The Impact of Sukuk Issuances on the Financial Performance of Participation Banks

Yıl 2023, , 161 - 180, 15.10.2023

Muhammed Hadin Öner

https://doi.org/10.52637/kiid.1352281

Öz

The participation finance ecosystem has gained widespread acceptance over a significantly expanded geographical scope in recent years. This phenomenon extends beyond solely Muslim countries and encompasses non-Muslim nations as well. The foundation of interest-free principles underlies the growing interest in participation finance products. Among these products, Sukuk, a type of participation finance instrument, garners the most attention. Unlike conventional bonds, Sukuk possesses a distinct structure. Bonds are interest-based instruments that represent debt obligations, wherein individuals commit to paying principal and interest. In contrast, Sukuk involve the securitization of underlying assets and represent ownership stakes. Sukuk, therefore, is an instrument in which individuals are not only assured of their principal but also entitled to a share of profits. Since its inception in the late 1970s, the Sukuk instrument's volume has expanded consistently over the years. The momentum of growth in Sukuk markets over the past decade has significantly contributed to the increase in the market share of participation finance. Global Sukuk issuances in the world markets escalated from $107 billion to $188 billion during the period of 2014-2021. In 2022, Sukuk issuances captured a 25% share of the participation finance ecosystem. Among these shares, Saudi Arabia led with the highest volume at 33.5%, followed by Malaysia at 25%, and Indonesia at 15%, while Turkey held a 6.9% share in the global Sukuk market. Sukuk, as a tool, is employed for the purpose of deploying savings and acquiring funds through interest-free mechanisms. It has been designed to contribute to the financing of substantial projects, catering to both private and public initiatives. The prominence of Sukuk is particularly notable in the offerings of participation banks, influencing the volume of Sukuk issuances they engage in. The trend in demand is mirrored in the growth of Sukuk issuances, escalating from 2.5 billion ₺ to 83 billion ₺ within the 2015-2022 period. In this context, the research investigates how Sukuk issuances impact the financial performance of participation banks. For this purpose, active profitability (Return on Assets - ROA) and capital profitability (Return on Equity - ROE) have been considered as financial performance indicators of participation banks. The study employs panel data analysis method using quarterly data from the period of 2015Q1 to 2023Q2. The data utilized in the study are sourced from various references including the Participation Banks Association of Turkey (PBAT), bank activity reports, Turkish Statistical Institute (TÜİK), and the Electronic Data Distribution System of the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT - EVDS). Additionally, variables such as bank size, inflation, exchange rates, GDP growth rate, interest rates, and unemployment have been incorporated into the analyses. The findings indicate that Sukuk issuances positively influence the financial performance of participation banks along with bank size and inflation, while adversely affecting non-performing loans and exchange rates. However, GDP, interest rates, and unemployment variables were not statistically significant. The results align with findings from existing literature (Saad and Haniff, 2013; Mimouni et al., 2019; Ho and Mohd-Raff, 2019; Ergün, 2020; Al-Harbi, 2020; Hidayat et al., 2021; Bouhider, 2021; Le et al., 2022; Ledhem, 2022; Akın and Duramaz, 2022). According to the analysis results, it is observed that sukuk issuances, which have become a significant instrument on a global scale, play a positive role in the financial performance of participation banks. Therefore, it can be stated that the proliferation of sukuk types such as green sukuk and blue sukuk, in addition to increasing sukuk issuances, may carry significant financial product characteristics for participation banks.

