A PSYCHOANALYTIC APPROACH TO THE PHENOMENON OF MIGRATION IN ERKAN OCAKLI’S FOLK SONG "BEN KÖYÜME GİDECEĞİM"

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 39, 205 - 234, 06.11.2025

Tolgahan Turan

https://doi.org/10.18220/kid.1818988

Öz

This study examines the phenomenon of reverse migration at the intersection of folk literature and psychoanalysis, focusing on Erkan Ocaklı’s folk song Ben Köyüme Gideceğim (I Will Return to My Village). Migration has long been a prominent motif in folk literature, particularly in laments, exile ballads, and songs of longing for home (sıla-themed works). Reverse migration, however, represents more than an economic or spatial return; it reflects the individual’s complex relationship with the past, their sense of belonging, and their perception of loss. This study investigates the relationship between migration and belonging within the frameworks of Freud’s theory of mourning and melancholia and Jung’s concepts of subject and lack, analyzed through the lens of folk literature. The representation of migrants in folkloric narratives and folk music is interpreted through a textual analysis of song lyrics. Ben Köyüme Gideceğim is examined as a song articulating identity fragmentation, alienation, and nostalgia for the past experienced in the aftermath of migration, while its thematic connections to exile, yearning (sıla), and melancholia in folk narratives are explored. Ultimately, the study argues that reverse migration should be understood not merely as a physical return, but as part of an individual’s inner journey and search for meaning.

Anahtar Kelimeler

Black Sea Music , Migration , Social Integration , Melancholy , mourning and melancholia , psychoanalysis

ERKAN OCAKLI’NIN ‘BEN KÖYÜME GİDECEĞİM’ TÜRKÜSÜNDEKİ TERSİNE GÖÇ OLGUSUNA PSİKANALİTİK BİR YAKLAŞIM

Öz

Bu çalışma, halk edebiyatı ve psikanaliz kesişiminde, Erkan Ocaklı’nın Ben Köyüme Gideceğim türküsü üzerinden tersine göç olgusunu ele almaktadır. Göç, halk edebiyatında ve özellikle ağıtlar, gurbet türküleri ve sıla temalı eserlerde önemli bir motif olarak karşımıza çıkmaktadır. Tersine göç ise yalnızca ekonomik ya da mekânsal bir dönüş değil bireyin geçmişle, aidiyet duygusuyla ve kayıp algısıyla kurduğu ilişkinin bir yansımasıdır. Çalışmada, Freud’un yas ve melankoli kuramı, Jung’un özne ve eksiklik kavramları bağlamında, göç ve aidiyet arasındaki ilişki halk edebiyatı perspektifinden incelenmiştir. Göç eden bireyin, folklorik anlatılarda ve halk müziğinde nasıl temsil edildiği, türkü sözlerine dayalı metin analizi yöntemiyle yorumlanmıştır. Ben Köyüme Gideceğim türküsü, bireyin göç sonrası yaşadığı kimlik bölünmesini, yabancılaşmasını ve geçmişe duyduğu özlemi dile getiren bir eser olarak ele alınmış; halk anlatılarındaki gurbet, sıla ve melankoli temalarıyla bağlantıları değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, tersine göçün yalnızca fiziksel bir geri dönüş değil, bireyin içsel yolculuğunun ve anlam arayışının bir parçası olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz Müziği , Göç , Sosyal Uyum , Melankoli , yas ve melankoli , psikanaliz

