Obedience to Allah and His Messenger in the Meccan Period of Quranic Revelation

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 240 - 273, 29.12.2024

Y. Rıdvân Talu

Öz

The concept of obedience is included as a basic concept in the Holy Quran. In addition to the command to obey Allah, obey Muhammad was also stated and ordered. Obeying the Messenger was considered obedience to Allah and it was explained that absolute obedience belonged only to Allah. Obedience to the Messenger of Allah, Muhammad, is also in the category of absolute obedience in accordance with the command of Allah. In addition, "obeying the ulu’l-amr" is also commanded in the Quran, but this is introduced as limited obedience. "Ulu’l-amr", which we translate as "those with authority/command", are Muslim knowledgeable people, scholars and administrators who are in administrative positions both familiarly and socially. The main subjects of obedience are the principles of faith. In Islam, obligations of servitude such as prayer (salah), almsgiving (zakat), fasting (sawm) and pilgrimage (hajj) are appearing of obedience. However, these obligations are primarily based on the principles of obedience such as Islamic tawhid, prophethood and belief in the afterlife. Even after belief in Islamic tawhid (monotheism) and therefore other aspects of faith are established in people obedience to the principles of faith continues by means of preserving faith. At this point, the importance of obligatory duties and good deeds is clear. The most obvious example of obedience in the principles of faith was seen in the Meccan period of the Prophet Muhammad. In this period, even though there were deeds such as tahārah (purity), salāt (prayer), and sadaqah (almsgiving); belief in one God, in the existence of a day of reckoning in which he will repay good deeds and evil deeds, and in the nubuwwah (prophethood) of the Prophet Muhammad, who communicated all these; constituted the primary agenda of obedience in Mecca at that time. Because shirk (polytheism) was dominant in Mecca. This study examines the literal meanings of obedience, obedience in the Qur'an and Hadith, and the nature of obedience in general terms. Later, some events that took place in the Meccan Period of Islam were interpreted within the framework of "obedience to Allah and His Messenger Muhammad". This section constitutes the main subject of this research. This article tries to see how the Messenger of Allah and the Companions responded to the divine command of obedience in Mecca. It is thought that this article will be a horizon for the idea of “obedience to Allah and His Messenger” in the 21st century.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Sîra (Life of The Prophet), Tâ‘a (Obedience), Mecca, Islamic Tawhîd

