KARADENİZ SULARINDA FRANSIZ PAQUET VAPUR KUMPANYASI (1878-1914)

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 20, 137 - 172, 31.05.2020

Süleyman Uygun

https://doi.org/10.18220/kid.06087

Cited By: 3

Öz

Karadeniz’in uluslararası ticarete açılması ve Kırım Savaşı’yla Ruslara karşı elde edilen üstünlük başta Fransa ve İngiltere olmak üzere birçok Avrupalı devletin ilgisini Karadeniz liman kentleri üzerine yoğunlaştırdı. Özellikle Fransa’nın Kuzey Batı Afrika limanlarına yayılma süreciyle birlikte ortaya çıkan irili-ufaklı birçok özel vapur nakliyat şirketi zamanla uluslararası büyük vapur kumpanyalarına dönüşerek Fransa’nın deniz aşırı ülkelerdeki kolları ve temsilcileri haline geldiler.  Bunlardan biri olan Paquet Vapur Kumpanyası, Fransa ile Karadeniz liman kentleri arasında doğrudan bağlantı kurarak Fransız sermayesinin bölgeye yayılmasında ve gelişmesinde önemli rol oynadı.  Bu bağlamda çalışma Paquet Kumpanyası’nın Karadeniz liman kentlerindeki faaliyetlerini incelemeyi amaçlamıştır.  