Anahtar Kelimeler

Sukuk, İslamic Finance, Participation Finance, Participation Banks, Financial Performance, Panel Data Analysis

Sukuk İhraçlarının Katılım Bankalarının Finansal Performansı Üzerindeki Etkisi

Öz

Katılım finans ekosistemi son yıllarda oldukça geniş bir coğrafyada kabul görmüştür. Bu durum sadece Müslüman ülkeler ile sınırlı kalmayıp Müslüman olmayan ülkeleri de içine almıştır. Katılım finans ürünlerine olan ilginin arka planında ise geleneksel muadillerine göre bu ürünlerin doğaları gereği faizsizlik prensipleri üzerine inşa edilmeleri ve güçlü bir yapıya sahip olmaları yatmaktadır. Katılım finans ürünleri içerisinde en fazla ilgiyi ise varlık temelli yapısıyla Katılım Sermaye Piyasası ürünlerinden sukuk görmektedir. Sukuk, muadili olarak görülen tahvillerden çok farklı bir yapıya sahiptir. Tahviller, içerisinde herhangi bir dayanak varlık bulundurmayan ve tahvil sahiplerine belirli tarihte anapara ve faiz ödemeyi taahhüt eden borç senetleridir. Sukuk ise varlığa dayalı bir menkul kıymetleştirme işlemi olup sukuk sahiplerine anapara ve kâr taahhüdünde bulunmayan bir enstrümandır. 1970 yılının sonunda kullanılmaya başlayan sukuk enstrümanının büyüme hacmi yıllar itibariyle devasa boyutlara ulaşmıştır. Sukuk piyasalarının son on yıldaki büyüme ivmesi ise katılım finansın finansal piyasalardaki pazar payının artmasında önemli bir rol oynamaktadır. Dünya piyasalarında sukuk ihraçları 2014-2021 döneminde 107 milyar dolardan 188 milyar dolara yükselmiştir. 2022 yılında sukuk ihraçlarının katılım finans ekosisteminden aldığı pay %25 seviyelerine ulaşmıştır. Bu payda 2021 yılında en yüksek hacmi ise %33,5 pay ile Suudi Arabistan, %25 pay ile Malezya ve %15 pay ile Endonezya oluşturmaktadır. Türkiye’nin ise global sukuk piyasalarında %6.9 payı bulunmaktadır. Sukuk, faizsiz bir şekilde tasarrufların değerlendirilmesi ve fon sağlaması hedefleri doğrultusunda kullanılan bir enstrümandır. Toplum yararına olan büyük projelerin finansmanına katkı sağlamak için tasarlanmış bu finansal araç, hem özel hem de kamu projeleri için çeşitli finansman fırsatları sunmanın yanı sıra bireylerinin bu sürece katılmaları hususunda imkânlar sunmaktadır. Özellikle katılım bankaları tarafından gerçekleştirilen sukuk ihraçları ciddi rağbet görmektedir. Bu rağbet katılım bankaları tarafından ihraç edilen sukuk hacimlerine de yansımaktadır. Sukuk ihraçları 2015-2022 döneminde 2.5 milyar ₺’den 83 milyar ₺’ye ulaşmıştır. Bu bağlamda çalışmada katılım bankaları açısından önemli bir gelir kaynağı olan sukuk ihraçlarının katılım bankalarının finansal performanslarını nasıl etkilediği araştırılmıştır. Bu amaca yönelik katılım bankalarının finansal performans göstergesi olarak aktif kârlılık (ROA) ve özsermaye kârlılığı (ROE) ele alınmıştır. 2015Q1-2023Q2 dönemine ait çeyreklik veriler kullanılarak panel veri analizi yöntemi ile incelenmiştir. Ele alınan veriler Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB), Banka faaliyet raporları, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS)’nden temin edilmiştir. Ayrıca banka büyüklüğü, enflasyon, döviz kurları, GDP (Gayrisafi yurtiçi hasıla büyüme oranı), faiz oranları ve işsizlik değişkenleri de analizlerde kullanılmıştır. Bulgulara göre sukuk ihraçlarının, banka büyüklüğü ve enflasyonun katılım bankalarının finansal performanslarını pozitif yönde etkilediği; takipteki krediler ve döviz kurlarının negatif yönde etkilediği görülmüştür. GDP, faiz oranları ve işsizlik değişkenlerinin ise istatistiksel olarak anlamlı olmadığı tespit edilmiştir. Bulgular neticesinde elde edilen sonuçlar literatürde yer alan (Saad ve Haniff, 2013; Mimouni vd., 2019; Ho ve Mohd-Raff, 2019; Ergün, 2020; Al-Harbi,2020; Hidayat vd., 2021; Bouhider, 2021, Le vd., 2022; Ledhem, 2022; Akın ve Duramaz, 2022) çalışma sonuçları ile örtüşmektedir. Analiz sonuçlarına göre, küresel düzeyde önemli bir enstrüman haline gelen sukuk ihraçlarının katılım bankalarının finansal performansı üzerinde pozitif bir rol oynadığı görülmektedir. Bu yüzden sukuk ihraçlarının artırılmasının yanı sıra, yeşil sukuk ve mavi sukuk gibi sukuk türlerinin yaygınlaştırılmasının katılım bankaları açısından önemli bir finansal ürün niteliği taşıyabileceği ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sukuk, Katılım Finans, İslami Finans, Katılım Bankaları, Finansal Performans, Panel Veri Analizi