Vahyin Mekke Dönemi’nde Allah’a ve Resûlü’ne İtaat

Öz

Kur’ân-ı Kerîm’de itaat mefhumu temel bir kavram olarak yer almaktadır. Allah’a itaat emrinin yanında Hz. Muhammed’e (s.a.s.) itaat ayrıca belirtilerek emredilmiştir. Resûl’e itaat, Allah’a itaat sayılmış ve mutlak itaatin yalnızca Allah’a ait olduğu anlatılmıştır. Allah Resûlü Muhammed’e (s.a.s.) itaat de Allah’ın emri gereği mutlak itaat kısmındadır. Ayrıca “ulü’l-emr’e itaat” de Kur’ân’da emredilmiş ancak bu mukayyet itaat olarak tanıtılmıştır. “Yetki/emir sahipleri” diye meâl verdiğimiz “ulü’l-emr”; ailevî ve ictimaî olarak idare mevkiinde bulunan Müslüman ilim sahipleri, âlimler ve yöneticilerdir. İtaatte ana konular iman esaslarıdır. İslâm’da namaz, zekât, oruç ve hac gibi kulluk vecîbeleri itaat tezahürleridir. Lâkin bu vecîbeler; öncelikle tevhid, nübüvvet ve âhirete iman gibi itaat esasları üzerindedir. İnsanda tevhide iman ve dolayısıyla diğer iman hususları yerleştikten sonra da imanı korumak suretiyle iman esaslarındaki itaat sürmektedir. Burada da başta farz olan vecîbelerin, sâlih amellerin önemi açıktır. İmanî itaatin en belirgin örneği Risâlet-i Muhammediyye’nin (s.a.s.) Mekke devrinde görülmüştür. Bu dönemde; tahâret, salât, sadaka gibi ameller mevcut olsa da tek bir Allah’a, O’nun, iyilik ve kötülüklerin karşılığını vereceği bir hesap gününün varlığına ve tüm bunları tebliğ eden Hz. Muhammed’in (s.a.s.) peygamberliğine iman etmek o dönem Mekke’de öncelikli itaat gündemini teşkil etmiştir. Zira Mekke’de şirk hâkimdi. Bu çalışmada; itaatin lügat manaları, Kur’ân ve Hadis’te itaat ve itaatin mâhiyeti genel hatlarıyla incelenmiştir. Daha sonra İslâm’ın Mekke Dönemi’nde yaşanan bazı hadiseler, “Allah’a ve Resûlü Muhammed’e (s.a.s.) itaat” çerçevesinde yorumlanmıştır. Bu kısım araştırmanın temel konusunu teşkil etmektedir. Bu makale ile Allah Resûlü’nün ve sahâbenin ilâhî itaat emrine Mekke’de nasıl bir karşılık verdikleri görülmeye çalışılmıştır. Makalenin, 21. asırda “Allah’a ve Resûlü’ne itaat” düşüncesi için ufuk vesilesi olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Siyer, İtaat, Mekke, Tevhid, Nübüvvet, Âhiret

