Callaghan T. ve Roach S.C. (2013). Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar. (çev. CESRAN). 2.Baskı. Nobel Yayınları, Ankara. Gürsoy Y. (2012). Türkiye’de Sivil-Asker İlişkilerinin Dönüşümü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Hasgüler M. ve Uludağ M.B. (2007). Devletlerarası ve Hükümetler Dışı Uluslararası Örgütler. Alfa Yayınları, İstanbul. Heywood A. (2013). Küresel Siyaset. (çev. N. Uslu ve H. Özdemir). Adres Yayınları, Ankara. Hobsbawm E. (2006). Milletler ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik. 3.Baskı. (çev. O. Akınhay). Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Hook S.W. ve Spanier, J. (2014). Amerikan Dış Politikası: İkinci Dünya Savaşı’ndan Günümüze. (çev. Ö. Zihnioğlu Tanırlı). İnkılâp Kitabevi Yayınları, İstanbul. McMahon R.J. (2013). Soğuk Savaş. (çev. S. Gül). Dost Kitabevi Yayınları, Ankara. Medcalf J. (2005). NATO: Beginners Guides. Oneworld Publications, Oxford. Oğuzlu T. (2013). NATO Ortaklıkları ve Türkiye: Barış İçin Ortaklık, Akdeniz Diyalogu, İstanbul İşbirliği Girişimi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Rupp M. (2002). Avrupa Birliği’nin Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası ve Türkiye’nin Uyumu. İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları, İstanbul. Sönmezoğlu F. (2009). Uluslararası İlişkilere Giriş. 3.Baskı. Der Yayınları, İstanbul. Şahin G. (2016). Küresel Güvenlik ve NATO; Teori, Aktör, Tehdit, Risk. Detay Yayıncılık, Ankara. Tangör B. (2009). Avrupa Birliği Güvenlik ve Savunma Politikası’nın Gelişimi. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Makaleler
• Ağcan M.A. (2014). “Sosyal Bilimler Felsefesi ve Uluslararası İlişkiler Teorisi”. Küresel Siyasete Giriş: Uluslararası İlişkilerde Kavramlar, Teoriler, Süreçler. E. Balta (der.). İletişim Yayınları, İstanbul. Aydın M. (2005) “Küreselleşme Karşısında Ulus Devlet-Ulusal Ekonomi ve Güvenlik”. Panorama Dergisi. Sayı:12. Aydın M. (2004) “Uluslararası İlişkilerin ‘Gerçekçi’ Teorisi: Kökeni, Kapsamı, Kritiği”. Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt: 1. Sayı: 1. Bilgin P. (2003). “Türkiye-AB İlişkilerinde Güvenlik Kültürünün Rolü”. Soğuk Savaş Sonrasında Avrupa ve Türkiye. C. Karadeli (der.). Ayraç Yayınevi, Ankara. Bozdağlıoğlu Y. (2007a). “Realizm”. Uluslararası İlişkiler: Giriş, Kavram ve Teoriler. H. Çakmak (der.). Platin Yayınları, Ankara. Bozdağlıoğlu Y. (2007b). “Yapılandırmacı Yaklaşım (Konstrüktivizm)”. Uluslararası İlişkiler: Giriş, Kavram ve Teoriler. H. Çakmak (der.). Platin Yayınları, Ankara. Brauch H.G. (2012). “Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü”. Uluslararası İlişkilerde Çatışmadan Güvenliğe. M. Aydın (der.) vd. İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları. Brauch H.G. (2008) “Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü”. Uluslararası İlişkiler Dergisi. Cilt:5. Sayı:18. Hobsbawm E. (2008) “20.Yüzyılda Savaş ve Barış”. Küreselleşme, Demokrasi ve Terörizm. Agora Yayıncılık, İstanbul. İzci R. (1998) “Uluslararası Güvenlik ve Çevre”. Uluslararası Politikada Yeni Alanlar-Bakışlar. F. Sönmezoğlu (der.). Der Yayınları, İstanbul. Karaosmanoğlu A.L. (2012). NATO’nun Dönüşümü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Karyotis G. (2007). “Securitization of Greek Terrorism and Arrest of the Revolutionary Organization November 17”. Cooperation and Conflict. Vol:42. Kelstrup M. (2004) “Globalisation and Societal Insecurity: The Securitisation of Terrorism and Competing Strategies for Global Governance” Contemporary Security Analysis and Copenhagen Peace Research, S. Guzzini and D. Jung (ed.). Routledge, London. Keohane R.O. and Nye J.S. (2000). “Globalization: What’s New? What’s Not? (And So What?)”