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi
• Babıali Evrak Odası (BEO): 3332/249838; 3348/251055; 3365/252310; 393/29469; 4110/308220; 4110/308220; 595/44580; 595/44580; 605/45317; 671/50316; 640/47938; 637/47745; 637/47734; 640/47926; 637/47734; 647/48487; 666/49901; 666/49901; 637/47757; 3305/247840; 2568/192551; 4110/308220.
• Yıldız Sadaret Hususi Maruzat (Y.A.HUS.): 241/35.
• Yıldız Esas Evrakı Kamil Paşa (Y. EE. KP.): 25/2438.
• Yıldız Perakende Baş Kitabet: Y. PRK. BŞK. 41/61.
• Dahiliye Mektubi (DH. MKT.): 230/52; 1364/40; 1657/76; 2422/96; 505/40; 2429/34.
• İrade Hariciye: 312/19900.
• Archives de L’Association French Lines
• AFL. 1997 002 4389, Rapport Général de Service de Alexandrie, Exercice 1880-1913, Chapitre 1 Personnel.
• AFL. 1997 002 4395, Raport General de Service de Batoum, Exercice 1886-1887, 1891, 1906, 1910, 1912, Chapitre 4, Trafic.
• AFL. 1997 002 4395, Raport General de Service de Batoum, Exercice 1886 Chapitre 2, Secretariat.
• AFL. 1997 002 4404, Raport General de Service de Constantinople, Exercice 1882-1883, 1910-1912, Chapitre 4, Trafic.
• AFL. 1997 002 4404, Rapport General de Service de Constantinople, Exercice 1904, 1925-1926, Chapitre 2, Secretariat.
• AFL. 1997 002 4467, Raport General de Service de Samsoun, Exercice 1882-1183, 1886-1887, 1891, 1898, 1899, Chapitre 4, Trafic.
• AFL. 1997 002 4467, Raport General de Service de Samsoun, Exercice 1902, Chapitre 2, Secretariat.
• AFL. 1997 002 4473, Raport General de Service de Smyrne, Exercice 1894-1897, Chapitre 4, Trafic.
• AFL. 1997 002 4487, Raport General de Service de Trebizonde, Exercice 1880-1883, 1886, 1891, Chapitre 4, Trafic.
• AFL. 1997 002 4487, Raport General de Service de Trebizonde, Exercice 1880-1883, 1886, 1891, Chapitre 1, Personnel.
• AFL. 1997 002 4487, Raport General de Service de Trebizonde, Exercice 1892 Chapitre 2, Secretariat.
• AFL. 1997 002 5199, Assemblee Generale du 28 Mai 1857.
• Kitaplar
• Annales du Commerce Exterieur Russie, (Faits Commerciaux No 1 a 12) 1843 a 1856, Faits Commerciaux N. 7, Publiées Le Departement de L’Agriculture, du Commerce et Des Travaux Publics, Paris 1857.
• ANTİER, Jean-Jacques, Les Premiers Paquebots a Vapeur, Bertrand de Quenetain, Saint Malo 1995.
• Atlas P.L.M. Le Maroc via Marseille, Published By J. Barreau, Paris 1920.
• BARJOT, Dominique, Les Patrons du Second Empire: Marseille, Picard, Paris 1999.
• BERNADAC, Bernard -Pierre Gallocher, Histoire de la Compagnie de Navigation Paquet, Marseille 1985.
• BOIS, Paul, Histoire du Commerce et de l’Industrie de Marseille XIX-XXe.Siecle, Armements Marseilles Compagnies de Navigation et Navires a Vapeur (1831-1988), Achevé d’Imprimer Marseille 1988.
• CASTELLARI, Gabrielle, La Belle Histoire de Marseille, Ecole Technique Don Bosco 1968.
• CATY, Roland -Ellane Richard, Histoire du Commerce et de L’Industrie de Marseille XIX-XXe. Siecle, Armateurs Marseillais au XIXe. Siecle, Chambre de Commerce et d’Industrie de Marseille, Marseille 1986.
• CERVATİ, C., Annuaire Oriental du Commerce, 10 me Année İstanbul 1891 (1308-1309).
• Compagnie Generale Des Comptoir Levantins Memoir et Documents Sur Le Commerce des Pays D’Europe, Impremerie Centrale de Napoleone, Paris 1850.
• Correspondence Respecting the Reduction of the Ottoman Light Dues, Commercial No 1 (1897) Printed For Her Majesty’s Stationery Office, London 1897.
• Documents Diplomatique Français (1871-1914), 2. Serie (1901-1911), C: II, Imprimerie Nationale, Paris 1931.
• EKİNCİ, İlhan, “Karadeniz’de Bir Serbest Liman Denemesi Batum (1878-1886)”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı 14, Yaz 2007, s. 63-77.
• FESCH, Paul, Abdulhamid’in Son Günlerinde İstanbul, (çev. Erol Üyepazarcı), Kurtiş Ofset, İstanbul 1999.
• GUILLEN, Pierre, “Les Milieux d’Affaires Français et le Maroc a l’Aube du XXe. Siecle, La Fondation de la Compagnie Marocaine”, Revue Historique, T. 229, Fasc. 2 (1963), s. 397-422.
• GUIRAL, Pierre -Felix Reynaud, Les Marseillais dans l’Histoire, Privat 1988.
• _____, Marseille et Algerie 1830-1841, Editions Ophrys, Gap 1957.
• GULBENKIAN, Calouste S., La Transcaucasie et la Peninsule d’Apceron Souvenirs de Voyage, Librairie Hachette, Paris 1891.
• HOVARTH, David & Stephen, The Story Of Peninsular and Oriental Steam Navigation Company, Weidenfeld and Nicolson, London 1889.
• Journal Officiel, 8 Aout 1875, Seance du 23 Juillet 1875, s. 6522.
• Journal Officiel, 8 Juillet 1887, Assemblée Nationale, seance du 1 Juillet 1886.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, V., 4. Baskı, TTK. Yayınları, Ankara 1983.
• KILIÇARSLAN, M. Emre, Avusturya Lloyd Kumpanyası’nın Osmanlı İskelelerindeki Faaliyetleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Samsun OMU, SBE, Samsun 2013.
• KILIÇARSLAN, M. Emre, “Osmanlı Tunası’nda Avusturya Buharlıları”, Osmanlı Devleti’nde Nehirler ve Göller, I, Kayseri 2015, s. 673-698.
• LANDES, David S., Bankers and Pasha, International Finance and Economic Imperialism in Egypte, Cambridge, Harvard University Press 1958.
• MITTON, Geraldine Edith, The Peninsular and Oriental, London 1913.
• MÜLLER, Wolfgang -Wiener, Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul Limanı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2003.
• Notes et Souvenir l’Ancienne Principauté de Dombes et la Famille Cachet de Montézan, Société Anonyme de l’Imprimerie, Marseille 1895.
• STEFANİ, Guisseppe -Bruno Astori, Il Lloyd Triestino Contributo Alla Storia İtaliana della Navigazione Marittima, Off. Graf. A. Mondadori, Verona 1938.
• Trabzon Vilayet Salnamesi, 1874.
• Trabzon Vilayet Salnamesi, 1875.
• Trabzon Vilayet Salnamesi, 1888.
• THOBIE, Jacques, L’Administration Generale des Phares de l’Empire Ottoman et la Société Collas et Michel (1860-1960), L’Harmattan Paris 2004.
• UYGUN, Süleyman, Osmanlı Sularında Rekabet Mesajeri Maritim Kumpanyası 1851-1914), Kitapyayınevi, İstanbul 2015.
• UYGUN, Süleyman, “19. Yüzyılda Anadolu’dan İstanbul’a Olan Mevsimlik Ermeni İşçi Göçleri”, History Studies, C: 7, S. 4, Aralık 2015, s. 137-155.
• YILMAZ, Özgür, “Samsun’da Fransız Konsolosluğu’nun Kurulması ve Fransız Arşiv Belgelerine Göre Şehrin Durumu”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Yıl 8, S. 16, Bahar 2014, s. 57-86.
• YILMAZ, Özgür, “Buharlı Gemi Çağı’nda Karadeniz’de Avrupa Denizciliği”, Karadeniz, S. 6, C: XXV, Bahar 2014, s. 46-66.