Kaynakça

• Ağırman, Cemal. Hz. Peygamber’in Sünnetinde İtaat. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2. Basım, 2023.
• Akdemir, Furat. “Kur’an’da İtaat Kavramı ve Peygambere İtaatin Mahiyeti”. Kelam Araştırmaları 11/1 (2013), 425-442.
• Akseki, Ahmet Hamdi. İslâm Fıtrî Tabiî ve Umumî Bir Dindir. Ankara: DİB Yayınları, 3. Basım, 2018.
• Alper, Ömer Mahir. “İtaat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/444-445. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Aydınlı, Abdullah. “İbn Ümmü Mektûm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/434-435. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Baş, Eyüp. Son Peygamber Hz. Muhammed (sas). Ankara: TDV, 2023.
• Baylav, Hüseyin. İnanç Açısından İtaat. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahya. Ensâbü’l-Eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl el-. Sahîhü’l-Buhârî. thk. Cemaatü min el-ulemâ. 9 Cilt. Mısır: es-Sultâniyye, 1893.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl. es-Sıhâh Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhü’l-Arabiyye. thk. Attâr Ahmed Abdülğafûr. 6 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Ilm li’l-Melâyîn, 1407.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed. Tarifât. thk. Ulemâ. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
• Demir, Mehmet. “Bir İtaat Eylemi Olarak İslâm’da Hicret ve Muhacirler”. İlahiyat Akademi 4 (2017), 159-184. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilak/issue/28571/304919
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as el-Ezdî es-Sicistânî. Sünen. thk. Şuayb Arnavut - Muhammed Kâmil Karabelli. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Risâle, 2009.
• Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. İhyâ. çev. Mustafa Çağrıcı. 4 Cilt. İzmir: Diyanet İşleri Başkanlığı, 3. Basım, 2020.
• Heyet. Hadislerle İslam. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2019.
• İbn Hişâm, Abdülmelik. es-Sîretü’n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ vd. 2 Cilt. Mısır: Şirket-i Mektebe, 2. Basım, 1955.
• İbn İshak, Muhammed. Kitâbü’s-Siyer ve’l-Meğâzî. haz. Süheyl Zekkâr. Beyrût: Dâru Fikr, 1. Basım, 1978.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Şemseddin Ebu Abdullah. Zâdü’l-Meâd fî hedyi hayri’l-ıbâd. thk. Şuayb Arnavut - Abdülkadir Arnavut. 6 Cilt. Beyrut: Müessese Risâle, 1996.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 21 Cilt. Beyrut: Dâru Hicr, 1. Basım, 1997.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sadr, 3. Basım, 1993.
• İbn Sa’d, Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. thk. İhsan Abbâs. 8 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdr, 1. Basım, 1968.
• İbn Seyyidinnâs, Muhammed b. Muhammed. Uyûnü’l-eser fî fünûni’l-meğâzî ve’ş-şemâil ve’s-siyer. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kalem, 1993.
• İbnü’l-Esîr, Mecdüddîn Ebü’s-Seâdât. en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser. 5 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü’l-Ilmiyye, 1399.
• İsfehânî, Ebü’l-Kâsım el-Hüseyin b. Muhammed. el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Dimeşk - Beyrut: Dârü’l-Kalem - Dârü’ş-Şâmiye, 1991.
• Âyet ve Hadislerle Açıklamalı Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Mehmet Yaşar Kandemir vd. 2 Cilt. İstanbul: İFAV, 11. Basım, 2021.
• Kapar, Mehmet Ali. “Asr-ı Saadet’te Müşrikler ve Müşriklerle İlişkiler”. Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm. haz. Vecdi Akyüz. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2. Basım, 2007.
• Karadâvî, Yûsuf. Kur’ân’ı Anlamada Yöntem. çev. Nurullah Yazar. İstanbul: Nida, 4. Basım, 2018.
• Karagöz, İsmail. Kur’ân’ın Temel Kavramları. 2 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2. Basım, 2022.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Tefsiri. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 8. Basım, 2020.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2. Basım, 2023.
• Makrizî, Ahmed b. Ali Tekıyüddîn. İmtâü’l-Esmâ bimâ li’n-Nebiyyi min el-ahvâli ve’l-emvâli ve’l-hafede ve’l-metâ. thk. Muhammed Abdülhamid en-Nümeysî. 15 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc. Sahih-i Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Kahire: Matb’atü Îsâ el-Bâbî el-Halebî, 1955.
• Özarslan, Selim. “Kelâm Açısından İtaat Kavramı ve Çerçevesi”. Diyanet İlmi Dergi 54/1 (2018), 93-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/did/issue/36892/420811
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t-Tefâsîr. 3 Cilt. Kahire: Dâru’s-Sâbûnî, 1997.
• Sadan, Hamza. “İtaat ve İttiba Kavramlarının Anlamsal Çerçevesi ve Kur’an’da Kullanımı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (2020), 177-204. https://doi.org/10.35209/ksuifd.707832
• Sadan, Hamza. Mekkî ve Medenî Âyetlerin Semantik Çerçevesi: İtaat ve İttiba Kavramları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2017.
• Şener, Abdülkadir. “Abdest”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/68-70. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Şulul, Kasım. Son Peygamber Hz. Muhammed’in (a.s.) Hayatı. İstanbul: Siyer Yayınları, 3. Basım, 2018.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiü’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 2001.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîhu’r-rusul ve’l-mülûk. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt. Mısır: Dâru’l-Meârif, 2. Basım, 1967.
• Tehânevî, Muhammed b. Ali. Keşşâfü ıstılâhati’l-fünûn ve’l-ulûm. thk. Ali Dahrûc. 2 Cilt. Beyrut: Mektebe Lübnân Nâşirûn, 1996.
• Turşak, Musa. “Kur’an’da İtaat Kavramı ve Ülü’l-Emre İtaatin Mahiyeti”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 8/1 (2022), 325-347. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ihya/issue/68088/1013279
• Türkoğlu, Alaattin. Kur’an-ı Kerim’e Göre Hz. Muhammed’e İtaat. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Watt, W. Montgomery. Hz. Muhammed Mekke’de. çev. Süleyman Kalkan. İstanbul: Kuramer, 2. Basım, 2020.