AMASRA OSMANLI HAMAMI

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 39, 125 - 155, 06.11.2025

Yunus Aslan

https://doi.org/10.18220/kid.1818964

Öz

Günümüz Amasra sınırları içerisinde, Küçük ve Büyük Liman’ın ortasında yer alan “Amasra Osmanlı Hamamı”, Amasra’da inşa edilmiş bilinen tek/yegâne Osmanlı yapısıdır. Amasra Osmanlı Hamamı plan bakımından günümüze erişebildiği haliyle, kuzey-güney yönünde uzanan kareye yakın dikdörtgen bir düzene sahiptir. Hamamın bölümlerinden aralık, tıraşlık, ılıklık veya kubbeli enine sıcaklık, kare planlı sıcaklık ve sıcak ve soğuk su depoları gibi bölümleri günümüze ulaşmıştır. Muhtemelen özgününde mevcut olan soyunmalık bölümü ise günümüze ulaşamamıştır. Amasra’da başka örneği olmayan bu önemli Osmanlı su yapısı, uzun süredir harap ve bakımsız durumdadır. Kullanımının terkinden sonraki zaman içerisinde, yapı detaylı bir mimari incelemeye tabi tutulmamıştır. Bu çalışmada, Amasra Osmanlı Hamamı’nın tarihinden ve ilgili kaynaklardan bahsedildikten sonra hamamın mevcut durumu plan ve görsellerle belgelenerek, yapı hakkında bazı tarihlendirme ve koruma önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk Hamamı , Bartın , Amasra , Osmanlı , Mimari , Koruma , Türk-İslam Sanatı

THE OTTOMAN BATH OF AMASRA

Öz

Located within the borders of present-day Amasra, between the Small and Large Harbours, the Ottoman Bath of Amasra is the only known surviving structure from the Ottoman period in the town. The bath has a rectangular layout, nearly square in form, oriented along a north–south axis in its current preserved state. The surviving components include the entrance hall (vestibule), shaving area (or toilet), warm room (tepidarium), a domed transverse hot room, a square-planned hot room (caldarium), and both hot and cold water reservoirs. The changing room (apodyterium), which likely existed in the original design, has not survived. This significant example of Ottoman hydraulic architecture, unique within Amasra, has long remained in a state of neglect and ruin. Since its abandonment, no comprehensive architectural study has been undertaken on the building. This paper provides a brief historical overview of the Amasra Ottoman Bath and the related scholarship, followed by a documentation of its current condition through architectural drawings and photographs. In addition, the study offers proposals concerning the dating and conservation of the structure.

Anahtar Kelimeler

Turkish Bath , Bartın , Amasra , Ottoman , Architecture , Conservation , Turkish-Islamic Art