Kaynakça

• AKAT, Abdullah, “Doğu Karadeniz Bölgesi Müziklerinin Popülerleşme Süreci ve Etkilenimleri”, “Doğu Karadeniz Bölgesi Müziklerinin Popülerleşme Süreci ve Etkilenimleri”, 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara, Türkiye, 10 - 15 Eylül 2007, ss.1-14.
• AKGÜN, Atıf, “Edebiyatımızda Göç ve Göçme Edebiyatları Üzerine Bir Değerlendirme”, Göç Dergisi, S: 1, Mayıs 2015, ss. 69- 84.
• ALTUNOK, Bahar, Türkiye’de Terine İç Göçler (Geriye Dönüşler), Astana Yayınları, 2021.
• BASEL, Halis, “Türkiye’de Nüfus Hareketlerinin ve İç Göçün Nedenleri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S: 53, Haziran 2011, ss. 515-542.
• BAUMAN, Zygmunt, Modernite ve Holokaust, Çev. Süha Sertabiboğlu, Alfa Yayınları, 2. bs., İstanbul 2016.
• BAUMAN, Zygmunt, Modernite ve Müphemlik, Çev. İsmail Türkmen, Alfa Yayınları, 4. bs., İstanbul 2020.
• BERBER, Ferhat, “19. Yüzyılda Kafkasya’dan Anadolu’ya Yapılan Göçler”, Karadeniz Araştırmaları, S: 31, Güz 2011, ss. 17-49.
• BİRİNCİ GEMİCİ, Nur, “Çalışma Hayatında Dezavantajlı Bir Grup: Göçmenler”, İş ve Hayat, S: 4, 2016, ss. 239-261.
• ÇAKMAK, Fatma, "Zorunlu Göç Sürecinde Mekânın Kaybı ve Evin Yitimiyle Başlayan Yersiz Yurtsuzluğun Ürettiği Bir Travma Olarak “Kimliğin Anonimleşmesi”, Social Sciences, S: 18, Yaz 2018, ss. 349-364.
• ÇELİK, Fatih, “İç Göçlerin İtici ve Çekici Güçler Yaklaşımı ile Analizi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S: 27, Nisan 2006,s s. 149-170.
• ÇELİKTAŞ, Mehmet Halid, “Tersine Göçü Yeniden Ele Almak: Tersine Göçün Toplumsal Etkileri ve Türleri”, Kültür Araştırmaları Dergisi, S: 24, Mart 2025, ss. 338-357.
• DEDEOĞLU, Saniye-GÖKMEN, Ekiz Çisel, Göç ve Sosyal Dışlanma: Türkiye’de Yabancı Göçmen Kadınlar, Efil Yayınları, Ankara 2011.
• DOĞANAY, Hayati, “Trabzon’da Nüfus Hareketleri ve Göçler”, Edebiyat ve Beşeri Bilimler Dergisi, S: 15, Yaz 1986, ss. 281-303.
• DURAN, Hamiye, “Yol Türküleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Gazi Türkiyat, S: 6, Mart 2010, ss. 155-165.
• DURMUŞ, Mustafa, Karadeniz Müziğinin Türkü Babası Erkan Ocaklı, Ortahisar Belediyesi Kültür Yayınları, Trabzon 2019.
• EKİCİ, Süleyman-TUNCEL, Gökhan, “Göç ve İnsan”, Birey ve Toplum, S: 1, 2016, ss. 9-22.
• ERKAL, Mustafa, “Beyin Göçü”, Istanbul Journal of Sociological Studies, S: 18, 1980, ss. 73-80.
• EROĞLU, Türker, "Türkü Nedir?", Kesit Akademi Dergisi, S: 7, Şubat 2017, ss. 78-91.
• FREUD, Sigmund, Yas ve Melankoli, Çev. Leyla Uslu, Cem Yayınevi, İstanbul 2019.
• GÜLER, Burcu Kümbül-ÖZMEN, Arzu Özsoy-SARIİPEK, Doğa Başar, "İç Göç ve Kent ile Bütünleşme: Kocaeli İli Alan Araştırması" Sosyal Güvenlik Dergisi, S: 2, Ekim 2015, ss. 37-69.
• GÜLLÜPINAR, Fuat, “Göç Olgusunun Ekonomi-Politiği ve Uluslararası Göç Kuramları Üzerine Bir Değerlendirme”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, S: 4, Aralık 2012, ss. 53-85.
• GÜREŞÇİ, Ertuğrul, “Ortak ve Farklı Yönleriyle Dış Göçler”, Journal of İnternational Social Research, S. 43, Nisan 2016, Ss. 1058-1064.
• HAAS, Hein de-CASTLES, Stephen-Miller Mark J., Göçler Çağı: Modern Uluslararası Göç Hareketleri, Çev. Bülent Uğur Bal, İbrahim Akbulut, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
• https://sozluk.gov.tr/göç/01.03.2025-)
• İÇDUYGU, Ahmet-ÜNALAN, Turgay, “Türkiye’de İç Göç: Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri: Türkiye’de İçgöç”, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay., İstanbul 1998.
• ILGAR, Mehmet Zeki-ILGAR, Coşgun Semra, ‘’Göç ve Göçmenliğin Psikolojik Yansımaları (Vatansız Vatandaş Olmak)’’, (Disiplinlerarası Göç ve Göç Politikaları Sempozyumu 29-30 Mayıs 2015) İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, ss. 159–177.
• İSLAMOĞLU, Emel-YILDIRIMALP, Sinem-BENLİ, Abdulrahman, “Türkiye’de Tersine Göç ve Tersine Göçü Teşvik Eden Uygulamalar: İstanbul İli Örneği”, Sakarya İktisat Dergisi, S: 1, Mart 2014, ss. 68-93.
