Zehebî’nin Mîzânu’l-İ’tidâl Kitabında Sahîh-i Muslim Rivayetlerini Tenkitteki Metodu

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 261 - 300, 25.06.2021

M.kamel Karabelli

Öz

İmam Muslim hadis ilminde sahip yüksek konuma sahiptir ve döneminin büyük hadisçilerindendir. Alanında en üst düzeyde bilgiye ve yetkinliğe sahip olduğuna alimler şehadet edilmiştir. Bununla birlikte Hafız Zehebî onun Sahîh’inde rivayet etmiş olduğu bazı hadisleri eleştirmiştir. Ona göre bu hadislerdeki nekaret senedlerden değil metinlerden kaynaklanmakta, bununla birlikte bu hadislerin isnadlarında da illet söz konusu olmaktadır. Zehebî bu değerlendirmelerini yaparken hassas ilmî ölçütler, makbul bir yöntem kullanmış, bilimsellikten kopmamış ve taraftarlıkla bunu yapmamıştır. Onun tüm bu çabasının ardında Hz. Peygamberin hadisleri hususunda ihtiyatlı olma gayreti, Hz. Peygamberin yüce makamına uygun olmayan söz ve fiilin ona nispet edilmesine mani olma çabası vardır. Bununla birlikte verdiği kararların bir kısmında isabetli olamamış, hakikat İmam Muslim’in tarafında yer alıyor olabilir.

Anahtar Kelimeler

I’lâl, davâbıt, nakd, hadisin metni

Kaynakça

• Ahmed, ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-şeybânî (ö. 241/855 ) el-müsned, thk. Şuayb el-arnaûd, âdil mürşid vdğ. Beyrut: müessesetü’r-risâle, 1421.
• Buhârî, muhammed b. İsmâîl el-kûfî (ö. 256/869 ) es-sahîh. thk. Muhammed züheyr b. Nâsır en-nâsır., musevveratün anıs-sultânıyye bı idâfetı terkım muhammed fuâd abdulbâkî. Riyad: dâru tavkı’n-necât, 1422.
• Ceyyani, ebu ali hüseyin b. Muhammed b. Ahmed el-gassani (ö.498). Takyîd el-mümel ve temyîz'i-müşkil, thk. Ali b. Muhammed el imran, ve muhammed aziz şems. Mekke: dar âlemi'l-fevaîd, 2000.
• Cürkani, el-ebatil ve’l menakir, ebû abdillâh hüseyn b. Ibrâhîm b. Hüseyn el-hemedânî el- cürkani (ö. 543/1148), el-ebâtîl ve'l-menâkîr ve's-sihâh ve'l-meşâhîr'idir, thk. Abdu'r-rahman b. Abdu'l-cebbar el- feryefaî. Riyad: daru's-samîî, 2002.
• Dârekutnî, ebü’l-hasen alî b. Ömer b. Ahmed (ö. 385/995), el-ilzâmêt ve't-tetebbû, thk. Mukbil b.hâdi el-vâdîî. Beyrut: darü'l-kütüb el- ilmiyye, 2. Basım, 1985.
• Dârekutnî, ebü’l-hasen alî b. Ömer b. Ahmed (ö. 385/995), es-sünen, thk. Şuayb el-arnaût. Beyrut: müssesetü'r- rısaleh, 2004.
• Dârimî, ebû muhammed abdullah b. Abdırrahmân b. El-fazl ed-dârımî (ö. 255/869), es-sünen, thk. Fevvâz zemerlı ve hâlıt es-sebî, Beyrut: dârü'l-kıtab el-ârâbi, 1407.
• Ebû dâvud, süleyman b. Eş’as es-sıcıstânî, (ö. 275/888) es-sünen, thk. Şuayb el-arnaûd, muhammed kâmıl karabelli, Beyrut: dâru’r-rısâletı’l-âlemıyye, 1403.
• Ebü’l-abbâs şihâbüddîn ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân el-mısrî el-karâfî, (ö. 684/1285), şarh tenkihi'l- fusul, thk. Taha abdu'r-raûf sâd. medine: şeriketü't-tibâ'a el-fenniyye, 1973. El-attâr, raşîdü'ddîn yahyâ b. Ali el-kuraşi el-ümevi (ö. 744/1343), ğürarü'l-fevâid el- macmüâ'a fi beyan me vekâ'a fi sahih müslim'in mene'l-ehadisi'l- mektûâ'a, thk. Muhammed hürşafi, Medine: Mekebetü'l-ulum ve'l- hikam, 1419.