İbâdî Fıkhında Namaza Ait Hükümler ve Delilleri

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 475 - 502, 25.12.2021

Ahmet Faruk Göksün

Öz

İslam’ın beş temel esasından birisi olan namaz ibadeti önemine binaen fıkıh kitaplarında kendisine en çok yer ayrılan ve en çok tafsilata girilen konular arasında yer almaktadır. Fakihler namaza ait her bir detayı özel olarak incelemişler ve konuyla alakalı naslar ışığında hükümler koymuşlardır. İtikâdî bir mezhep olmasının yanı sıra fıkhî bir mezhep olan İbâdiyye mezhebine mensup fakihler de kitaplarında namaz bahislerine genişçe yer vermişlerdir. Mezhep içerisinde yer alan namaza ait hükümlerin büyük çoğunluğunda ortak nasların itibara alınması sonucu diğer mezheplerle benzer hükümler verilmiştir. Ancak dört büyük mezhep arasında ihtilaf bulunduğu gibi İbâdiyye mezhebi ve diğer mezhepler arasında da ihtilaflar bulunmaktadır. Mezhebe ait bazı görüşler dört büyük mezhebin içerisinde bulunan mezheplerden bazıları ile uyum içerisinde olmakla birlikte, mezhep içerisinde bu mezheplerin hepsinden farklı görüşler de bulunmaktadır. Bu makale İbâdiyye mezhebi içerisinde namaza ait farklı ya da dikkat çekici hükümleri delilleri ile birlikte zikretme amacıyla kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

İbâdiyye Mezhebi, İbâdî Fıkhı, Namaz, Kıraat, Tekbir

Provisions And Evidences Regarding Prayer In Ibadi Fiqh

Öz

One of the five pillars of Islam, prayer is one of the most frequently cited and detailed topics in fiqh books. They have specially studied every detail of prayer and have established juristic opinion in light of verse of the Koran and hadiths. Jurists belonging to the Ibadiyya madhhab, which is a fiqh view, have also given wide coverage to prayer events in their books. In the madhhab, juristic opinions were given similarly with in accordance with the estimates in the areas in a planning that belongs to the prayer. However, as there are four major regional conflicts, there are also conflicts between the Ibadiyya sect and other people. Not only there are their remarks that keep pace with four madhhab; but also hetero remarks dissent from four madhhab.This article is written to explain different and remarkable juristic opinions with its evidence in the Ibadiyya madhhab.

Anahtar Kelimeler

Ibadiyya Madhhab, Fıqh of Ibadi, Prayer, Qıraah, Takbir, Ibadiyya Madhhab, Fıqh of Ibadi, Prayer, Qıraah, Takbir

