Pandemi ve Gazetecilik: Covid-19 Sürecinde Türkiye’deki Gazetecilik Pratikleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Sayı: 8, 24 - 41, 28.06.2022

Turan Ulaş , Tuğba Pırlant

Öz

Salgın hastalıklar, toplumların ekonomik ve sosyal yapılarını etkileyen, çeşitli şekillerde değişimlere zorlayan temel etmenlerden biridir. Son iki yıldır tüm dünyayı derin bir şekilde etkileyen Covid-19 pandemisi ise küresel ölçekte toplumların yapısında ciddi değişim ve dönüşümler meydana getirmiştir. Öyle ki, insanların yaşam biçimlerinin, sosyalleşme düzeylerinin ve çalışma koşullarının değişmesine neden olmuştur. Gazetecilik mesleği ise bu zorlu dönemde doğru ve güvenilir bilgiye erişme noktasında daha da önemli hâle gelmiştir. Ancak diğer tüm alanlarda olduğu gibi gazetecilik de pandemiden çeşitli şekillerde etkilenmiştir. Bu dönemde hem gazetecilik faaliyetlerinde hem de gazetecilerin çalışma koşullarında birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. Çalışmanın amacı, Covid-19 pandemi sürecinde Türkiye’deki gazetecilerin çalışma pratiklerinde yaşanan değişim ve dönüşümleri saptamaktır. Bu doğrultuda amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılarak, ulusal ve bölgesel düzeyde Türkiye’de medya alanının farklı kollarında çalışan kişilerle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmayla, Covid-19 pandemisinde dijital teknolojilerin habercilik alanına önemli bir avantaj sağladığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte Covid-19 pandemi döneminde yeni iletişim teknolojilerinin medya alanında daha fazla kullanılmasının, mesleki bir gereklilik olarak gazetecilere dijital teknolojileri kullanmayı daha işlevsel öğrenme zorunluluğu getirdiği görülmüştür. Ayrıca çalışma sonucunda, Covid-19 pandemisinin gazetecilerin kolektif çalışma biçimini olumsuz etkilediği ve bireyselliğin ön plana çıktığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

covid-19 pandemisi, gazetecilik, kolektif çalışma, dijitalleşme

The Pandemic and Journalism: A Review on Journalism Practices in Turkey in the Covid-19 Process

Öz

Epidemics are one of the main factors affecting the economic and social structures of societies and forcing changes in various ways. The Covid-19 pandemic, which has deeply affected the whole world for the last two years, has brought about serious changes and transformations in the structure of societies on a global scale. So much so that people's lifestyles, socialization levels and working conditions have changed. The profession of journalism, on the other hand, has become even more important in accessing accurate and reliable information in this challenging period. However, as in all other fields, journalism has been affected by the pandemic in various ways. During this period, a number of changes occurred both in journalism activities and in the working conditions of journalists. The aim of the study is to determine the changes and transformations in the working practices of journalists in Turkey during the Covid-19 pandemic. In this direction, interviews were conducted with people working in different branches of the media field in Turkey at the national and regional level, using maximum diversity sampling which is one of the purposive sampling methods. With the research, it has been determined that digital technologies provide a significant advantage to the field of journalism in the Covid-19 pandemic. In addition, it has been seen that the use of new communication technologies in the media field during the Covid-19 pandemic period has made it necessary for journalists to learn to use digital technologies more functionally as a professional requirement. Also, as a result of the study, it was determined that the Covid-19 pandemic negatively affected the collective working style of journalists and individuality came to the fore.

