Derinlikten Yüzeyselliğe: Postmodern Film

Yıl 2020, Sayı: 4, 90 - 117, 24.06.2020

Şeyma Balcı

Öz

Dünya tarihi bir anlamda modernin de tarihidir. Modern kavramı beraberinde farklı kullanım ve içerikleri de getirmektedir. Modernizm, bir kültürel olgu olarak modern çağın sanat hareketleri olan izlenimci, dışavurumcu, gerçeküstücü, Dadaist ve avangart hareketleri betimlemek için kullanılabilen özel bir kültürel ve estetik biçimler dizisidir. Modern sinema anlayışı ise 1940’lı yıllarda Avrupa’da ortaya çıkar. Farklı modernist hareketlerin etkisiyle gelişen modern sanat sineması auteurün kültürel birikimiyle farklı biçimler alır. Postmodernizm ise edebiyat eleştirisiyle başlayıp mimariyle görünürlük kazanırken çok sayıda sanat akımının ve biçemin bir araya getirilmesiyle bölük pörçük ve heterojen bir yapı sergiler. Sinema söz konusu olduğunda çoğulculuk bir anlamda yüzeysellik öne çıkar. Postmodern filmlerde bütün yerine parça yüceltilir, teklik değil çokluk kutsanır, gösterilen yerine gösteren öne çıkar. Bu bağlamda çalışmanın amacı Sıcak Vücutlar Body Heat, Lawrance Kasdan, 1981 , 20. Yüzyılım Benim My Twentieth Century, Ildikό Enyedi, 1988 , Vahşi Duygular Wild at Heart, David Lynch, 1990 , Komşunun Karısı Consenting Adults, Alan J. Pakula, 1992 , Balıkçı Kral The Fisher King, Terry Gilliam 1992 filmlerinde yönetmenlerin postmodern anlatıyı nasıl tasarladıkları ve kurduklarının, sinematografik dil ve içerik açısından araştırılmasıdır

Anahtar Kelimeler

modern, postmodern, film

From Depth to the Surface: The Postmodern Film

Öz

History of the world is the history of the modern, in a sense. The term ‘modern’ includes different uses and contents. Modernism, as a cultural fact, is a special series of cultural and aesthetic forms which might be used to describe impressionist, expressionist, surrealist, Dadaist, and avant-garde movements, as the art movements of the modern age. Modernist cinema flourished in Europe in 1940s. The modern art cinema developed with the impact of different modernist movements took various forms depending on the cultural background of the auteur. Postmodernism began with literary criticism and manifested itself through architecture, employing a fragmentary and heterogeneous structure based on unification of many art movements and forms. When it comes to the cinema, multiplicity -in a sense, superficiality- comes to the fore. Postmodern films glorify the part, rather than the whole, multiplicity rather than singularity, and the focus is on the indicator rather than the indicated. Within this context, the study aims to search how the directors designed and set up the postmodern narration in terms of cinematographic language and content in the films Body Heat Lawrance Kasdan, 1981 , My Twentieth Century Ildikό Enyedi, 1988 , Wild at Heart David Lynch, 1990 , Consenting Adults Alan J. Pakula, 1992 , and The Fisher King Terry Gilliam, 1992

