TARİHİ SÜREÇ İÇERİSİNDE GEÇMİŞ VE GÜNÜMÜZ KENTSEL MEKÂN KULLANIMI: KALEPARK VE GANİTA ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 17 Sayı: 34, 513 - 532, 04.05.2023

Filiz Doğan

https://doi.org/10.18220/kid.1292233

Öz

Bu çalışmanın amacı, çeşitli kültürlere ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış Trabzon kentini 1900’lü yılların başından günümüze kadar geçen tarihsel süreçte geçmiş ve günümüz kentsel mekan kullanımı bağlamında incelemektir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, geçmişten günümüze tarihe tanıklık etmiş Trabzon Güzelhisar mevkii Kalepark ve Ganita mekan kullanımına ait yapılan görüşmeler, geçmiş ve günümüzü yansıtan yazılı anlatımlar, hatıratlar ve görsel belgelerden yararlanılarak kullanıcı memnuniyetini tespit edip değerlendir-mektir. Makalede literatür taraması yapılarak, yazılı ve sözlü verilerden yararlanılmıştır. Çalışma alanına ait daha detaylı bilgi elde edebilmek ve elde edilen verilerin eksik yönlerini tamamlayabilmek amacıyla görüşme yapılması planlanmıştır. Yapılan yüz yüze görüşmeler ile geçmişte sosyal hizmet, barınma ve askerlerin eğitimine hizmet veren, kentin başlıca savunma noktalarından biri olan Kalepark ve onun batı yamacında yer alan, deniz kıyısında günümüzde de varlığını sürdüren Ganita çalışma alanını tanımlayan mekanlar, etkinlikler, geçmiş ve günümüz değerlendirmeler fotoğraflar ve anılar üzerinden kullanı-cıların kendi anlatımlarıyla verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Kalepark, Ganita, Geçmiş, Günümüz, Kentsel Mekan Kullanımı.

THE PAST AND THE PRESENT USE OF URBAN SPACE IN HISTORICAL PROCESS: THE CASE OF KALEPARK AND GANİTA

Öz

The aim of this study is to examine Trabzon city, has hosted various cultures and civilizations in the context of past and present urban space in the historical process from the 1900s to the present. In this context, the aim of research is to determine and evaluate user satisfaction by making use of interviews, written expressions reflecting the past and present, memories and visual documents about the use of the urban place in Trabzon Kalepark and Ganita , have witnessed history from past to present. In the article, literature review, written and oral data were used. It is planned to conduct face-to-face interviews in order to obtain more detailed information about the study area.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Kalepark, Ganita, The Past, The Present, Urban Space