Kaynakça

• AAOIFI Faizsiz Bankacılık Standartları, (İstanbul: TKBB Yayınları, 2018).
• Abubakar, Yusuf Sani vd. “The Concept of Sukuk and Its Applications in Contemporary Islamic Financial System”. Law and Humanities Quarterly Reviews 2/3 (30 Eylül 2023), 39-54. https://doi.org/10.31014/aior.1996.02.03.70
• Ahmad, Wahida - Mat Radzi, Rafisah. “Sustainability of Sukuk and Conventional Bond during Financial Crisis: Malaysia’s Capital Market”. Global Economy and Finance Journal 4/2 (2011), 33-45.
• Akın, Soner - Duramaz, Selim. “Kamusal Sermayenin Katılım Bankacılığının Performansına Etkisi: Türkiye Katılım Bankacılığına Yönelik Panel Veri Analizi”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi 29/4 (29 Aralık 2022), 785-800. https://doi.org/10.18657/yonveek.1067893
• Aktepe, İsak Emin. Katılım Finans. İstanbul: TKBB Yayınları, 2017.
• Al-Ali, Salim. Raising Capital on Ṣukūk Markets: Structural, Legal and Regulatory Issues. Cham: Springer International Publishing, 2019. https://doi.org/10.1007/978-3-030-14536-1
• Alam, Nafis vd. “Are Islamic Bonds Different From Conventional Bonds? International Evidence From Capital Market Tests”. Borsa Istanbul Review 13/3 (01 Eylül 2013), 22-29. https://doi.org/10.1016/j.bir.2013.10.006
• Al-Harbi, Ahmad. “Banks’ Profitability in an Islamized Financial System: Comparative Study between Iran and Sudan”. International Journal of Islamic Banking and Finance Research 4/1 (05 Mart 2020), 8-14. https://doi.org/10.46281/ijibfr.v4i1.498
• Atika, A vd. “Sukuk Fund Issuance on Sharia Banking Performance in Indonesia”. International Journal of Civil Engineering and Technology 9/9 (2018), 1531-1545.
• Ayub, M. Understanding Islamic Finance. West Sussex: John Wiley & Sons., 2007.
• Badawi, Ahmad vd. “The Contribution of Sukuk Placement and Securities to The Islamic Bank Profitability”. Tazkia Islamic Finance and Business Review 13/2 (08 Haziran 2020), 175-192. https://doi.org/10.30993/tifbr.v13i2.184
• Baltagi, Badi H. Econometric Analysis of Panel Data. West Sussex: Wiley, 2005.
• Bashyariah, Nuhbatul vd. “Determinants of Sukuk Market Development: Macroeconomic Stability and Institutional Approach”. The Journal of Asian Finance, Economics and Business 8/2 (28 Şubat 2021), 201-211. https://doi.org/10.13106/JAFEB.2021.VOL8.NO2.0201
• Bayındır, Servet. Fıkhi ve İktisadi Açıdan İslami Finans II. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2015.
• Bayındır, Servet. “Menkul Kıymetleştirme Uygulamaları ve Fıkıhtaki Yeri”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (19 Nisan 2012), 249-273.
• Bibi, Sitara - Mazhar, Fatima. “An Investigation of the Relationship between Sukuk and the Performance of Banks of Pakistan”. Ijtihad : Jurnal Wacana Hukum Islam Dan Kemanusiaan 19/1 (01 Haziran 2019), 53-66. https://doi.org/10.18326/ijtihad.v19i1.53-66
• Bouhider, Roukia. “Econometric Study of the Effect of Deposits on Islamic Banks Profitability: Evidence from Malaysia”. Economics Bulletin 41/3 (2021), 1292-1302.
