Mālik b. Huweyris (d. 74/693-4) and His Narrations

Yıl 2021, , 82 - 103, 30.06.2021

Rıdvan Yarba

https://doi.org/10.52637/kiid.902944

Öz

It is known that the Qurʾān and Sunnah are the two main sources of Islam. Undoubtedly, the most important generation that enabled sunnah to reach both actually and verbally to the present was the generation of the Prophet’s companions. In other words, the hadiths that can be expressed as verbal and written as expressions of the sunnah were first reported by the generation of the companions. For this reason, especially hadith scholars, during the historical process, carried out introductory studies for this generation that provided the transmission of hadiths. However, it is not possible to say that the information about each companion included in these studies is the same agree. For a number of reasons, a lot of information is available about some of them, while limited information is available about some of them. Similarly, for some reasons, the amount of hadiths reported by every companion was not the same. While some of them narrated a large number of hadiths, the rest narrated only a small number of hadiths. This study is about the life of Mālik b. Huwayris, who has not known very much and we have had relatively less information about him, his narrations and the effect of those related to prayer on some opinions of the four madhhabs. In this context, the study has three interrelated main aims. One of these is to tidy up the information about him scattered in the sources. The second is to present his narrations in the relevant sources and to evaluate them. The third is to determine the effect of his hadiths about prayer that have founded in the relevant sources on the views of the four madhhabs. Thus, it was tried to compile the information about life of this companion and to reveal the effect of the amount and time of togetherness with the Prophet (pbuh) on the num-ber of his narrations, the amount of information about him and the understanding of his narrations. In line with these aims, first of all, sources related to rijāl, especially those dedicated to the knowledge of the companions, were consulted. In addition, hadith sources were consulted. Because the narrations in the hadith sources also contain information about him. Based on the information about Mālik b. Huwayris in these sources, his full name, who his father was, his lineage, tribe, time of coming to the Prophet (pbuh), with whom he came, the duration of residence in Madinah, his students and his death were discussed. Thus, a biography about this companion has been created that the reader can benefit from. Later, it was tried to determine in this study how many narrations of Mālik b. Huwayris, who were understood not to have many narrations, which subjects these narrations were related to, and the amount and time of togetherness with the Prophet (pbuh) on the number of his narrations. These narrations, which are observed to have common features in terms of their content and the sources they are in, are divided into two groups as those in the Kutub al-Tisʿah and those in other hadith sources. The authenticity assessment was made about the ones that were found in Kutub al-Tisʿah and related to matters except of prayer. The narrations about prayer, which were found to have no health problems as a whole, were also classified according to their content and their nonrepetitive number was determined. Finally, contrary to the other narrations, his narrations about prayer were discussed separately for two aims. It was examined in which judgments of these narrations about prayer were used as evidence by the four fiqh madhhabs. In this context, it is also tried to emphasize which narrations they present as evidence in the judgments put forward by the madhhabs and which they use in a supportive nature to the narrations from other companions. In addition, it was tried to be clarified whether the time and amount of this companions' togetherness with the Prophet (pbuh) had an effect on understanding his narrations. As a result, it has been concluded that compiling information about the companions and knowing the amount of time that they spent with the Prophet (pbuh) can contribute to the correct understanding of the hadiths they narrated. In this sense, it is possible to say that the studies related to the companions who made the sunnah, which is the second source of the religion, survive to the present, will contribute to researcher in the science of hadith.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Companions, Mālik b. Ḥuwayris, Madhhab, Prayer

