XIX. YÜZYIL SONLARI VE XX. YÜZYIL BAŞLARINDA ORDU LİMANI

Yıl 2015, Cilt: 10 Sayı: 19, 37 - 56, 16.11.2015

Kemal Saylan

https://doi.org/10.18220/kid.98198

Öz

Karadeniz’in uluslararası ticarete açılmasıyla birlikte XIX. yüzyıldan itibaren Karadeniz liman şehirleri dünya ticaretiyle bütünleşmeye başlamıştır. Karadeniz kıyısında küçük bir liman kasabası olan Ordu da bu gelişmelerden etkilenmiş, önceleri içe kapanık ekonomik faaliyetler sürdüren yöre, dış piyasalarla tanışarak ithalat ve ihracat yapar hale gelmiştir. Bu gelişme limandaki altyapı imkânlarının geliştirilmesini de zorunlu kılmış ve Ordu’da bir iskele inşa edilmiştir. Ayrıca Ordu’da kayıkçı esnafının mağdur olduğu bazı sorunlar da yaşanmıştır. Bu çalışma yaşanan entegrasyon sürecinde Ordu Limanı’na dair bazı tespitler yapmayı amaçlamaktadır. Çalışmada Karadeniz’in uluslararası ticarete açılmasıyla birlikte ticaret potansiyeli artan Ordu Limanı’nın durumu ve kazanın büyümesine etkisi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ordu, liman, ihracat, ithalat, kayıkçı esnafı

AN EXAMINATION OF THE ORDU PORT BETWEEN THE LATE 19th CENTURY AND EARLY 20th CENTURY

Öz

Blacksea port-cities have started catch up with the world trade since 19th century especially with the introduction of international trade market of the Blacksea region. Being one of the Blacksea coast towns, Ordu was affected by these developments. Even though once being a closed economy, the region started to import and export after its integration with the global market. This integration made it necessary to develop infrastructure facilities, and a port was constructed in Ordu. Besides, boatman trades faced with some problems. This study aims to examine the role of Ordu port in this integration period. The study examines the situation of Ordu port, whose economic activity has increased after introduction Blacksea international trade and its impact on Ordu town

