Sıkıştıran Manzaralar: “Kız Kardeşler” Filminin Mizansen Eleştirisi

Yıl 2023, Sayı: 11, 309 - 326, 27.12.2023

Mahmut Ceran

https://doi.org/10.56676/kiad.1164972

Öz

Film eleştirisi, film yorumundan farklı olarak bir filmin kuramsal ölçütlere dayandırılarak incelenmesini ifade eder. Film eleştirisinin temel işlevi, film ile izleyicisi arasında yer alan anlam perdelerinin kaldırılmasını ve izleyiciye filme dair yeni bir bakış açısı kazandırılmasını içerir. Mizansen film eleştirisi ise optik bakışla yaratılan kompozisyonun oluşturulmasında kullanılan tekniğin anlam ile nasıl bir ilişkisi olabileceğini tartışmaya açar, yönetmenin teknik tercihlerinin nedenselliğini sorgulayarak bu tercihlerin altında yatan anlamları araştırır. Bu çalışmada, Emin Alper’in yazdığı ve yönettiği 2019 yapımı Kız Kardeşler filmi mizansen film eleştirisi yöntemiyle incelenmiştir. Filmlerde, karakterlerin belirli amaçlar doğrultusunda maruz bırakıldıkları belirlenimler, filmin atmosferini oluşturan öğeleri ve karakterlerin yaşamla kurdukları ilişkiyi tayin ederler. Bu anlamda atmosfer filmin kurucu öğesi konumundadır. Kız Kardeşler filminde karakterleri çevreleyen mekân dört tarafı dağlarla kuşatılmış bir biçimde çerçevelenmiştir. Yönetmenin fotoğrafik imgelerle oluşturduğu sahnelerde karakterlerin sıkışmışlıklarını olağanın dışında bir tercih olarak genel planlarla imlediği görülmektedir. Filmdeki genel planlar, karakterlerin varlıklarını taşra ile ilişkileri üzerinden yansıtmaktadır. Çerçeveleme teknikleri, karakterleri sıkıştıran bir pozisyonda konumlandırarak taşranın görünür olmayan sınırlarını çizmektedir. Bu çalışmanın amacı, filmde karakterlerin sıkışmışlıklarının yaratılmasında kullanılmış olan kamera kullanım tekniklerinin filmin anlamı ile nasıl bir ilişkisinin olduğunu ortaya çıkarmaktır. Bu amaç doğrultusunda mizansenin öğelerinden birisi olan kamera kullanım teknikleri ele alınmış ve filmin anlamı ile olan ilişkisi irdelenmiştir. Yapılan inceleme sonucunda Emin Alper’in belirli kamera kullanım tekniklerini “sıkıştırıcı” bir etki yaratmak amacıyla kullandığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Film eleştirisi, mizansen, mizansen film eleştirisi, Kız Kardeşler

A Mise-en-scéne Critique of the Film “A Tale of Three Sisters”

Öz

Film criticism, in contrast to film interpretation, refers to the study of a film based on theoretical criteria. The primary function of film criticism is to remove the veil of meaning between the film and its audience and to give the audience a new perspective on the film. The film criticism of mise-en-scène opens a discussion on how the technique to create the composition produced by optical vision can relate to meaning. It explores the underlying meanings of these preferences by questioning the causes of the director's technical choices. This study analyzes the film A Tale of Three Sisters, written and directed by Emin Alper and produced in 2019, using the method of mise-en-scène film criticism.In films, the determinations to which the characters are subjected for certain purposes determine the elements that form the atmosphere of the film and the relationship the characters to life. In this sense, the atmosphere is the fundamental element of the film. In the film, the space surrounding the characters is depicted as being surrounded by mountains on all four sides. It can be seen that the director suggests a sense of confinement for the characters through wide shots that represent an unconventional choice in scenes created with photographic images. The general plans in the film establish the existence of the characters through their relations with the province. The framing draw the invisible boundaries of the province by placing the characters in a compressive position. The aim of this study is to uncover the relationship between the camera techniques used to create sense of confinement for the characters in the film and the the meaning of the film. In line with this objective, the camera techniques, which are part of the mise-en-scène, were studied, and relation to the meaning of the film was analyzed. As a result of the investigation, it was found that Emin Alper uses specific camera techniques with the intention of creating a “constraining” effect.