Mâlik b. Huveyris (öl. 74/693-4) ve Rivayetleri

Öz

Kur’ân ve sünnetin, dinin iki temel kaynağı olduğu bilinmektedir. Bunlardan sünnetin gerek fiilî gerekse sözlü olarak günümüze ulaşmasını sağlayan en önemli nesil hiç şüphesiz sahâbe nesli olmuştur. Başka bir deyişle sünnetin sözlü ve yazılı ifadesi olarak da ifade edilebilecek hadisler, ilk olarak sahâbe nesli tarafından nakledilmiş olmaktadır. Bu nedenle tarihi süreç içerisinde özellikle hadis âlimleri, hadislerin naklini sağlayan bu nesli tanıtıcı çalışmalar yapmıştır. Ne var ki bu çalışmalarda kendisine yer verilen her bir sahâbîye ilişkin bilginin aynı miktarda olduğunu söylemek mümkün değildir. Birtakım sebeplerden ötürü bazıları hakkında çokça malumat bulunurken bazıları hakkında çok az bilgiye rastlanmaktadır. Benzer şekilde bazı ne-denlerden dolayı her sahâbînin rivayet ettiği hadis miktarı da aynı olmamıştır. Bazıları çok sayıda hadis rivayet etmişken geriye kalanlar ise ancak az sayıda hadis rivayet etmiştir. Bu çalışma, kendisiyle ilgili nispeten az bilgi bulunan Mâlik b. Huveyris’in hayatı, rivayetleri ve bunlardan namazla ilgili olanların dört mezhebin bazı görüşlerine etkisi hakkındadır. Bu bağlamda çalışmanın birbiriyle ilişkili üç temel hedefi bulunmaktadır. Bunlardan biri, Mâlik b. Huveyris’le ilgili dağınık halde bulunan bilgileri derleyip toplamaktır. İkincisi, hadis kaynaklarındaki rivayetlerini ortaya koymak ve onlarla ilgili değerlendirme yapmaktır. Üçüncüsü de ilgili kaynaklarda tespit edilen namaza ilişkin hadislerinin dört mezhebin görüşlerine etkisini tespit etmektir. Böylece bu sahâbînin hayatı hakkındaki bilgileri derleyip toplamaya, Rasûlullah’la (s.a.v.) olan birliktelik miktar ve vaktinin onun rivayet sayısına, hakkındaki bilginin miktarına ve ona ait rivayetlerin anlaşılmasına etkisi ortaya konulmaya gayret edilmiştir. Bu hedefler doğrultusunda öncelikle başta sahâbe bilgisine has kılınanlar olmak üzere ricalle ilgili kaynaklara başvurulmuştur. Bunun yanı sıra hadis kaynaklarına da müracaat edilmiştir. Zira hadis kaynaklarındaki rivayetler de onun hakkında bilgi içermektedir. Bu kaynaklardaki Mâlik b. Huveyris’e dair bilgilerden hareketle onun tam ismi, babasının kim olduğu, nesebi, kabilesi, Rasûlullah’a (s.a.v.) geliş vakti, kimlerle birlikte geldiği, onun (s.a.v.) yanındaki ikamet süresi, talebeleri ve vefatı konuları işlenmiştir. Böylece bu sahâbî hakkında okuyucunun istifade edebileceği bir biyografi meydana getirilmiştir. Daha sonra, çok sayıda rivayeti olmadığı anlaşılan Mâlik b. Huveyris’in kaç rivayetinin bulunduğu, bu rivayetlerin hangi konularla ilgili olduğu ve Rasûlullah'la (s.a.v.) birliktelik miktar ve vaktinin rivayetlerinin sayısına etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Muhtevaları ve bulundukları kaynaklar itibariyle ortak özelliklere sahip oldukları gözlemlenen bu rivayetler, Kütüb-i Tisʿa’da olanlar ve diğer hadis kaynaklarında olanlar şeklinde iki gruba ayrılmıştır. Bunların Kütüb-i Tisʿa’da bulunup namaz dışındaki konularla ilgili olanları hakkında sıhhat değerlendirmesi yapılmıştır. Bir bütün olarak sıhhat problemi taşımadıkları tespit edilen namazla ilgili rivayetler de muhtevalarına göre tasnif edilerek tekrarsız sayıları tespit edilmiştir. Son olarak da diğer rivayetlerinin aksine namazla ilgili rivayetleri, iki amaç doğrultusunda ayrıca ele alınmıştır. Namazla ilgili bu rivayetlerin, dört fıkıh mezhebi tarafından hangi hükümlerde kullanıldığı irdelenmiştir. Bu bağlamda mezheplerin ortaya koyduğu hükümlerde hangi rivayetleri asıl delil olarak sunduğu, hangilerini başka sahâbîlerden gelen rivayetlere destekleyici mahiyette kullandıkları vurgulanmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu sahâbînin Rasûlullah’la (s.a.v.) olan birliktelik vakit ve miktarının, rivayetlerinin anlaşılmasına etkisinin olup olmadığı hususu açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Netice itibariyle sahâbe hakkındaki bilgilerin derlenip toplanmasının ve Rasûlullah'la (s.a.v.) geçirdikleri vakit ve miktarın bilinmesinin, naklettikleri hadislerin doğru anlaşılmasına katkıda bulunabileceği kanaati hasıl olmuştur. Bu anlamda dinin ikinci kaynağı konumundaki sünnetin günümüze ulaşmasını sağlayan sahâbîlerle ilgili çalışmaların Hadis İlmi’ne katkı sağlayacağını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sahâbe, Mâlik b. Huveyris, Mezhep, Namaz