Kaynakça

• Absî, Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ʿAbdullâh b. el-. el-Musannef. Riyad: Dâru Kunûzi İşbilîyâ, 2015.
• Ağberî, İsmail b. Salih b. Hamdan el-. el-Medhal ile’l-Fıkhi’l-İbâdî. Seeb/Umman Sultanlığı: Mektebetü’d-Dâmirî, 1. Basım., 2013.
• Ateş, Orhan. Günümüz Umman İbadiyyesi. Uludağ Üniversitesi, Doktora Tezi, 2007.
• Avtebî, Ebû’l-Müslim Seleme b. Müslim el-. Kitâbu’z-Ziya. Umman: Vizaretü’l-Evkâf ve’ş-Şuun ed-Diniyye, Saltanatu Uman, 1. Baskı., 2015.
• Bâdî, Muhammed b. Ahmed b. Seyf el-. el-İmam Ebû Ubeyde Müslim b. Ebî Kerîme Muallimen ve Kâiden. Berke/Umman: Mektebetü Hazâinu’l-Âsâr, 1.Basım., 2018.
• Barûnî, Süleyman Başa el-. el-Ezherü’r-Riyadiyye fi Eimmeti ve Mülüki’l-İbâdîyye. Londra: Daru’l-Hikme, 1. Baskı., 2005.
• Behlâni,Nasır b. Salim b. Adîm. Nisâru’l-Cevher fi İlmi’ş-Şer’i’l-Ezher. Maskat: Mektebetü Maskat, 1. Baskı, 2001.
• Bekkûş, Yahya Muhammed. Fıkhu’l-İmam Câbir b. Zeyd. Seeb/Umman: Mektebetü’d-Dâmirî, 1. Basım., 2014.
• Bisyevî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed el-. Câmiu Ebi’l-Hasan el-Bisyevî, ts.
• Bulurvah, İbrahim b. Ali b. (ed.). Mevsüatü’l-Âsâr el-Fıkhiyye li’l-İmam Ebi Ubeyde Müslim b. Ebi Kerime et-Temîmî. Umman Sultanlığı: Vizaretü’l-Evkâf ve’ş-Şuun ed-Diniyye, Saltanatu Uman, 1. Baskı., 2018.
• Bûsâfî, Raşid b. Salim b. Raşid el-. er-Risaletü’r-Raziyye fi Mesaili’s-Salati Inde’l-İbâdiyye, 2014.
• Cîtâlî, Tahir İsmail b. Musa el-. Kavâidü’l-İslam. Seeb/Umman Sultanlığı: Mektebetü’d-Dâmirî, 5. Baskı., 2015.
• Çakan, İsmail Lütfi. “Câbir b. Zeyd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Dercînî, Ebû’l-Abbas Ahmed b. Said ed-. Kitabu Tabakati’l-Meşayih bi’l-Mağrib. II Cilt. Kostantiniyye/Cezayir: Matbaatu’l-Ba’s, 1992.
• dî, Fehd b. Ali b. Hâşil es-Sa’. Mu’cemu’l-Fukahai ve’l-Mütekellimine’l-İbâdîyye, (Kısmü’l-Meşrik) Mine’l-Karni’l-Evveli’l-Hicri İla Bidayeti’l-Karni’l-Hamîs Aşere’l-Hicri. 2 Cilt. Maskat/Umman Sultanlığı: Mektebetü Maskat, 1. Baskı., 2008.
• Ebû Davud, Sami Sakr Îd. el-İmam Câbir b. Zeyd el-Ezdî ve Eserühü fi’l-Hayati’l-Fikriyye ve’s-Siyasiyye. Mifrak/Ürdün: Matâbiu’n-Nahda, 2000.
• El-Horasânî, Ebû Ğânim Bişr b. Ğânim. el-Müdevvenetü’l-Kübra. Umman: Vizaratü’-Türasi ve’s-Sekafe Saltanatu Uman, 1. Baskı., 2008.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 7. Baskı., 2019.
• Ettafeyyiş, Muhammed b. Yusuf. Şerhu Kitabi’n-Nîl ve Şifâi’l-Alîl. Cidde: Mektebetü’l-İrşâd, 3. Baskı., 985.
• Göksün, Ahmet Faruk. İbâdî Fıkhının Tarihsel Gelişimi (Umman Örneği). İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, 2021.
• Abdullah b. Halife el-Hacci, Taarraf ale’l-Mezhebi’l-İbâdîyye, Maskat/Umman Sultanlığı: Mektebetü’l-Enfâl, 2018. Halaçoğlu, Yusuf. “Fersah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Halîfât, Ivaz Muhammed. Neş’etü’l-Hareketi’l-İbâdiyye. Amman: : Matâbiu Dâri’ş-Şa’b, 1978.