. Foreign Policy. No:118. Keohane R.O. ve Nye J.S. (2007) “Karmaşık Karşılıklı Bağımlılık”, Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Teorisi Üzerine Bir Değerlendirme. (çev. Z. Çitak). H. Williams, M. Wright ve T. Evans (der.). Phoenix Yayınları, Ankara. Keskin F. (2004). “Soğuk Savaş Kavramı ve Kronolojisi”. Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar. Cilt II. 7.Baskı. B. Oran(der.). İletişim Yayınları, İstanbul. Kuloğlu A. (2009) “Türkiye’nin Güvenlik Algılamaları ve ABD Politikalarının Güvenliğimize Etkileri”. Stratejik Araştırmalar Dergisi. Cilt:1. Sayı:3. Moravcsik A. (1993) “Preferences and Power in the European Community: A Liberal Intergovernmentalist Approach”. Journal of Common Market Studies. Vol:31. No:4. Okman C. (2011). “21.Yüzyıl Güç Merkezleri ve Stratejik Yaklaşımlar”. Dünya Jeopolitiğinde Türkiye. H. Çomak (der.). Hiperlink Yayınları, İstanbul. Purtaş F. (2005) “Soğuk Savaş Sonrası NATO’nun Dönüşümü ve Genişlemesi Çerçevesinde Türk Amerikan Askeri İlişkileri”. Güvenlik Stratejileri Dergisi. Sayı:2. Harp Akademileri Basım Evi, İstanbul. Rumelili B. (2014) “İnşacılık/Konstrüktivizm”. Küresel Siyasete Giriş: Uluslararası İlişkilerde Kavramlar, Teoriler, Süreçler, E. Balta (der.). İletişim Yayınları, İstanbul. Tepe E.B. (2002), “Prag Zirvesi: Genişlemeye Devam mı?”. Stratejik Analiz Dergisi. Sayı:31. Varlık A.B. (2012). “Askerî ve Ekonomik Veriler Işığında NATO’nun Esnekliği”. Savunma Bilimleri Dergisi. Cilt:11. Sayı:2. Waever O. (2008). “Toplumsal Güvenliğin Değişen Gündemi”. Uluslararası İlişkiler Dergisi. Cilt:5. Sayı:18. Wendt A. (1992). “Anarchy is what states make of it: the social construction of power politics”. International Organization. Vol:46. No:2. Wendt A. (1994). “Collective Identity Formation and the International State”. American Political Science Review. Cilt:88. No:2. Wolfers A. (1952). “National Security as an Ambiguous Symbol”. Political Science Quarterly. Vol: 67. No: 4.
• Yazarı belli olmayan web sitesi makalesi
• Allied Joint Doctrine (AJP-01-D) 2010. https://www.gov.uk/government/ uploads/system/uploads/attachment_data/file/33694/AJP01D.pdf, (Erişim tarihi: 10.04.2014). Bonn Summit 1982. http://www.nato.int/docu/comm/49-95/c820610a.htm, (Erişim tarihi: 11.03.2015). Brussels Summit 1975. http://www.nato.int/docu/comm/49-95/c750529a. htm, (Erişim tarihi: 11.03.2015). Brussells Summit 1985. http://www.nato.int/docu/comm/49-95/c851213a. htm, (Erişim tarihi: 11.03.2015). Charter of The United Nations. San Francisco 1945. https://treaties.un.org/ doc/publication/ctc/uncharter.pdf, (Erişim tarihi: 12 Mart 2014). Declaration of the Heads of State and Government, NATO Resmi Sayfası, 31 Ekim 2000. http://www.nato.int/docu/ comm/49-95/c940111a. htm, (Erişim tarihi: 07 Haziran 2015). Londra Summit 1977. http://www.nato.int/docu/comm/1999/9904-wsh/pres- eng/13role.pdf, (Erişim tarihi: 11.03.2015). NATO Member Countries. http://www.nato.int/cps/en/natohq/ nato_countries.htm, (Erişim tarihi: 16.09.2017). NATO Summit Meetings. http://www.nato.int/cps/en/ natohq/topics_50115.htm, (Erişim tarihi: 20.09.2017). Ottawa Summit 1974. http://www.nato.int/docu/comm/49- 95/c740618a.htm, (Erişim tarihi: 11.03.2015). Washington Summit 1978. http://www.nato.int/docu/comm/49- 95/c780530a.htm, (Erişim tarihi: 11.03.2015). The Treaty and its fundamental values and principles. http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_67656.htm, (Erişim tarihi: 07 Ekim 2017). http://www.coldwar.org/articles/80s/SDI-StarWars.asp, (Erişim tarihi: 09.02.2015). http://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_23984.htm?selectedLocale=en, (Erişim tarihi: 20.09.2017). http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_49217.htm?selectedLocale=en, (Erişim tarihi: 20.09.2017).