Kaynakça

• Ağırman, Cemal. “Müksirûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/534. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh. Müsnedü’l-İmâm Ahmed bin Hanbel. thk. Şuayb el-Arnaût - Âdil Mürşid vd. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Aynî, Bedreddin Mahmûd b. Ahmed. el-Binâye şerhu’l-Hidâye. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Aynî, Bedreddin Mahmûd b. Ahmed. Meğâni’l-ahyâr fî şerhi esâmî ricâli Meʻâni’l-âsâr. thk. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmâil. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2006.
• Aynî, Bedreddin Mahmûd b. Ahmed. ʿUmdetü’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, ts.
• Begavî, Ebü’l-Kâsım Abdullah b. Muhammed. Muʿcemü’s-sahâbe. thk. Muhammed el-Emîn b. Muhammed el-Cekenî. 5 Cilt. Kuveyt: Mektebetü Dâri’l-Beyân, 2000.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin. el-Esmâ ve’s-sıfât. thk. Abdullah b. Muhammed el-Hâşidî. 2 Cilt. Cidde: Mektebetü’s-Sevâdî, 1993.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil. et-Târîhu’l-kebîr. thk. Hâşim en-Nedvî vd. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Mustafa Dîb el-Buğâ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1993.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus. Dekâ’iku üli’n-nühâ li-Şerhi’l-Müntehâ (Şerhu Münteha’l-irâdât). 3 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1993.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus. Keşşâfü’l-kınâʿ ʿan metni’l-İknâʿ. 6 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
• Burhânüddîn el-Ebnâsî, Ebû İshak İbrâhim b. Mûsâ. eş-Şeze’l-feyyâh min ʿUlûmi İbni’s-Salâh rahimehullâhü teʻâlâ. thk. Salâh Fethî Helel. 2 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1998.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali. Muhtasaru İhtilâfi’l-ʿulemâ. thk. Abdullah Nezîr Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1995.
• Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî Abdülmelik b. Abdillâh. Nihâyetü’l-matlab fî dirâyeti’l-mezheb. thk. Abdülazîm Mahmûd ed-Dîb. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 2007.
• Çakan, İsmail Lütfi. “el-Cemʿ Beyne’s-Sahîhayn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/283. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân ed-. Sünenü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selim Esed ed-Dârânî. 4 Cilt. Riyad: Dâru’l-Muğnî, 2000.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿas. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnaût - Muhammed Kamil Karabelli vd. 7 Cilt. Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Ebû İshâk eş-Şîrâzî, İbrâhim b. Ali. el-Mühezzeb fî fıkhi’l-İmâmi’ş-Şâfiʿî. thk. Zekeriyyâ Umeyrât. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• Ebû Nuaym el-İsfahânî, Ahmed b. Abdillâh. Maʿrifetü’s-sahâbe. thk. Âdil b. Yûsuf el-Azâzî. 7 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1998.
• Ebû Nuaym el-İsfahânî, Ahmed b. Abdillâh. Mevsûʿatü’t-tıbbi’n-Nebevî (et-Tıbbu’n-Nebevî). thk. Mustafa Dönmez. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2006.
• Ebû Yaʿlâ el-Ferrâ, Muhammed b. el-Hüseyin. el-Mesâʾilü’l-usûliyye min Kitâbi’r-Rivâyeteyn ve’l-vecheyn. thk. Abdülkerim b. Muhammed el-Lâhim. 3 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Meʿârif, 1985.
• Ebü’l-Ferec İbn Kudâme, Abdurrahman b. Muhammed. eş-Şerhu’l-kebîr ʿalâ metni’l-Mukniʿ (el-Muğnî içinde). thk. Dâru’l-Menâr. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1983.