• Brooks, Chris. Introductory Econometrics for Finance. Cambridge: Cambridge University Press, 3. Basım, 2014. https://doi.org/10.1017/CBO9781139540872
• Choi, Jaehwa vd. “Correlational Analysis of Ordinal Data: From Pearson”. Asia Pacific Education Review 11/4 (Aralık 2010), 459-466. https://doi.org/10.1007/s12564-010-9096-y
• COMCEC. “The Role of Sukuk in Islamic Capital Markets”. Comcec Coordination Office, 2018.
• Demirgüç-Kunt, Asli - Maksimovic, Vojislav. “Stock Market Development and Financing Choices of Firms”. The World Bank Economic Review 10/2 (01 Mayıs 1996), 341-369. https://doi.org/10.1093/wber/10.2.341
• Dusuki, Asyraf Wajdi - Mokhtar, Shabnam. Critical Appraisal of Shariah Issues on Ownership in Asset Based Sukuk as Implemented in the Islamic Debt Market. ISRA Research paper No 8, 2010.
• Ergün, Tolga. “Sukuk Varlıkları ve Finansal Performans İlişkisi: Seçilmiş Ülkelerdeki Katılım Bankaları Üzerine Bir Araştırma”. Global Journal of Economics and Business Studies 9/18 (04 Ocak 2021), 90-104.
• Godlewski, Christophe J. vd. Do Markets Perceive Sukuk and Conventional Bonds as Different Financing Instruments? BOFIT Discussion Papers 6/2011. Helsinki, 04 Nisan 2011. Social Science Research Network. https://papers.ssrn.com/abstract=1833344
• Hidayat, Sutan Emir vd. “Risk, Efficiency and Financial Performance in the GCC Banking İndustry: Islamic Versus Conventional Banks”. Journal of Islamic Accounting and Business Research 12/4 (01 Ocak 2021), 564-592. https://doi.org/10.1108/JIABR-05-2020-0138
• Ho, Catherine S.F. - Mohd-Raff, Nor Erna Nabila. “External and İnternal Determinants of Performances of Shariah And Non-Shariah Compliant Firms”. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management 12/2 (01 Ocak 2019), 236-253. https://doi.org/10.1108/IMEFM-08-2017-0202
• IFSB. Islamic Financial Services Industry Stability Report 2022. Islamic Financial Services Board, 2022.
• Karakuş, Rıfat - Yılmaz Küçük, Şeyma. “Katılım Bankalarında Karlılığın Belirleyicileri: Türkiye Örneği için Bir Panel Veri Analizi”. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9/2 (07 Nisan 2016), 119-133.
• Le, Tu DQ. vd. “A Cross-Country Analysis on Diversification, Sukuk İnvestment, and the Performance of Islamic Banking Systems Under The COVID-19 Pandemic”. Heliyon 8 (01 Mart 2022), 1-8. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e09106
• Ledhem, Mohammed Ayoub. “The Financial Stability of Islamic Banks and Sukuk Market Development: Is The Effect Complementary or Competitive”. Borsa Istanbul Review 22/S1 (01 Aralık 2022), S79-S91. https://doi.org/10.1016/j.bir.2022.09.009
• Lee, Hui Shan vd. “Influence of Secondary and Tertiary Literacy on Life Insurance Consumption: Case of Selected ASEAN Countries”. The Geneva Papers on Risk and Insurance - Issues and Practice 43/1 (06 Temmuz 2017), 1-15. https://doi.org/10.1057/s41288-017-0050-7
• Melasih, Esty. “The Determinants of Corporate Sukuk and Bonds Issuance in The Three OIC Countries”. SEIKO : Journal of Management & Business 6/1 (21 Haziran 2023), 340-350. https://doi.org/10.37531/sejaman.v6i1.4799