Anahtar Kelimeler

film criticism, mise-en-scéne, mise-en-scéne film criticism, a tale of three sisters, provincial

Kaynakça

• Adanır, O. (2003). Sinemada anlam ve anlatım. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Andrew, D. (2011). Sinema nedir! Bazin'in arayışı. (M. Tu-men, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları.
• Arnheim, R. (2010). Sanat olarak sinema. (R. Ü. Tamdoğan, Çev.) İstanbul: Hil Yayınları.
• Astruc, A. (1968). Yönetim nedir? [Sinema Özel Sayısı]. Türk Dili Aylık Dil ve Edebiyat Dergisi Sinema Özel Sayısı, 196 (XVII), 461-464.
• Bazin, A. (2011). Sinema nedir? (İ. Şener, Çev.) İstanbul: Doruk Yayınları.
• Bonitzer, P. (1995). Bakış ve ses. (İ. Yaşar, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bonitzer, P. (2011). Kör alan ve dekadrajlar. (İ. Yasar, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Bordwell, D., ve Thompson, K. (2012). Film sanatı. (E. Yılmaz, ve E. S. Onat, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Brown, B. (2014). Sinematografi kuram ve uygulama. (S. Taylaner, Çev.) İstanbul: Hil.
• Buckland, W. (2013). Sinemayı anlamak. (T. Göbekçin, Çev.) İstanbul: Optimist.
• Büker, S. (1991). Sinemada anlam yaratma. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Corrigan, T. (2018). Film eleştirisi elkitabı. (A. Gürata, Çev.) Ankara: Dipnot.
• Foss, B. (2012). Sinema ve televizyonda anlatım teknikleri ve dramaturji. (M. K. Gerçeker, Çev.) İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Gibbs, J. (2002). Mise-En-Scène: film style and interpretation. New York: Wallflower.
• Güngör, Ş. (2014). Görüntü düzenlemesi. S. Yıldız (Ed.), Sinema Dili: Beyazperdeyi Yaratanlar (s. 119-170) içinde. İstanbul: Su Yayınları.
• Gür, A. (2016). Heidegger’de düşünme biçimlerinin yazgıyla ilişkisi üzerine. Felsefe Arkivi, (44), 25-47.
• İpek, Ö. (2017). Peter Wollen’in karşı sinema kavramı. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2) 72-87.
• Kabadayı, L. (2013). Film eleştirisi: Kuramsal çerçeve ve sinemamızdan örnek çözümlemeler. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kuyucak Esen, Ş. (2013). Sinemada auteur kuramı. Z. Özarslan (Dizi Ed.), Sinema kuramları 2: Beyazperdeyi aydınlatan kuramcılar (s. 33-50) içinde. İstanbul: Su Yayınları.
• Martin, A. (2014). Mise en scène and film style: From classical hollywood to new media art. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Mascelli, J. V. (2007). Sinemanın 5 temel öğesi: Sinema filmi çekim teknikleri. (H. Gür, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Monaco, J. (2006). Bir film nasıl okunur? (E. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Odabaş, B. (2015). Andre Bazin. Z. Özarslan (Dizi Ed.), Sinema kuramları 1: Beyazperdeyi aydınlatan kuramcılar (s. 155-184) içinde. İstanbul: Su Yayınları.
• Onaran, Â. Ş. (2012). Sinemaya giriş. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Özden, Z. (2004). Film eleştirisi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Paçacı, A. K. (2019). Film eleştirisinde yöntem ve mizansen eleştirisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öperli, N. Ve Yıldırım, M. (Yapımcı) ve Alper, E. (Yönetmen). (2019). Kız kardeşler [Sinema filmi]. Türkiye, Almanya, Hollanda ve Yunanistan: Limon Film ve NuLook Production.
• Özön, N. (2008). Sanat sinemasına giriş. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Perkins, V. F. (2011). Nicholas ray'in sineması (E. Yılmaz, Çev.). E. Yılmaz (Ed.), Filmde yöntem ve eleştiri (s. 207-218) içinde. Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Rodowick, D. N. (2018). Gilles Deleuze'ün zaman makinesi. (E. Ekici, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları.
• Ryan, M., ve Lenos, M. (2012). Film çözümlemesine giriş. (E. S. Onat, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Safa, P. (1995). Fatih-Harbiye. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Sarris, A. (2011). Bir sinema tarihi kuramına doğru (E. Yılmaz, Çev.). E. Yılmaz (Ed.), Filmde yöntem ve eleştiri (s. 189-207) içinde. Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Tanpınar, A. H. (2017). Huzur. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Teksoy, R. (2012). Rekin Teksoy'un ansiklopedik sinema terimleri sözlüğü. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Uysal, R., Akın, A., ve Arslan, N. (2015). Sıkışmış Hissetme Ölçeği'nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(12), 1-10.
• Vineyard, J. (2010). Sinemada çekim teknikleri. (G. Rızaoğlu, Çev.) İstanbul: İstanbul Organizasyon.
• Wald, J. (Yapımcı) ve Curtiz, M. (Yönetmen). (1945). Ömre bedel kadın [Sinema filmi]. ABD: Warner Bros.
• Whitney, C. V. (Yapımcı) ve Ford, J. (Yönetmen). (1956). Çöl aslanı [Sinema filmi]. ABD: Warner Bros.
• Wollen, P. (2004). Sinemada göstergeler ve anlam. (Z. Aracagök ve B. Doğan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.