"LIVES THAT DON'T FIT IN A SUITCASE": PLACES, PATHS AND STRUGGLES IN TRABZON IN THE NARRATIVES OF MIGRANT WOMEN

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 31, 257 - 296, 01.11.2021

Ayşula Kurt

https://doi.org/10.18220/kid.1017431

Cited By: 1

Öz

Migration, which offers new possibilities and lives, reveals experiences that differ in gender and spatiality. The meanings attributed to women and men have been discussed in migration studies since these factors directly affect the migration experience. Within the gendered boundaries of migration, the transboundary, transnational practices of women migrants require gender-based research in assessing both migration experience and post-migration living conditions. In this article, the different migration experiences of women who migrated to Trabzon from the Former Soviet Countries are investigated from the perspective of their working conditions and spatial practices. Spatial aspects and social consequences of women’s migration can be read through social changes and transformations since the Sarp Border Gate opening in 1988. In this context, semi-structured interviews were conducted with 17 female immigrants and field observation data were also collected. The study used women’s migration narratives and examined the impact of changing working conditions, social interaction related to their spatial experiences and their struggle against social prejudices during the shuttle trade years to present a section concerning the Trabzon case.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Immigrant Woman, Stigma, Space, Gender

"BAVULA SIĞMAYAN HAYATLAR": GÖÇMEN KADIN ANLATILARINDA TRABZON’DA MEKÂNLAR, PATİKALAR VE MÜCADELELER

Öz

Yeni imkân ve hayatlara kapı aralayan göç, toplumsal cinsiyet ve mekânsal açıdan farklılaşan deneyimler barındırmaktadır. Kadın ve erkek olmaya atfedilen anlamlar, göç deneyimini doğrudan etkileyen bir faktör olarak göç çalışmaları içinde yer almaya başlamıştır. Göçün cinsiyetlendirilmiş sınırları içinde kadın göçmenlerin sınır aşan, ulus-ötesi pratikleri hem göç deneyiminin hem de göç sonrası yaşam koşullarının değerlendirilmesinde toplumsal cinsiyet temelli araştırmaları gerekli kılmaktadır. Bu makalede Eski Sovyet Ülkeleri’nden Trabzon’a göç eden kadınların farklılaşan göç deneyimleri, çalışma koşulları ve mekânsal pratikleri penceresinden değerlendirilmiştir. Kadın göçlerinin mekânsal ve toplumsal sonuçları, Sarp sınır kapısının 1988 yılında açılmasından bu yana geçen zaman içerisinde toplumsal değişim ve dönüşümler üzerinden okunabilmektedir. Bu bağlamda, çalışmada 17 kadın göçmen ile yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiş olup alan gözlem verilerinden de yararlanılmıştır. Sonuç olarak, kadın göçmenlerin Bavul ticareti yıllarından kalan toplumsal önyargılarla mücadelelerinde değişen çalışma koşulları ve toplumsal etkileşim süreçlerinin mekânsal deneyimlerine etkisi, göç anlatıları üzerinden yorumlanarak Trabzon örneğinde bir kesit sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Göçmen Kadın, Damga, Mekân, Toplumsal Cinsiyet