• Mimouni, Karim vd. “The Impact of Sukuk on the Performance of Conventional and Islamic Banks”. Pacific-Basin Finance Journal 54 (01 Nisan 2019), 42-54. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2019.01.007
• Obeidat, Bader vd. “Evaluating the Profitability of the Islamic Banks in Jordan”. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences 56 (01 Ocak 2013), 27-36.
• Orhan, Zeyneb Hafsa - Tırman, Nurullah. “Türkiye’deki Kira Sertifikası (Sukuk) İhraçlarının Büyüme Üzerindeki Etkisine Dair Ampirik Bir Analiz: 2010-2019”. Sosyoekonomi 29/48 (2021), 229-247. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2021.02.12
• Öner, Muhammed Hadin. “Sukuk İhraçlarının Belirleyicileri: Katılım Bankaları Üzerine Bir Uygulama”. Gaziantep University Journal of Social Sciences 21/4 (19 Ekim 2022), 2223-2238. https://doi.org/10.21547/jss.1110830
• Parlakkaya, Raif vd. “Determination of Factors Affecting the Profitability Variables by Panel Data Analysis in the Islamic Banks: The Case of Turkey”. Bilimname 2020/42 (30 Ekim 2020), 41-61. https://doi.org/10.28949/bilimname.691439
• Saad, Noriza Mohd - Haniff, Mohd Nizal. “A Delve into Performance of Sukuk (Islamic Bonds) and Conventioanl Bonds Issued by PLC in Malaysia”. Europen Journal of Accounting Auditing and Finance Research 1/4 (2013), 83-94.
• Safari, Meysam vd. Sukuk Securities: New Ways of Debt Contracting. Wiley, 1st edition., 2014.
• Saraç, Mehmet - Karabulut, Esma. “Doğal ve Sosyal Çevreye Duyarlı Yatırımda Ortaklığa Dayalı Sukuk Modeli”. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi 15/1 (24 Ağustos 2021), 27-59. https://doi.org/10.46520/bddkdergisi.986627
• Smaoui, Houcem - Ghouma, Hatem. “Sukuk Market Development and Islamic Banks’ Capital Ratios”. Research in International Business and Finance 51 (01 Ocak 2020), 1-17. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2019.101064
• Tatoğlu, Ferda Yerdelen. Panel Veri Ekonometrisi. İstanbul: Beta Yayınevi, 2020.
• Türkan, Yavuz. “Türkiye’de Sukuk İhracının Katılım Bankalarının Aktif Büyüklüğüne Etkisi”. Para ve Sermaye Piyasası Araştırmaları. ed. Yunus Yılmaz. 326. Ankara: Orion Kitabevi, 2022.
• Uddin, Md Hamid vd. “Why Do Sukuks (Islamic Bonds) Need a Different Pricing Model?” International Journal of Finance & Economics 27/2 (2022), 1-41. https://doi.org/10.1002/ijfe.2269
• Yelghi̇, Asef. “Döviz Kurlarının Bankacılık Sektörünün Performansı Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği (2007-2016)”. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi - Journal of Economic Policy Researches 7/2 (28 Temmuz 2020), 69-87. https://doi.org/10.26650/JEPR641975
• Yüksel, Serhat vd. “Determinants of Profitability in the Banking Sector: An Analysis of Post-Soviet Countries”. Economies 6/3 (2018), 3-15.
• IIFM Sukuk Report 2021 (2021).
• “Türkiye Katılım Bankaları Birliği”. 2023. Erişim 15 Ağustos 2023. https://veripetegi.tkbb.org.tr/