KİTÂBÜ’L-EDEB HADİSLERİNİN MUHTEVÂSI BAĞLAMINDA FÜTÜVVET

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 75 - 100, 25.07.2019

Şemsettin Kırış

Öz

Edep,
yazılı olmayan kurallara dayalı dini ve sosyal bir kontrol yöntemidir. Fütüvvet
aklın ve kalbin birlikte eğitilmesidir. Edep ve fütüvvet, kişiye “aktif ve
özgün dindarlık” kazandırmaktadır. Kitâbü’l- edeb hadisleri insanın “kendini
olumlu yönde değiştirmesi” ile ilgilenir. Kendisine, ailesine ve içinde
yaşadığı topluma karşı sorumlu insan fütüvvetin de hedefidir. Fütüvvet, edebi
yaşamak, eline, diline beline sahip değer üreten ve değer taşıyan insan
olmaktır. Edep ile ilgili hadisler içten dışa doğru olumlu yönde değişimi
getirmektedir. Kendini olumlu yönde değiştirmeyi hedeflemek, ayrıcalık ve statü
peşinde koşmamayı da gerektirir. İnsana ayrıcalık sunmayan, insanı tabii
haliyle ele alıp kemâle erdirmeyi amaç edinen eğitim anlayışı fütüvvettir. Bireysel
dindarlaşma, sosyal dindarlaşmanın yerine ikame edilmemelidir. Değerler
eğitimini bir amacı da sosyal dindarlaşma olmalıdır.

 

Anahtar
Sözcükler: Fütüvvet, Hadis, Dini Sosyalleşme, Değer Eğitimi,
Eğitsel Otorite

Anahtar Kelimeler

Fütüvvet, Hadis, Dini Sosyalleşme, Değer Eğitimi

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Musned. 50 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r- risâle, 1999.Anadol, Cemal. Türk İslam Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Fütüvvetnameler. Sistem Ofset, 1991.Arslanoğlu, İbrahim. Fütüvvetnâmeler ve Yazarı Belli Olmayan Bir Fütüvvetnâme. 2004.Aynî, Ebû Muhammed (Ebü’s-Senâ) Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed el-. Umdetu’l-kârî şerhu sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: İdâratu’t-tıbâati’l-munîriyye, 2006.Batar, Yusuf. “Kur’an Kıssalarındaki Rol Modellerin Eğitsel Değeri”. Uluslararası Kişilik ve Karakter İnşâsında Dinin Yeri Sempozyumu, 10-12 Haziran 2016, Ordu 1 (2016): 183-203.Bayrakdar, Nazım. “Düşünmeye Teşvik Eden Kur’an Ayetlerinin Eğitsel Değeri”. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/3 (2017): 1998-2018.Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’ el-. Meâlimu’t- tenzil. Dâru Tayyibe., 8 Cilt. Beyrut, 1997.Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-. es-Sunenu’l-kübrâ ve fî zeylihî el-Cevheru’n-nakıyy. Haydarabad: Meclisu dâireti’l-meârif, 1926.Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiu’s-sahîh. 6 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1987.Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân. 10 Cilt. Dâru ihyâi türâsi’l-arabbiy, t.y.Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. El-Mektebetu’l-Asriyye., 4 Cilt. Beyrut, t.s.Ebû Şâme el-Makdisî, Ebü’l-Kāsım (Ebû Muhammed) Şihâbüddîn Abdurrahmân b. İsmâîl b. İbrâhîm - thk. Cemâl Azûn. Şerhu’l- hadîsi’l- Muktefâ fî meb’asi’n- nebiyyi’l- Mustafâ. Şârika/Birleşik Arap Emirlikleri, 1999.Gölpınarlı, Abdulkadir. Şeyh Seyyid Gaybî oğlu Seyyid Hüseynin Fütüvvetnâmesi. İstanbul, 1960.Güneş, Firdevs. “Eğitsel Otorite Ve Geleceğe Yön Verme”. Turkish Studies = Türkoloji Araştırmaları: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 11/2 (2016): 535-548.Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed - thk. Mustafâ Abdülkâdir Atâ. el-Müstedrek ale’s-sahîhayn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l- kutubi’l- ılmiyye, 1990.İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed - Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Fethu’l-bârî şerhu sahîhi’l-Buhârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1379.İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. 2 Cilt. Beyrut, t.s.İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânu’l-arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru sâdir, 1993.İbnü’l-Esîr Mecduddîn, Ebü’s-Seâdât Mecdüddîn el-Mübârek b. Esîrüddîn Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. en-Nihâye fî ılmi’l-hadîs. Beyrut: el-Mektebetu’l-ılmiyye, 1979.Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân el- - Ebû Zür’a el-Irâkî. Tarhu’t- tesrîb fî şerhi’t- takrîb. 8 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi türâsi’l-arabbiy, t.y.Karabulut, Fuat. “Cibril Hadisi Ve Eğitsel Değeri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/1 (2012): 427-451.Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr el-. İrşâdü’s-sârî. 10 Cilt. Mısır: Matbaatu’l-kubrâ el-emîriyye, 1911.Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh el-. el-Câmi’ li ahkâmi’l-kur’ân. 20 Cilt. Kâhire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1964.Muallim, Cevdet. İslam Fütüvveti ve Türk Ahiliği İbn Batuta’ya Zeyl. Trc. Cezâir Yarar. İstanbul: İşaret Yayınları, 2008.Müslim b. Haccâc, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. 5 Cilt. Beyrut, t.s.Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî en- - thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. el-Müctebâ mine’s-sünen (Sünenü’n- Nesâî). 8 Cilt. Haleb: Mektebetu’l-matbûâti’l-İslâmiyye, 1986.Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-. el-Minhâc şerhu sahîhi Müslim b. Haccâc. 18 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi türâsi’l-arabbiy, 1392.Ocak, Ahmet Yaşar. “Fütüvvetnâme” TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1996.Radavî, Abdulgani Muhammed b. Alâeddin el- Huseynî er- - Haz. Osman Aydınlı. Fütüvvetnâme-i tarikat. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.Râzî, Muhammed b. Ebû Bekir er-. Muhtâru’s-sıhâh. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1995.Sarıkaya, Mehmet Saffet. Fütüvvetnâmelere Göre Dini İnanç Motifleri. Ankara: Kültür Bakanlığı, 2002.Sefîrî, Ömer b. Ahmed es-. Mecâlisu’l- va’zıyye fî şerhi ehâdîsi hayri’l- beriyye min sahîhi’l- İmâmi’l- Buhârî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l- kutubi’l- ılmiyye, 2004.Sülemî, Ebu Abdirrahman Muhammed b. el- Huseyn es-. Tasavvufta Fütüvvet. Trc. Süleyman Ateş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1977.Şimşek, Hüseyin. “Bir İmparatorluk Refleksi Olarak, 19. Yüzyılda Eğitsel Etkileşim ve Sonuçları”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 14/3 (2013): 75-94.Taberî, İbn Cerîr et-. Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. 24 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r- risâle, 2000.Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) et-. el-Câmiu’s-sahîh. 6 Cilt. Beyrut, 1998.Torun, Ali. Türk Edebiyatında Türkçe Fütüvvetnâmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1998.Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Bilgrâmî el-Hüseynî ez-. Tâcu’l- arûs min cevâhiri’l- kâmûs. 40 Cilt. Beyrut: Dâru’l-hidâye, t.y.