Kaynakça

• AKALIN, Ayşe, “Hired as a Caregiver, Demanded as a Housewife Becoming a Migrant Domestic Worker in Turkey”. European Journals Women’s Studies, 14; 209, 2007, ss.209-225.
• AKYÜZ. Latife, Ethnicity and Gender Dynamics of Living in Borderlands: The Case of Hopa- Turkey, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2013.
• ALTUNKAYNAK, Vodina, Selin, “Toplumsal Cinsiyet ve Göç Araştırmalarına Araştırmacının Konumsallığı: ‘Patriarkal Pazarlık’ Kıskacında ‘Kız Başına’ Araştırma Yapmak”, Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları, SU Gender ve GAR Ortak Yayını, İstanbul 2020, ss122-142.
• AYDIN, Sibel, Post-Sosyalist Ülkelerde Açığa Çıkan İş Gücü ve Trabzon'da Yabancı Uyruklu Kadın Olgusu, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla 2006.
• BAKIREZER, Güven, “Trabzon’un Sosyo-Ekonomik Çöküşü”, Trabzon’u Anlamak, İletişim Yayınları, İstanbul 2010, ss.25-96.
• BAUMAN, Zygmunt, Bireyselleşmiş Toplum, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2005.
• BİEHL, Kristen - DANIŞ, Didem, “Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları”, Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları, SU Gender ve GAR Ortak Yayını, İstanbul 2020, ss.8-18.
• BORA, Aksu, Kadınların Sınıfı: Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası, İletişim Yayınları, İstanbul 2011.
• BOZOK, Mehmet, “Yoksullaşma, Sağcılık, Trabzonspor Taraftarlığı ve Nataşaların Gölgesinde Trabzon Erkekliği”, Karardı Karadeniz, İletişim Yayınları, İstanbul 2012, ss.413-444.
• BOZOK, Mehmet, Constructing Local Masculinities: A Case Study From Trabzon, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2013.
• CASTLES, Stephen.- MİLLER, Mark, J, Göçler Çağı - Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
• CONNELL, R.W, Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1998.
• ÇAKMAK, Sermin, “Değişen Hayatların Görünmez Sahipleri: Göçmen Kadınlar”, Fe Dergi: Feminist Eleştiri, Cilt: 2, Sayı: 2. 2010, ss.51-62.
• DAVİDOFF, Leonore, Feminist Tarih Yazımında Sınıf ve Cinsiyet, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
• ERDER, Sema, “Uluslararası Göçte Yeni Eğilimler: Türkiye “Göç Alan” Ülke mi?” Mübeccel Kıray İçin Yazılar, Bağlam Yayınlar, Ankara 2000, ss.235-261.
• ERDER, Sema, “Yabancısız Kurgulanan Ülkenin Yabancıları”, Türkiye’de Yabancı İşçiler: Uluslararası Göç, İşgücü ve Nüfus Hareketleri, Derin Yayınları İstanbul 2007, ss.1-83.
• ERDER, Sema, “Zor Ziyaret: Nataşa Mı? Döviz Getiren Bavul Mu? Eski Doğu Bloku Ülkelerinden Gelen Kadınların Emek Piyasasına Girişi”, 21. Yüzyıla girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2011, ss.191-218.
• ETİLER, Nilay. - LORDOĞLU, Kuvvet, “Göçmenlerin Sağlık Sorunları: Ev Hizmetlerinde Bir Alan Araştırması” Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, İstanbul: Petrol-İş Yayını-113, İstanbul 2010, ss.93-119.
• FAİST, Thomas, Uluslararası Göç ve Ulusaşırı Toplumsal Alanlar, Bağlam Yayıncılık, İstanbul 2003.
• GOFFMAN, Erving, Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar, Heretik Yayınları, Ankara 2014.
• GÖKMEN, E. Çisel, “Türk Turizminin Yabancı Gelinleri: Marmaris Bölgesinde Turizmde Çalışan Göçmen Kadınlar” Çalışma ve Toplum Dergisi, 2011/1, ss.201-232.
• GÜLCÜR, L. ve İLKKARACAN Pınar, “The Natasha Experience: Migrant Sex Workers From The Former Soviet Union and Eastern Europe in Turkey”, Womens Studies International Forum, 25, No. 4, 2002, ss.411-421.