Anahtar Kelimeler

modern, postmodern, film

Kaynakça

• Abisel, Nilgün (2007), Sessiz Sinema, Ankara: De Ki Basım.
• Akay, Ali (1997), Postmodern Görüntü, Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Akbal Süalp, Zeynep Tül (2006), Bir Deneyimin Tarihi; Tarih Deneyimleri ve Deneyimin Tarihi. D. Bayrakdar (der.), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler Sinema ve Tarih, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, s. 41-47.
• Artun, Ali (2003), Avangard Kuramı. Kuramda Avangardlar ve Bürger’in Avangard Kuramı, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 9-32.
• Bacchilega, Cristina (2016). Postmodern Masallar: Toplumsal Cinsiyet ve Anlatı Stratejileri, Çev. Fatma Büşra Helvacıoğlu, İstanbul: Avangard Kitap.
• Berman, Marshall (2009), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor Modernite Deneyimi, Çev. Ümit Altuğ-Bülent Peker, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Best, Steven ve Kellner, Douglas (1998), Postmodern Teori Eleştirel Soruşturmalar, Çev. Mehmet Küçük, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Birkan, Tuncay (1992), Modernlik Olarak Sosyalizm ve Modernizm, Birikim, 34, 57-64.
• Biryıldız, Esra (1998), Sinemada Akımlar, İstanbul: Beta Basım.
• Bordwell, David (2010a), Film Pratiğinin Kipi Olarak Sanat Sineması, Çev. Yeşim Özben, Sanat Sineması Üzerine Yaklaşımlar ve Tartışmalar, Der. Ali Karadoğan, Ankara: De Ki Basım Yayım, s. 71-82.
• Bordwell, David (2010b), Sanat Sineması Anlatımı, Çev. Emrah Suat Onat, Sanat Sineması Üzerine Yaklaşımlar ve Tartışmalar, Der. Ali Karadoğan, Ankara: De Ki Basım Yayım,s. 125-177.
• Büker, Seçil (1991), Sinemada Anlam Yaratma, Ankara: İmge Kitabevi.
• Bürger, Peter (2003), Avangard Kuramı, Çev. Erol Özbek, Ankara: İletişim Yayınları.
• Büyükdüvenci, Sabri ve Öztürk, Ruken (2014), Postmodernizm ve Sinema. Postmodernizm ve Sinema, Ankara: Dipnot Yayınları, s.13-35.
• Connor, Steven (2001), Postmodernist Kültür Çağdaş Olanın Kuramlarına Bir Giriş, Çev. Doğan Şahiner, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Daldal, Aslı (2005), 1960 Darbesi ve Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik, İstanbul: Homer Kitabevi.
• Danziger, Marie (2014), Postmodernizm ve Sinema. Sabri Büyükdüvenci & Ruken Öztürk Der. ve Çev., Temel İçgüdü: Postmodern Akıl Denetimine Bir Yaklaşım, Ankara: Dipnot Yayınları, s. 37-61.
• Ecevit, Yıldız (2002), Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erdemir, Filiz (2009), Postmodern Sinemada Kahramanın Dönüşümü. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 35, 21-40.
• Ferro, Marc (2017), Sinema ve Tarih, Çev. H. Demir, İstanbul: AyrıntıYayınları.
• Galt, Rosalind ve Schoonover, Karl (2018). Yeni Kuramlar ve Tarihler Küresel Sanat Sineması, Çev. Tahir Onur Çimen, Giriş: Sanat Sinemasının Katışıklılığı, İstanbul: Doruk Yayınları, s. 31-71.
• Harvey, David (1999), Postmodernliğin Durumu Kültürel Değişimin Kökenleri, Çev. Sungur Savran, İstanbul: Metis Yayınları.
• Hill, Val & Every, Peter (2001), The Routledge Companion to Postmodernism, Der. Stuart Sim, Postmodernism and the Cinema, London and New York: Routledge, s. 101- 112.
• Huyssen, Andreas (1993), Modernite Versus Postmodernite, Der. ve Çev. Mehmet Küçük, Postmodernin Haritasını Yapmak, Ankara: Vadi Yayınları, s. 107-130.
• Jameson, Fredric (1993), Postmodernizm ve Tüketim Toplumu, Çev. Hakan Güleryüz ve Volkan Aytar, Edebiyat ve Eleştiri, 6, 26-38.
• Jameson, Fredric (1994), Postmodernizm Ya Da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı, Çev. Nuri Plümer, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Jung, Fernand; Seesslen, Georg; Körte, Peter; Fischer, Robert; Plöger, Thomas; Barg, Werner C. (2004), Şiddetin Mitolojisi, Der. ve Çev: Veysel Atayman, İstanbul: Donkişot Yayınları.