• KABAK, Turgay-KÖKSAL, Fatih, “Dadaloğlu’nda İskân Destanları”, Yol Kitabı, Ed. Turgay Kabak, Paradigma Akademi, Çanakkale 2022. ss. 79-99.
• KARASU, Mithat Arman, “Göç ve Uyum Sorunu”, (Uluslararası 11. Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildiri Kitabı, 28-30 Eylül 2017), ss. 631-649.
• KARPAT, Kemal, Gecekondu: Türkiye’de Kırsal Göç ve Kentleşme, Timaş Yayınları, İstanbul 2022.
• KAŞTAN, Yüksel, Cumhuriyet Döneminde Nüfus Hareketlerinin Fonksiyonu, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 1, Güz 2010, ss. 65-76.
• KORUCU Ayşe Arzu, “Freudyen ve Jungiyen Yaklaşımlarda Anne Olgusu”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 23, Mart 2019, ss.133-143.
• KÖYMEN, Mehmet Altay, “Selçuklular ve Anadolu'nun Türkleşmesi Meselesi”, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, S: 1, Haziran 1986, ss. 21-35.
• LACAN, Jacques, Psikanalizin Dört Temel Kavramı, Çev. Nilüfer Erdem, Metis Yayınları, 5. bs., İstanbul 2022.
• MAK, Mahir, "Bir Kültürün Dönüşümü: Post-Türkü", Eurasian Journal of Music and Dance, S: 16, Haziran 2020, ss. 1-33.
• MASSEY, Douglas S.-ARANGO, Joaquin-HUGO, Graeme-KOUACCİ, Ali-PELLEGRİNO, Adela-TAYLOR, J. Edward, “Theories of International Migration: A Review and Appraisal”, Population and Development Review, 1993, ss. 431-466
• ÖZ, Cihan Selek-BALTA, Sinan, “Türkiye’de Sosyal Dışlanma Algısı: SAÜ Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Sakarya Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Seçme Yazılar IV, Sakarya Yayıncılık, İstanbul 2020, ss. 80-93.
• ÖZDEMİR, Hakan “Türkiye’de İç Göçler Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, S: 30, Haziran 2012, ss. 1-8.
• ÖZER, Sevilay, “Demokrat Parti Dönemi Zirai Makineleşme Hareketi ve Sonuçları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 31, Ağustos 2014, ss. 61-80.
• ÖZKAN, Recep, “Göç Olgusu ve Toplumsal Yapıya Etkisi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 47, Aralık 2019, ss. 127-145.
• POLATOĞLU, Mehmet Gökhan, “Demokrat Parti Dönemi Demiryolu Politikası (1950- 1960)”, Mavi Atlas, S: 1, Nisan 2021, ss. 215-231.
• SARAL, Erkan, “Kültürel Melezleşme Olgusunun Karadeniz Popüler Müziği Üzerindeki Görünümü”, Researcher, S:1, Ocak 2020, ss. 236-247.
• SOLGUN, Cansu-DURAT, Gülgün, "Göç ve Ruh Sağlığı", Journal of Human Rhythm, S: 3, Eylül 2017, ss. 137-144.
• SÜMER, Faruk, Oğuzlar- Türkmenler, Tarihleri- Boy Teşkilatı- Destanları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2024.
• TAMER, Mehmet, “Göç, Göçün Nedenleri ve Uluslarası Göç Üzerine Kavramsal Bir Analiz”, Journal of Social and Humanities Sciences Research, S: 7, Ekim 2010, ss. 2808- 2818.
• TOKER, Serhat- DEMİRPOLAT, Aznavur, “Berkes’i Unutmak: Yas ve Melankoli Bağlamında Bir Unutuluş Hikayesi”, Liberal Düşünce Dergisi, S: 114, Haziran 2024, ss.155-177.
• TÖNNİES, Ferdinand, Cemaat ve Cemiyet, Çev. Emre Güler, Vakıfbank Kültür Yayınları, İstanbul 2019.
• TÜMTAŞ, Mim, Sertaç-ERGUN, Cem, "Göçün Toplumsal ve Mekânsal Yapı Üzerindeki Etkileri", Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, S: 4, Ekim 2016, ss. 1347-1359.
• ÜNLÜ, Sezen-KIZILHAN, Taner-ELCİYAR, Kemal, "Göçmenlerin Uyum Sağlama Sürecinde Yaşadıkları Çatışmalar ve Sayısal Topluluklar", Selçuk İletişim, S: 1, Ocak 2018, ss. 5-18.
• USLU, Runa İdil-BERKSUN, Oğuz Erkan, “Yas ve Melankoli”, Kriz Dergisi, S: 1, Mart 1993, https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000026.
• VURAL, Feyzan Goher, "Türk Kültürünün Aynası: Türküler", Fine Arts, S: 3, Nisan 2011, ss. 397-411.
• VURAL, Timur, "Türkülerdeki Göç Algısı", Sahne ve Müzik Eğitim e-Araştırma Dergisi, S: 6, Ocak 2018, ss. 1-12.
• YILMAZ, Anıl-Telci, Cahit, “Türk Kültür Terminolojisinde Göç Kavramı Üzerine”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, S: 7, Temmuz 2010, ss. 14-33.