• HANN, Indiko. Beller, Doğu Karadeniz’de Efsane Tarih ve Kültür, Çivi Yazıları, İstanbul 1999.
• HANN, M. Chris – HANN, Ildiko Beller Hann, İki Buçuk Yaprak Çay: Doğu Karadeniz’de Devlet, Piyasa, Kimlik, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
• JAMES, Selma, Cinsiyet, Irk, Sınıf, Kadınlardan Yeni Bir Perspektif, Bgst Yayınları, İstanbul, 2010.
• KALAYCIOĞLU, Nevzat, Sovyet Turistlerinin Trabzon’da Sınır ve Kıyı Ticaretinin Doğu Karadeniz Bölgesinde Meydana Getirdiği Ticari Hacim, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 1992.
• KALAYCIOĞLU, Sibel- RİTTERSBERGER, Helga, Cömert “Abla”ların Sadık “Hanım”ları: Evlerimizdeki Gündelikçi Kadınlar, Su Yayınları, İstanbul 2001.
• KÜMBETOĞLU, Belkıs - User, İnci - Akpınar, Aylin, Kayıp İşçi Kadınlar: Kayıtdışı Çalışmaya Dair Bir Alan Araştırması, Bağlam Yayınları, İstanbul 2012.
• KÜMBETOĞLU, Belkıs, “Göç Araştırmalarında Nasıl Sorusu”, Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar, İletişim Yayınları, İstanbul 2012, ss.49-85.
• LEFÉBVRE, Henri, Gündelik Hayatın Eleştirisi II: Gündelik hayat Sosyolojisinin Temelleri, Sel Yayınları, İstanbul 2013.
• LEFÉBVRE, Henri, Mekânın Üretimi, Sel Yayınları, İstanbul 2014.
• LORDOĞLU, Kuvvet, “Türkiye’de Çalışma Hayatının Bir Parçası Olarak Yabancı Çalışanlar”, Türkiye’ye Uluslararası Göç, Toplumsal Koşullar- Bireysel Yaklaşımlar, Kitapyayınevi, İstanbul 2007, ss.89-109.
• MOLLARD, Blandine, “Kadın ve Göç: Göç Deneyimi Boyunca Sağlığın Geliştirilmesi” Göç ve Kadın Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara 2010.
• MOROKVASİC, Mirjana, “Gendering Migration”, Migracijske i Etničke Teme, 30 (3), 2014, ss.355-378.
• NAHYA, Z. Nilüfer ve HARMANŞAH, Rabia, “Kendini ve Ötekini Yazmak: Alan Araştırması ve Deneyim”, Etnografik Hikâyeler: Türkiye’de Alan Araştırması Deneyimleri, Metis Yayınları, İstanbul 2016, ss.17-34.
• NDİAYE, Ndioro, “Göç Kadınları Tehlikeli, Kirli, Aşağılayıcı İşlerde Çalışmaya Zorlanıyor” Uluslararası Göç ve Kadın Sempozyumu, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları:12, İstanbul 2007, ss.20-23.
• ÖZKUL, Derya, “Ulus-Ötesi Göç: Uluslararası Göç Yazınında Yeni Bir Paradigma”, Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar, İletişim Yayınları, İstanbul 2012, ss.483-500.
• ÖZTAN, Ece, “Feminist Araştırmalarda Yöntem” Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları, Dipnot Yayınları, Ankara 2016, ss.271-290.
• ÖZYEĞİN, Gül, Başkalarının Kiri: Kapıcılar, Gündelikçiler ve Kadınlık Halleri, İletişim Yayınları, İstanbul 2005.
• SCHİPPER, Mineke (2019). Bir Kemikten Bin Söze// Dünya Atasözlerinde Kadın, Delidolu Yayınları, Ankara 2019.
• SENNETT, Richard, Yeni Kapitalizmin Kültürü, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2011.
• TOKSÖZ, Gülay, ERDOĞDU, Seyhan ve KAŞKA, Selmin. Türkiye’ye Düzensiz Emek Göçü ve Göçmenlerin İşgücü Piyasasındaki Durumları, International Organization for Migration (IOM),Türkiye 2012.
• ULUTAŞ, Ü. Çağla - KALFA, Aslı. Göçün Kadınlaşması ve Göçmen Kadınların Örgütlenme Deneyimleri. Fe Dergi 1/2, 2009, ss.13-28.
• ÜSTÜN, İlknur. “Trabzon’un Misafirleri”, Trabzon’u Anlamak, İletişim Yayınları, İstanbul 2010, ss.361-402.
• YÜKSEKER, Deniz, Laleli- Moskova Mekiği: Kayıt Dışı Ticaret ve Cinsiyet İlişkileri, İletişim Yayınları, İstanbul 2003.