• Hârisî, Salim b. Hamed b. Süleyman el-. el-Ukudu’l-Fiddiyye fi Usuli’l-İbadiyye. Umman: Vizaratü’-Türasi ve’s-Sekafe Saltanatu Uman, 2., 2017.
• İbn Bereke, Ebû Muhammed Abdullah b. Muhammed b. Bereke, el-Behlevî el-Umanî. Kitâbu’l-Câmi. Umman: Vizaratü’-Türasi ve’s-Sekafe Saltanatu Uman, 2017.
• İbn Cafer, Ebû Cabir Muhammed b. Cafer el-İzkevî. el-Câmi’. Umman Sultanlığı: Vizaratü’-Türasi ve’s-Sekafe Saltanatu Uman, 3. Baskı., 2018.
• İbn Mâce, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Yezîd el-Ḳazvînî. Sunenu İbn Mâce. Dâru ʾİḥyâi’l-Kutubi’l-ʿArabiyye, ts.
• Kindî, Ebû Bekir Ahmed b. Abdullah b. Musa el-. el-Musannef. 4 Cilt. Umman: Vizaretü’l-Evkâf ve’ş-Şuun ed-Diniyye, Saltanatu Uman, 1. Baskı., 2016.
• Köse, Saffet. “Tekbir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Nâmî, Amr Halife en-. Dirasât ani’l-İbâdiyye. çev. Mîhâîl Hûrî. Tunus: Dâru’l-Garbi’l-İslami, 2012.
• Nâmî, Amr Halife en-. Resâilü’l-İmam Câbir b. Zeyd. Libya: Daru’d-Da’ve, 1. Basım., 2018.
• Nedâbî, Nâsır b. Ali b. Salim en-. el-İmâmetü’l-İbâdîyye fi’l-Yemeni ve’l-Hicaz. Seeb/Umman Sultanlığı: Mektebetü’d-Dâmirî, 1. Baskı., 2019.
• Özdemir, Ahmet. İbâdîyye’nin Ana Hadis Kaynağı Rebi’ b. Habîb’in Müsnedi. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı., 2018.
• Râşidî, Mübarek b. Abdullah b. Câbir er-. el-İmam Ebû Ubeyde Müslim b. Ebi Kerime et-Temîmî ve Fıkhuhu. Umman Sultanlığı: Matabiü’l-Vefa, 1. Basım., 1993.
• Sâlimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Humeyd es-. Şerhu’l Câmii’s-Sahîh, Müsnedü’l-İmam Rebi’ b. Habîb b. Amr el-Ferâhîdî el-Ezdî. Maskat/Umman Sultanlığı: Mektebetü Maskat, 1. Baskı., 2019.
• Sâlimî, Nureddin Abdullah b. Humeyd es-. Cevherü’n-Nizâm. Umman Sultanlığı: Vizaretü’l-Evkâf ve’ş-Şuun ed-Diniyye, Saltanatu Uman, 2018.
• Sâlimî, Nureddin Abdullah b. Humeyd es-. Meâricü’l-Âmâl ale Medârici’l-Kemâl bi-Nazmi Muhtasari’l-Hısâl. 4 Cilt. Mektebetü’l-İmami’s-Sâlimî, 2010.
• Sâlimî, Nureddin es-. Telkînu’s-Sıbyân. Vizaretü’l-Evkâf ve’ş-Şuun ed-Diniyye, Saltanatu Uman, 2004.
• Savvâfî, Salih b. Ahmed es-. el-İmam Câbir b. Zeyd el-Umani ve Âsâruhu fi’d-Da’ve. Maskat/Umman, 1981.
• Sicistânî, Süleymân b. el-Eşʿaŝ Ebû Dâvûd es-. Sunenu Ebî Dâvûd. Dâru’r-Risâleti’l-ʿÂlemiyye, 2009.
• Siyâbî, Ahmed b. Suud es-. el-Medhal ile’l-Mezhebi’l-İbâdî. Seeb/Umman: Mektebetü’d-Dâmirî, 2019.
• Siyâbî, Salim b. Hammud b. Şamis es-. İzâletü’l-Va’se an Etbâi Ebi’ş-Şa’se. Kahire: Vizaratü’-Türasi ve’s-Sekafe Saltanatu Uman, 1979.
• Şemmâhî, Âmir b. Ali eş-. Kitâbu’l-Îzâh. Umman: Vizaratü’-Türasi ve’s-Sekafe Saltanatu Uman, 4. Baskı., 1999.
• Talal b. Halife b. Hamed Âl Abdusselam. Fütya’r-Rebi’ b. Habîb. Maskat/Umman Sultanlığı: Zâkiratu Uman, 1. Baskı., 2018.
• velî, El-Mu’tasım b. Said el-Mi’. el-Mu’temed fi Fıkhı’s-Salât. Beyrut/Lübnan: Mektebetü’l-İstikame, 7. Baskı., 2018.
• Vercelânî, Ebû Yakup Yusuf b. İbrahim el-. Kitâbu’t-Tertîb fi’s-Sahîhi min Hadisi’r-Rasul (s.a.v). Maskat/Umman Sultanlığı: Mektebetü Maskat, 4. Baskı., 2019.