KARADENİZ’DE SEYREDEN GEMİLER İÇİN BİR KILAVUZLUK ÖRNEĞİ: HOLLANDA ODESA KONSOLOSU CHEVALIER TAITBOUT DE MARIGNY’NİN DENİZCİLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 31, 79 - 110, 01.11.2021

Süleyman Uygun

https://doi.org/10.18220/kid.1017369

Öz

Kafkasya ve Kardeniz’de uzun dönem (1813-1852) yaşamış olan Chevalier Taitbout de Marigny (28 Mart 1793 Koron, Mora-11 Nisan 1852 Odesa), Karadeniz kıyılarına dair çok sayıda harita, plan, kroki ve görseli toplayarak denizciler ve tüccara yönelik farklı başlıklar altında klavuzluk eserleri kaleme almıştır. Marigny’nin denizcilik çalışmaları Batılı denizciler, tüccar, seyyah ve coğrafyacılar nezdinde çok büyük ilgi görmüş, bir çok dile çevrilmiştir. Bilinmezlikler ve tehlikelerle dolu olan Karadeniz’in uluslararası ticarete açılmasıyla, deniz trafiği hiç olmadığı kadar artış göstermiştir. Gemilerin seyir güvenliği ve ticari trafiğin kesintisiz bir şekilde sağlanması için Marigny gibi araştırmacıların çalışmaları, gemi kaptanlarının yolunu fenerler gibi güvenli kılan ve aydınlatan başucu klavuzluk eserleri arasında müstesna yer teşkil etmiştir. Bu bağlamda Marigny’nin İstanbul’dan Rize’ye kadar uzanan Karadeniz kıyılarına dair koy, burun, körfez ve limanlar hakkında yaptığı araştırmalar ve tespitler makaleye konu olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Marigny, Karadeniz, Denizcilik, Nakliyat, Klavuzluk, Limanlar

A DUTCH CONSUL AT ODESA AND HIS CONTRIBUTIONS TO NAVIGATION IN THE BLACK SEA: CHEVALIER TAITBOUT DE MARIGNY’S MARITIMES GUIDES AND MANUALS

Öz

Chevalier Taitbout de Marigny (1793-1852) lived in the Caucasus and the Black Sea region between 1813-1852. Collecting many maps, plans, sketches and images of the Black Sea coast during this period, he compiled guide books with different titles to advise sailors and merchants. His maritime works became so popular among western sailors, merchants, travellers, and geographers that they were translated into many languages. With the opening of the Black Sea to traffic, international maritime trade in the Black sea thrived, and the sea traffic considerably increased, offering unknown challenges and posing unpredictable dangers. So, Marigny’s guide books and alike had an exceptional significance among the guiding manuals for the ship captains as they helped with the safety and sustainability of navigation and commercial traffic. In this context, this article deals with Marigny’s survey and guidelines about the bays, capes, gulfs, and ports of the Black Sea coast from Istanbul to Rize.

Anahtar Kelimeler

Marigny, Black Sea, Maritime, Navigation, Guidage, Harbors.