Anahtar Kelimeler

Ordu, port, export, import, boatman

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• BOA, A. MKT. MHM, (Sadâret Mühimme Kalemi Evrakı).
• No: 349/4, 6 L 1282.
• BOA, BEO, (Bâb-ı Âlî Evrak Odası Arşivi Evrakı).
• No: 1728/129541, 20 C 1319; 4291/321771, 17 B 1332.
• BOA, DH. EUM.5.Şb, (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti 5. Şube Evrakı).
• No: 17/13, 07 Za 1333.
• BOA, DH. EUM.6.Şb, (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti 6. Şube Evrakı).
• No: 17/84, 29 N 1335.
• BOA, DH. İD, (Dâhiliye Nezareti İdari Kısım Evrakı).
• No: 52/6, 07 Ca 1309.
• BOA, DH. MKT, (Dâhiliye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı).
• No: 1482/26, 18 Ca 1305; 2367/105, 04 Ra 1318; 1510/38, 20 N 1305; 1982/75, 10 M /1310; 2731/34, 15 M 1327; 1933/83, 17 Ş 1309; 1938/13, 29 Ş 1309.
• BOA, DH. ŞFR, (Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi Evrakı).
• No: 525/78, 04 Te 1332; 555/93, 20 Mayıs 1333.
• BOA, İ. ŞD, (İrade Şûra-yı Devlet Evrakı).
• No: 69/4086, 16 L 1301.
• BOA, ŞD, (Şûra-yı Devlet Arşivi Evrakı).
• No: 1841/29, 09 Za 1321; 1849/14, 11 R 1314.
• BOA. Y. PRK. ASK, (Yıldız Perakende Askeri Maruzat Evrakı).
• No: 53/101, 19 B 1306
• BOA, Y. PRK. DH, (Yıldız Perakende Dâhiliye Nezareti Maruzatı Evrakı).
• No: 1/81, 07 R 1302.
• İngiliz ve Fransız Konsolosluk Raporları
• [Diplomatic and Consular Reports, Turkey. Report on the Trade and Commerce of the Trebizond Vilayet (TCTV)].
• TCTV, No: 4315; TCTV, No: 4740; TCTV, No: 5014; TCTV, No: 5166; TCTV, No: 5313.
• Rapport Commercial et Maritime de Kerassonde et Ordou (RCM). 1895 RCM. Kitap ve Makaleler
• ATMACA, Sezar, “Çapar Kaybolan Tekne”, Atlas, 231, 2012, s. 56-60.
• AYGÜN, Necmettin, “Osmanlı Devleti’nin Son Zamanlarında Karadeniz’in Güney Kesiminde İktisadî Faaliyetler”, Karadeniz Araştırmaları, 6/23, 2009, s. 41-76.
• BASKICI, Murat, 1800–1914 Yıllarında Anadolu’da İktisadi Değişim, Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
• BEYDİLLİ, Kemal, “Karadeniz'in Kapalılığı Karşısında Avrupa Küçük Devletleri ve “Miri Ticaret” Teşebbüsü”, Belleten, C: 55, S: 214, Aralık 1991, s. 687- 755.
• BOARDMAN, John, The Greeks Overseas, London 1988.
• ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK Yayınları, Ankara 1997.
• ÇEBİ, Sıtkı, Salnamelerde Ordu, Ordu 2003.
• DAŞ, Mustafa-Töreli, Türkmen, “XIV. ve XIX. Yüzyıllarda Batılı Seyyahların Gözüyle Karadeniz Ticareti”, Tarih Boyunca Karadeniz Ticareti ve Canik-Samsun, Samsun 2013, s. 843-848.
• DEVELLİOĞLU, Ferid, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 2010.
• EKİNCİ, İlhan, “XIX. Yüzyılda Osmanlı Deniz Ticaretinde Değişim ve Tepkiler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C: 21, S: 2, İzmir 2006, s. 37-54.
• FİDAN, Murat, “1797-1800 Tarihlerinde Osmanlı-Rusya Arasında Karadeniz Üzerinden Gerçekleşen İhracat ve İthalat (87/5 Numaralı Rusya Ahkâm Defterine Göre)”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C: 28, S: 45, Ankara 2009, s. 63-84.
• MURAT, Uluskan, “Üsküdar Kayıkçıları (XVIII. Yüzyıl)”, Üsküdar Sempozyumu V-Bildiriler, (1-5 Kasım 2007), C: 1, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul 2008, s. 246.
• MÜEZZİNOĞLU, Ersin, “Doktor Abdullah Cevdet’in Samsun, Giresun, Ordu ve Trabzon Seyahat Notları”, Turkish Studies, C: 7, S: 3, İzmir 2012, s. 1843-1857.
• SAYLAN, Kemal, 1868-1914 Döneminde Ordu Kazası, KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 2007.
• ŞEMSEDDİN Sami, Kamus’ul Alam, C: 2, Ankara 1996.
• ŞAKİR Şevket, Trabzon Tarihi, Haz. İsmail Hacıfettahoğlu, Ankara 2001.
• Trabzon Vilayet Salnameleri, [Trabzon Vilayeti Matbaası, 1286/1869- 1322/1904: (TVS)]. TVS, 1871; TVS, 1888; TVS, 1892; TVS, 1901; TVS, 1902; TVS, 1903; TVS, 1904.
• YILDIZ, Adnan, Osmanlı Belgelerinde Ordu, Ordu Valiliği Yayınları, İstanbul 2013.
• YILMAZ, Özgür, “Buharlı Gemi Çağında Karadeniz’de Avrupa Denizciliği”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, S: 25, Ankara 2014, s. 45-64.
• Batılı Seyyahlara Göre Trabzon (1808-1878), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 2006.
• YİĞİT, Ali Ata, “Tarihi Süreci Işığında Kelkit Vadisi ve Sivas-Şebinkarahisar- Giresun Ticaret Yolu”, Orta Karadeniz Kültürü Sempozyumu, Ankara, 2005, s. 479- 494.
• YÜKSEL, Ayhan, “Vona’nın Sancak Merkezi Yapılma Girişimi (1885)”, Doğu Karadeniz Araştırmaları, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2005, s. 115-118.