• Karadoğan, Ali (2005), Postmodern Sinema mı Film mi? İletişim: Araştırmaları Dergisi, 3 (1-2), 133-160.
• Karadoğan, Ali (2010), Sanat Sineması Üzerine Yaklaşımlar ve Tartışmalar, Der. Ali Karadoğan, Sanat Sineması: Tartışmalar ve Eğilimler, Ankara: De Ki Basım Yayım, s. 1-20.
• Kellner, Douglas (1993), Modernite Versus Postmodernite, Der. ve Çev. Mehmet Küçük, Toplumsal Teori Olarak Postmodernizm: Bazı Meydan Okumalar ve Sorunlar, Ankara: Vadi Yayınları, s. 227-258.
• Kolker, Robert (2008). Sinema, İdeoloji, Politika: Sinemasal Yazılar, Çev. Ertan Yılmaz, Der. Burak Bakır, Yörükhan Ünal & Sali Saliji, Kültürel Pratik Olarak Sinema, Ankara: Orient Yayıncılık, s. 97-144.
• Kovács, András Bálınt (2010), Modernizmi Seyretmek Avrupa Sanat Sineması, 1950-1980, Çev. Ertan Yılmaz, Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Koçak, Orhan (1992), Modernizm ve Postmodernizm, Defter, 18, 7‐16.
• Kumar, Krishan (1999), Sanayi Sonrası Toplumdan, Postmodern Topluma, Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları, Çev. Mehmet Küçük, Ankara: Dost Yayınları.
• Kyvig, D. E. ve Marty, M. A. (2000), Yanıbaşımızdaki Tarih, Çev. N. Özsoy, İstanbul: Tarih Vakfı.
• Lash, Scott (1993), Modernite Versus Postmodernite, Der. ve Çev. Mehmet Küçük, Modernite mi, Modernizm mi? Weber ve Günümüz Toplumsal Teorisi, Ankara: Vadi Yayınları, s. 47-72.
• Lyotard, Jean François (2000), Postmodern Durum, Çev. Ahmet Çiğdem, Ankara: Vadi Yayınları.
• Martin, Joseph (2014), Postmodernizm ve Sinema, Büyükdüvenci, Sabri ve Öztürk, Ruken Der. ve Çev., Karel Reisz’ın Fransız Teğmeninin Kadını Filmindeki Postmodernist Oyun, Ankara: Dipnot Yayınları, s. 113-131.
• Norman, Çelik Sibel (2011), Postmodernist Film: A Cinematic Genre, Sinecine 2 (1), 65-79.
• Nowell-Smith, Geoffrey (2008), Dünya Sinema Tarihi, Çev. Ahmet Fethi, Der. Geoffrey Nowell-Smith, Sanat Sineması, İstanbul: Kabalcı, s: 642-650.
• Oliver, Bert (2014), Postmodernizm ve Sinema. Sabri Büyükdüvenci & Ruken Öztürk Der. ve Çev., Modernite, Modernizm ve Postmodernist Film: Verhoeven’ın Temel İçgüdü’sündeki Yüzeysellikler, Ankara: Dipnot Yayınları, s. 37-61.
• Orr, John (1997), Sinema ve Modernlik, Çev. Ayşegül Bahçıvan, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Öztürk, Ruken (1997), Sinema Akımları, Der. Deniz Derman; Serhat Günaydın; Ahmet İnam; Oğuz Onaran, Gerçeküstücülüğün O Belirsiz Çekiciliği, Ankara: Med-Campus, s. 67- 79.
• Paz, Octavio (1993), Modernite Versus Postmodernite, Der. Mehmet Küçük, Şiir ve Modernite, Çev, Nilgün Tutal-Küçük, Ankara: Vadi Yayınları, s. 88-103.
• Robins, Kevin (2013), İmaj: Görmenin Kültür ve Politikası, Çev: Nurçay Türkoğlu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Rosenstone, R. A. (2018), Gerçek Olarak Tarihsel Film, Çev. Y. Lüleci, Sinecine, 9 (1), 159-181.
• Ryan, M. & Kellner, D. (2000), Politik Kamera Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası, Çev. E. Özsayar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sarup, Madan (1995), Postyapısalcılık ve Postmodernizm, Çev: A.Baki Güçlü, Ankara: Ark Yayınevi.
• Stam, Robert (1992), Reflexivity in Film and Literature From Don Quixote to Jean- Luc Godard. New York: Columbia University Press.
• Şaylan, Gencay (1999), Postmodernizm, İmge Kitabevi: Ankara.
• Teksoy, Rekin (1998), Sinema ile Tarih. Der., T. A. Çağlayan, I. Uluslararası Sinema ile Tarih Buluşması, Ankara: Başkent, s. 14.
• Wikipedia (2020), https://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Grail. Erişim Tarihi 10.05.2020.
• Wikipedia (2020), https://en.wikipedia.org/wiki/Fisher_King. Erişim Tarihi 10.05.2020.