Kaynakça

• T.C.Cumhurbaşlanlığı Devlet Erşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) A. AMD. 12/30.
• HRT. 0710; HRT. 622 a;
• HRT. H. 2180;
• HRT. H. 0383.
• Y. PRK. BŞK. 68/84. Archives French Lines AFL. 1997 002 5235, Service maritimes des Messageries Impériales, reglement général du service exterieur.
• AFL. 1997 002 4487, Raport général de service de Trebizonde, Exercice 1892 Chapitre 2, Secretariat.
• AFL. 1997 002 4467, Rapport général de service de Samsoun, Exercise 1898, Chapitre 4, Trafic.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB). Atatürk Kitaplığı
• HRT. 1317;
• HRT. 001447;
• HRT. Gec. 0065;
• HRT. 1009/3; HRT. 001447.
• BATMAZ , Şakir, “Osmanlı Denizlerinde Mesaha Çalışmaları”, Türkler, C. XIV., Yeni Türkiye Yayınları, İstanbul 2002, ss. 915-918.
• BEAUCHAMP, M., “Mémoire géographique et historique du voyage de Constantinople et historique du voyage de Constantinople a Trebizonde”, Jacques Morier, Voyage en Perse, en Arménie, en Asie-Mineure et a Constantinople, Fait dans les Années 1808 et 1809, Tome II, Paris 1813, ss. 261-320
• BIJIŞKYAN, P. Minas, Karadeniz Kıyıları Tarihi ve Coğrafyası 1817-1819, Ter. Hrand D. Andreasyan, Fen-Edebiyat Basımevi, İstanbul 1969.
• CHEVALIER, Taitbout de Marigny, Three Voyages in the Black Sea to the Coast of Ciscasia: Sketches of The Manners, Customs, Religion of the Ciscassians, London 1887.
• CHEVALIER, Taitbout de Marigny, Hydrographie de la mer Noire et de la mer d’Azow description topographique et archeologique de leurs côtes depuis le temps anciens jusqu’a nos jours, Trieste 1856.
• CHEVALIER, Taitbout de Marigny, La mer Noire et de la mer d’Azov, Consul-General des Pays Bas, Constantinople 1850.
• CHEVALIER, Taitbout de Marigny, Portulan de la mer Noire et de la mer d’Azow ou description des côtes de ces deux mers a l’usage des navigateurs, Imprimerie de la Ville, Odessa 1830.
• CUINET, Vital, La Turquie d’Asie, geographie administrative, statistique, descriptive et raisonnée de chaque province, de l’Asie-Mineure, Tome Premier, Paris 1892.
• DEHERAIN, Henri, “Les Premiers consuls de France sur la côte septentrionale de l’Anatolie” Revue de l’histoire des colonies Français, XII. Anne, Paris 1924.
• DÖNMEZ, Ahmet, “The Role of James Brant in the Proces of Structural Changes in British Consulates”, Adalya, S: 22, Yıl: 2019, ss. 363-379.
• EMECEN, Feridun, Karadeniz Kıyı kentleri, Turkuvaz Kitap, İstanbul 2020.
• EKİNCİ, İlhan, “Siyasetin Gölgesinde Limanlaşamamış Bir İskele Perşembe (Vona) İskelesi”, OÜSBAD, S: 12, 2015, ss. 149-176.
• EKİNCİ, İlhan, Halk, Ayan ve Devlet, Tanzimat Devri Ordu Kazası, Gece Kitaplığı, Ankara 2016.
• JULIANY, Jules, Essai sur le commerce de Marsielle, Tome II, Librairie du Commerce, Marseille-Paris 1842.
• GÜMÜŞ, Eda Polat, Karadeniz Rus sevahili adlı Matbu Osmanlıca Eserin Transkripti ve Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODÜ, SBE. 2019.
• GRAAUW, Arthur de, “Catalogue of potential ancient ports in the Black Sea”, Mediterranée, N. 126, 2016, ss. 129-144.
• Memoires de l’Institut National de France, Tome 38, Imprimerie Nationale, Paris 1911.
• OLIVIER, G. A., Atlas pour servir au voyage dans l’empire Othoman, L’Egypte et la Perse, Paris 1807.
• Reports relative to British Consular Establishments 1858-1871, Part 1, London 1872.
• ROTTIERS, Colonel, Itineraire de Tiflis a Constantinople, Chez h. Tarlier, Libraire, Bruxxelles 1829.
• TOURNEFORT, Pitton, Relation d’un voyage du Levant, Tome III, Lyon 1717.
• UYGUN, Süleyman, Osmanlı Sularında Rekabet Mesajeri Maritim Vapur Kumpanyası (1851-1914), Kitap Yayınevi 2015.
• YILMAZ, Özgür, “Fransız Belgelerine Göre 19. Yüzyılın Bailarında Güney Karadeniz Limanları”, Mavi Atlas, 7/1, 2019, ss. 111-142.
• YILMAZ, Özgür, “Victor Fontanier’nin Trabzon Konsolosluğu (1830-1832), OTAM. 35, Bahar 2014, ss. 153-195.