Anahtar Kelimeler

covid-19 pandemic, journalism, collective work, digitalization

Kaynakça

• Apak, D. (2021). Pandemi döneminde yavaş gazetecilik: The Guardian gazetesi örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 329-349.
• Article19, (2020) Viral lies: Misinformation and the coronavirus. Technical report. Erişim adresi: https://www.article19.org/wp-content/uploads/2020/03/Coronavirus-final.pdf.
• B2PRESS Online PR Servisi. (2021, 20 Nisan). Gazeteler basılıda kaybettiği okuyucunun 4 katını dijitalde yakaladı!. Erişim adresi: https://tr.b2press.com/basin-bulteni/1163/gazeteler-basilida-kaybettigi-okuyucunun-4-katini-dijitalde-yakaladi
• Baydar, G. (2012). Evden çalışanların gündelik yaşam pratikleri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 35, 61-78.
• Bernadas, J. M. ve Ilıgan, K. (2020). Journalism, public health and Covid-19: Some preliminary insights from The Philippines. Media International Australia, 177 (1),132-138. doi:10.1177/1329878X20953854.
• Bölükbaşı, S. (2021). Covid-19 pandemisi sürecinde iletişimin geleneksel medyadan yeni medya araçlarına evrilmesi bağlamında fanatik gazetesi örneği. Communication and Technology Congress, April 12th-14th, 2021 – İstanbul, Erişim adresi: https://web.archive.org/web/20210622104104id_/https://ctc.aydin. edu.tr/wp-content/uploads/2021/06/10.17932CTC2021ctc21071.pdf.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29. basım.). Ankara: Pegem Akademi.
• Çelik, R. (2020). Tık odaklı habercilikte “tık yemi” taktiği: Koronavirüs (Kovid-19) örneği. Social Sciences Research Journal, 9 (2), 14-25.
• Değirmencioğlu, G. (2016). Dijitalleşme çağında gazeteciliğin geleceği ve inovasyon haberciliği. TRT Akademi, 1(2), 590-606.
• Disk Basın-İş. (2020, Mayıs 14). Korona günlerinde gazetecilik araştırması. Erişim adresi:https://diskbasinis.org/index.php/tr/yay-nlar-m-z/raporlar/1158-korona-guenlerinde-gazetecilik-arast-rmas.
• Erdoğan, İ. (2012). Pozitivist metodoloji ve ötesi: Araştırma tasarımları niteliksel ve istatistiksel yöntemler (3. basım). Ankara: Erk Yayınları.
• Gemlik, N., Pektaş, A. ve Arslanoğlu, A. (2021). Covid-19 salgını sürecinde twitter haberciliği üzerine nitel bir araştırma, Sağlık Profesyonelleri Araştırma Dergisi, 3 (1), 15-24.
• Güloğlu, B., Yılmaz, Z., İstemihan, F. Y., Arayıcı, S. ve Yılmaz, S. N. (2020). Covıd-19 pandemi sürecinde bireylerdeki anksiyete ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Kriz Dergisi, 28 (3), 135-150.
• Güngör, N. (2021, 3 Ocak). Pandemi gazetecilik mesleğini etkiliyor . Cumhuriyet. Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/olaylar-ve-gorusler/pandemi-gazetecilik-meslegini-etkiliyor-prof-dr-nazife-gungor-1803287.
• İrvan, S. (2020, 9 Mayıs) Prof. Dr. Süleyman İrvan, Covid-19 sürecinde gazeteciliği değerlendirdi. (Online söyleşiyi yapan Sümeyye Şen), Erişim adresi: https://haberuskudar.com/prof-dr-suleyman-irvan-covid-19-surecinde-gazeteciligi-degerlendirdi.
• Kalender, A. B. ve Kazaz, M. (2021). Korona günlerinde gazetecilik: İzmir’de haber takibi. Erciyes İletişim Dergisi Special Issue for 4th Cultural Informatics, Communication & Media Studies Conference, 165-182, DOI: 10.17680/erciyesiletisim.977009.
• Karaburun, M. ve Mısırlı, G. (2021). Covid-19 küresel salgın sürecinde yerel gazetelerin durumu: Muş yerel basını örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (4), 983-994. DOI:10.18506/anemon.819278.
• Kıcır, B. (2019). Evden çalışma: özgürlük mü esaret mi? Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (1), 173-196. DOI: 10.16953/deusosbil.302154.
• Koçak, O. ve Kavi, E. (2011). Bilgi toplumunda evden çalışmanın etik boyutu. Journal of Social Policy Conferences, 0 (59), 69-88.
• Kuyucu, M. (2016). Geleneksel gazetecilikte sosyal medya uygulamaları: Gazetelerin twitter hesaplarında paylaştığı haberlerin etkileşimleri üzerine bir araştırma. A. Z. Özgür ve A. İşman (Ed.), İletişim çalışmaları 2016 (s. 419-452) içinde. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları, No:153.
• Lefebvre, H. (2017). Gündelik hayatın eleştirisi I. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lokke, E. (2018). Mahremiyet-dijital toplumda özel hayat. (D. Başak, Çev.) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Mırçık, A. M. ve Yıldız, İ. (2021). Yerel basında Covid-19 haberlerinin ele alınış içimi: Bingöl online örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (115), 280-297.
• Naktiyok, A. ve İşcan, Ö. (2003). İş görenlerin evden çalışmaya ilişkin tutumları: bireysel özellikler ve iş sürükleyicileri açısından bir uygulama. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (6), 53-72.
• Olsen, R. K., Pickard, V. ve Westlund, O. (2020). Communal news work: Covid-19 calls for collective funding of journalism. Digital Journalism, 8 (5), 673-680. doi:10.1080/21670811.2020.1763186.
• Papadopoulou, L. ve Maniou, T. A. (2021). ‘Lockdown’ on digital journalism? Mapping threats to press freedom during the Covid-19 pandemic crisis. Digital Journalism, 9 (9), 1344-1366. doi:10.1080/21670811.2021.1945472.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative evaluation and research methods (3. Edition). SAGE Publication, Inc.
• Perreault, M. F. ve Perreault, G. P. (2021). Journalists on Covid-19 journalism: Communication ecology of pandemic reporting. American Behavioral Scientist, 65(7), 976-991. Press Emblem Campaign (2021). Erişim adresi: https://www.pressemblem.ch/-1.shtml.
• Sevimli, F. (2021). Covid-19 pandemisinin toplumsal etkileri. Habitus Toplumbilim Dergisi, 2 (2), 55-69.
• Suri H. (2011). Purposeful sampling in qualitative research synthesis. Qualitative Research Journal, 11(2), 63-75.
• TÜİK (2021, 27 Temmuz). Yazılı Medya ve Uluslararası standart Kitap Numarası İstatistikleri 2020. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yazili-Medya-ve-Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-Istatistikleri-2020-37204.
• United Nations (2020). During this coronavirus pandemic, ‘fake news’ is putting lives at risk: UNESCO. Erişim adresi: https:// https://news.un.org/en/story/2020/04/1061592.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, B. (2010). Gazeteciliğin dönüşümü: yöndeşen ortam ve yöndeşen gazetecilik. Selçuk İletişim, 6(2), 230-253.
• Yıldızgörür, M. R. (2020). Küresel salgın Sürecinde Sosyal Medyanın Habercilik Rolü: Yararlı mı? Zararlı mı? Kullanıcı Deneyimleri üzerine Bir Araştırma. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (5), 44-58.