Kaynakça

• 1. Arşivler Trabzon İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. Trabzon Büyükşehir Belediyesi, https://www.trabzon.bel.tr/proje-detay.aspx?id=1198, (Son Erişim Tarihi: 23.09.2022).
• 2. Kitap ve Makaleler AKSOY, Erdem, Mimarlıkta Tasarım İletim Denetim, Gün Matbaası, İstanbul 1975. ALEXANDER, Crıstopher – SIVERSTEIN, Murray – ISKIAWA, Sara, A Pattrern Language, Newyork Oxford University Press 1977. ALVER, Köksal, Siteril Hayatlar, Hece Yayınları, Ankara 2007. AHUNBAY, Zeynep, Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul YEM, İstanbul 2014. ARU, Kemal Ahmet, Yayalar, Taşıtlar: Şehir Dokusunda Yeni Ulaştırma Düzenleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları, İstanbul 1965. ASHIHARA, Yoshinobu, Exteriot Design in Architecture, Von Nostrand Reinhold, Newyork 1981. AŞUT, Atilla, “Trabzon’un Kültürel Yaşamından Kesitler”, Trabzon’u Anlamak, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, ss.281-284. ATİK, Meryem-MUTLU DANACI, Hacer, “Tarihsel Çevre Peyzajlarında Yapı ve Çevre İlişkisi”, Akdeniz Sanat Dergisi, 2013, C: 6, S: 11, ss. 75-92. BABUL, Esra, 19. Yüzyıl Savunma Yapıları: Trabzon Tabyaları Üzerine Bir İnceleme, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 7(13), 2021, ss. 215-247. BİROL, Gaye, “Bir Kentin Kimliği ve Kervansaray Oteli Üzerine Bir Değerlendirme”, Arkitekt, Kasım-Aralık, 514, 2007, ss. 46-54. BÖLÜKBAŞI, Atilla, Anılarda Trabzon I, Serander Yayınları, Trabzon 2006. DOĞAN, Filiz, Tarihsel Süreç İçerisindeki Kültürel Değişimin Fiziksel ve Algısal Değişim Bağlamında İrdelenmesi: Trabzon Kent Meydanları Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon 2016. CARR, Stephen and age, Public Space, Cambridge University Press, New York, NY, USA 1992. CRANG, Mike, Cultural Geography, Routledge, New York 1998. ÇETİN, İhsan, Gecekondunun Kentle Bütünleşme Sürecinde Alan-Mekan Faktörü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, SBE, İzmir 2010. ÇINAR, Zuhal, Kentsel Çevrede Mekan-Kentsel Mekan Kavramının İrdelenmesi ve Boğaziçi Mekanı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 1996. EMERY, Fred, Systems Thinking, Harmondsworth, Penguin 1972. ERDÖNMEZ, M., Ebru - AKI, Altan, “Açık Kamusal Mekânlar, Açık Kamusal Kent Mekanlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri”, Megaron, YTÜ Dergisi, 2005, ss. 67-87. GÜR, Şengül, Öymen, Mekan Örgütlenmesi, Gür Yayıncılık, Trabzon 1996. GÜREL, Sümer, Kent Planlama Kuramına Doğru, E.Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi, İzmir 1978. GÜVENÇ, Bozkurt, İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, İstanbul 1979. KALIN, Arzu, Çevre Tercih ve Değerlendirmesinde Görsel Kalitenin Belirlenmesi ve Geliştirilmesi: Trabzon Sahil Bandı Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon 2004. INSALL, Donuld, Living Buildings, Architectural Conservation: Philosophy, Principle and Practise, Australia, Mulgrave Vic: Images Publishing Group 2008. KAVİ, Funda, İstanbul'daki Yaya Yolu Düzenlemelerinin Bitkisel Tasarım Açısından Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, OTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2003. KELEŞ, Ruşen, Yerel Yönetim ve Siyaset, Cem-Kültür Yayını, İstanbul 2000. KOFFKA, Köhler, Principles of Gestalt Psychology, Londra Kegan Paul Pub, 1935. KONUK, Güzin, Türkiye’de Kentsel Dış Mekanların Düzenlenmesi, TÜBİTAK Yapı Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1979, ss. 175. KRIER, Leon, Atlantis, Academy Editions, London 1988. KRIER, Rob, Urban Space, Academy Editions, London 1979. LANG, Jon, Creating architectural theory: The role of behavioral sciences in environmental design, Van Nostrand Reinhold, NY 1987, ss. 177. LEWIN, Kurt, Field Theory and Learning, Field Theory in Social Science: Selected Theoretical Papers by Kurt Lewin, D. Cartwright, Harper and Row 1951. LYNCH, Kevin, Good City Form, MIT Pres, Massachusetts 1981, ss. 142. MAHREBEL, Hasan, Ali, Tarihi Yapılarda Taşıyıcı Sistem Özellikleri, Hasarlar, Onarım ve Güçlendirme Teknikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2006. MICOULINA, Elena, The History of Gardens and the Evaluation of the Environment, ICOMOS, Historic Gardens and Sites, 1993, ss.71-79. MORVAL, Jean, Çevre Psikolojisine Giriş, Ege Üniversitesi, İzmir 1985. ORBAŞLI, Aylin, Architectural Conservation, Principle and Practise, Blackwell Publishing, ISBN: 978-0-632-04025-4, Oxford, UK 2008. ÖZDEMİR, Yaşar Bedri, Trabzon Şehrengizi, Mor Taka Kitaplığı 2011. RAPOPORT, Amos, Culture and Subjective Effects of Stress, Urban Ecology, 3, 1978, ss. 241-261. RAPOPORT, Amos, Kültür Mimarlık Tasarım, Çev. Selçuk Batur, Yapı-Endüstri Merkezi, İstanbul 2004. SOLAK, Guleç Sevcan, “Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 2017, ss. 13-37. SONNENFELD, Joseph, Social Interaction and Environmental Relationship, Environment and Behavior, September, 1972. ŞENER, Sinan, Mert-EREM, Ömer, An Analysis Method fo r Architectural Identity of the Streets: A Case Study on Cumhuriyet and Halaskargazi Streets in İstanbul, in Quality of Urban Life: Policy Versus Practice, İstanbul 2003. ŞENTÜRER, Ayşe, Mimaride Estetik Olgusu, İTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul 1995. TOPUZ, Ali Mustafa, Ganita Kitabı, Kıyı Dergisi Yayınları, Trabzon 2011. VELİOĞLU, Süleyman, Dış Mekan Yaşantısına Bağlı Olarak Mimari Ölçekteki Fiziksel Biçimlenişi Değerlendirmeye Yönelik Bir Model, Yayımlanmamış Doktora Tezi, MSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 1990. YILMAZ, Ercan, Ganita, Akşama Doğruyum Ben, Trabzon’dur Yolumuz, Heyamola Yayınları, İstanbul 2011. YÜREKLİ, Ferhan, Çevre Görsel Değerlendirmesine İlişkin Bir Yöntem Arastırması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İTÜ, Mimarlık Fakültesi, İstanbul 1977.