YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN YABAN ADLI ROMANININ TAHLİLİNDEN HAREKETLE EVRENSEL VE DİNÎ/ AHLÂKÎ DEĞERLER AÇISINDAN BARINDIRDIĞI OLUMLU/ OLUMSUZ İLETİLER

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 203 - 228, 25.07.2019

Musa Yaşaroğlu

Öz

Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından
olduğu kabul edilen Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Cumhuriyet dönemi yazarları
arasındadır. “Milli Mücadele” dönemi olarak adlandırılan süreçte savaşın
izlerini sürmekle görevlendirilen ekip içinde de yer alan yazarın, gözlemlerine
dayanarak yazdığı “Yaban” adlı romanda 1. Dünya Savaşı’nın bitiminden Sakarya
Savaşı’nın sonuna kadarki zaman diliminde bir Anadolu köyünde yaşananlar, kurgu
üzerinden anlatılmaktadır. Eserin başkahramanı olan Ahmet’in, başından
geçenlere yönelik verdiği tepkiler, aslında yazar Karaosmanoğlu’nun düşünce
dünyasını yansıtmaktadır. Bu yönüyle kendi döneminde ciddi eleştiriler de alan
eserin, günümüz gençliğine kazandırdığı ya da kazandırması beklenen
“değerler”in analizi önem kazanmaktadır. Buradan yola çıkarak yazarın romanının
başındaki notlarından da anlaşıldığı üzere, bizzat müşahede ettiği gerçeklikler
yönünden oluşturduğu eserin, tahlil edilerek okuyucu için bir veri oluşturulması
hedeflenmektedir. Bir “tarihe tanıklık” kitabı da olan Yaban, burada daha çok “değerler
eğitimi” yönüyle incelenmiştir. Bu araştırmada MEB’in 2018 yılındaki
“Ortaöğretim Öğrencileri İçin Tavsiye Edilen 100 Temel Eser” içerisinde de yer
alan eserin içerik analizi yöntemi ile ele alınarak “değerler” açısından olumlu
ve olumsuz iletileri ortaya konulmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaban, Roman, Değer

Kaynakça

• Akbaş, Oktay. “Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış”. Değerler Eğitimi Dergisi 6/16 (Aralık 2008): 9-27. Aydın, Mehmet Zeki. “Okulda Değerler Eğitimi”. Eğitime Bakış Dergisi 6/18 (2010): 16-19.
• Akdoğan, Ali. “Bireysel ve Toplumsal Hayatta Ahlaka Olan İhtiyaç ve İslam”. EKEV Akademi Dergisi Sayı: 18 (Kış 2004): 179-194.
• Bakioğlu, Ayşen-Tokmak, Nergis. “Öğretmenlerin Değer Yargılarının Eğitim Süreçlerine Etkisinin İncelenmesi”. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Sayı: 30 (2009): 65-83.
• Balcı, F. Ayşe.-Yanpar Yelken, Tuğba. “İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler ve Değer Eğitimi Uygulamaları Konusunda Öğretmen Görüşleri”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 14/1 (Nisan 2013): 195-213.
• Cançelik, Ali. “Menâkıbü’l-Kudsiyye’de İnsan, Toplum ve Mekân Algısı”. II. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri(2-3-4 Mayıs 2016), ed. Prof. Dr. Filiz Kılıç ve Doç. Dr. Tuncay Bülbül. 57-77. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Basımevi, Aralık 2016.
• Dilmaç, Bülent-Ulusoy, Kadir. Değerler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2016.
• Doğan, Bahar. “100 Temel Eser”de 6, 7, 8. Sınıflar İçin Önerilen Ortak Kitaplar Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, 2011.
• Fırat, Hatice. ve Mocan, Ahmet. “Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâyelerde Yer Alan Değerler”. TSA 18/3 (Aralık 2014): 25-49.
• Hökelekli, Hayati. Psikoloji, Din ve Eğitim Yönüyle İnsanî Değerler. 1.Baskı. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları. 2013.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. Yaban. 84. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları. 2018.
• Kenan, Seyfi. “Modern Eğitimde Kaybolan Nokta: Değerler Eğitimi”. Eğitim Bilimleri Dergisi 9/1 (Kış 2009): 259-265.
• Kesgin, Safiye. “Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/1 (2011): 209-238.
• Kılıç, Recep. “Din Öğretimini Temellendirme Problemi”. Dini Araştırmalar Dergisi 2/3 (Nisan 1999): 205-213.