Kaynakça

• AKAR, Tuba, “Hamamdan Yansıyanlar: Belgelerde Hamamın Su ve Isıtma Sistemine İlişkin Teknik Detaylar”, GRID Mimarlık, Planlama ve Tasarım Dergisi, C: 4, S: 2, Ankara 2021, ss. 193–224.
• ALTIER, Semiha, “Çanakkale ve Çevresindeki Bazı Türk Dönemi Yapılarında Görülen Denizcilikle İlgili Kazıma (Grafiti) Tasvirler”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, S: 21, Çanakkale 2016, ss. 1-26.
• BAĞDATLI ÇAM, Fatma, “Paphlagonia’da Bir Pers Prensesi ve Onun Kenti: Amastris”, Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C: 1, S: 2, Bartın 2016, ss. 31-46.
• BAĞDATLI ÇAM, Fatma – BORA, Ali – BİLİCİ ALTUNKAYALIER, Handan, “Amastris Amasra Antik Kentinde Arkeolojik Tespitler”, TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, S: 24, Ankara 2019, ss. 169-188.
• DAĞLI, Yücel – KAHRAMAN, Seyit Ali (Haz.), Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Bursa - Bolu - Trabzon - Erzurum - Azerbaycan - Kafkasya - Kırım - Girit, C: 2, K: 1, Yay. Haz. M. S. Koz, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2008.
• DÜNDAR, M. “Gönen/Sarıköy Hamamı,” Geçmişten Günümüze Balıkesir’in Kültürel Mirası, C: 5, Balıkesir 2022, ss. 292-302.
• EKİZ, Mehmet, “Niğde’de Hristiyan Türklere Ait Olduğu Düşünülen Üç Hamam,” Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, C: 5, S: 5, Eskişehir 2014, ss. 95-117.
• EYİCE, Semavi, “Fatih Camii”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C: 12, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, ss. 241-242.
• EYİCE, Semavi, “Hamam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C: 15, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1997, ss. 402-430.
• EYİCE, Semavi, “İznik’de Büyük Hamam ve Osmanlı Devri Hamamları Hakkında Bir Deneme”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C: 11, S: 15, İstanbul 1960, ss. 99-120.
• EYİCE, Semavi, Küçük Amasra Tarihi ve Eski Eserleri Kılavuzu, TTK Yayınları, Ankara 1965.
• ÖNGE, Yılmaz, “Anadolu Türk Hamamları Hakkında Genel Bilgiler ve Mimar Koca Sinan’ın İnşa Ettiği Hamamlar”, Mimarbaşı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri, C: 1, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul 1988, ss. 403-428.
• ÖNGE, Yılmaz, “Sinan’ın İnşa Ettiği Hamamlar”, VI. Vakıf Haftası Kitabı, C: 8, İstanbul 1989, ss. 255–264.
• ÖRS, Derya – KIRLANGIÇ, Hicabi – ERYÜKSEL, Ahmet, Osmanlı Türkçe Sözlük, Gün Yayıncılık, Ankara 2004.
• ÖZBAY, Derviş, Bartın Kültür Varlıkları Envanteri, Haz. Ayşegül Yaylı-Yeşim Ozan- Hüseyin Boran, Bartın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ankara 2011.
• SAKAOĞLU, Necdet, Amasra’nın Üç Bin Yılı, Zonguldak Valiliği Yayınları, Zonguldak 1987.
• SAKAOĞLU, Necdet, Çeşm-i Cihan Amasra, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul 1999.
• TEZCAN, Nuran, “Seyahatname”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C: 37, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2009, ss. 16-19.
• UYSAL, Ali Osman, “Türk Mimarisinde Halvetsiz Hamam Tipi”, Uluslararası XIX. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (21-24 Ekim 2015), Türk Tarih Kurumu Yayınları, C: 2, Ankara 2019, ss. 391-416.
• UYSAL, Ali Osman, “Babakale’de Lale Devri Yapıları”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, S: 30, Çanakkale 2021, ss. 51-120.
• VARDİ, Hakan, Osmanlı Dönemi Balıkesir Hamamları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 2010.
• VERİM, Ercan, "Amasra’da Osmanlı Dönemi’nde Kiliseden Çevrilmiş Bir Mabet: Fatih Camii", Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, C: 2, S: 4, İstanbul 2015, s. 58-74.
• YILDIRIM, Betül, Antik Liman Kenti Amasra’nın Koruma Sorunları ve Revitalizasyonu İçin Öneriler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, Karabük 2014.
• İnternet Kaynakları
• Amasra Osmanlı Hamamı Bartın: https://www.turkiyenintarihieserleri. com/?oku=2733 Erişim Tarihi: 12.01.2025.
• Osmanlı Hamamı: https://amasra.com.tr/osmanli-hamami/ Erişim Tarihi: 12.01.2025.
• Osmanlı Hamamı: https://amasra.net/things-to-do/osmanli-hamami/ Erişim Tarihi: 12.01.2025.
• Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgu Uygulaması: https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/ Erişim Tarihi: 12.01.2025.