• Fayda, Mustafa. “Senetü’l-Vüfûd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/520-521. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Fesevî, Ebû Yûsuf Yaʿkûb b. Süfyân. el-Maʿrife ve’t-târîh. thk. Ekrem Ziyâ el-Ömerî. 4 Cilt. Medine: Mektebetü’d-Dâr, 1990.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. el-Müstedrek ‘ale’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkadir Atâ. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. Maʿrifetü ‘ulûmi’l-hadîs. thk. Seyyid Muʿazzam Hüseyin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1977.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. Tesmiyetü men ehracehum el-Buhârî ve Müslim ve mâ inferede küllü vâhidin minhumâ. thk. Kemal Yusuf el-Hût. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye-Dâru’l-Cinân, 1987.
• Halîfe b. Hayyât. Kitâbü’t-Tabakât. thk. Ekrem Diyâ el-Ömerî. Bağdat: Matbaʿatü’l-Ânî, 1967.
• Hısnî, Ebû Bekr b. Muhammed. Kifâyetü’l-ahyâr fî halli Ğâyeti’l-ihtisâr. thk. Ali Abdülhamîd Baltacî - Muhammed Vehbî Süleyman. 2 Cilt. Dımaşk - Beyrut: Dâru’l-Hayr, 1991.
• Humeydî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ebî Nasr. el-Cemʿ beyne’s-Sahîhayn el-Buhârî ve Müslim. thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2002.
• Irâkî, Ebü’l-Fazl Abdürrahîm b. el-Hüseyin. et-Takyîd ve’l-îzâh şerhu Mukaddimeti İbni’s-Salâh. thk. Muhammed Râgıb et-Tabbâh. Beyrut: Dâru’l-Hadîs, 1984.
• İbn Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh. el-İstizkâr. thk. Sâlim Muhammed Atâ - Muhammed Ali Muʿavvaz. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• İbn Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh. el-İstîʿâb fî maʿrifeti’l-ashâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah. el-Kâmil fî duʻafâi’r-ricâl. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muʿavvaz. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Duveyyân, İbrâhim b. Muhammed. Menârü’s-sebîl fî şerhi’d-Delîl. thk. Züheyr eş-Şâvîş. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1989.
• İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed. el-Cerh ve’t-taʿdîl. thk. Abdurrahman b. Yahya el-Muʿallimî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1952.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muʿavvaz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali. Fethu’l-bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî. thk. Abdülazîz b. Abdullah b. Bâz vd. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1960.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali. İthâfü’l-mehere bi’l-fevâidi’l-mübtekire min etrâfi’l-ʻaşere. thk. Merkezü Hizmeti’s-Sünne ve’s-Sîre. 19 Cilt. Medine: Mecmaʻu’l-Melik Fehd, 1994.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali. Lisânü’l-Mîzân. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. 10 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Matbûʻâti’l-İslâmiyye, 2002.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali. Tehzîbü’t-Tehzîb. 12 Cilt. Haydarâbâd: Matbaʻatü Dâireti’l-Meʻârifi’n-Nizâmiyye, 1327.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, ts.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. Esmâü’s-sahâbe ve mâ li-külli vâhidin minhüm mine’l-ʿaded. thk. Muhammed Abdülhamîd es-Seʻdânî. Kahire: el-Mektebetü’l-Kur’ân, ts.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed. Kitâbü’s-Sikât. thk. Muhammed Abdürreşîd. 10 Cilt. Haydarâbâd: Meclisü Dâiretü’l-Meʿârif, 1983.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed. Sahîhu İbn Hibbân bi-tertîbi İbn Balabân. thk. Şuayb el-Arnaût. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
• İbn Kâniʿ, Ebü’l-Hüseyn Abdülbâkî. Muʿcemü’s-sahâbe. thk. Ebû Abdurrahman Salâh b. Sâlim el-Musarrâtî. 3 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Ğurabâi’l-Eseriyye, 1997.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil b. Ömer. et-Tekmîl fi’l-cerh ve’t-taʿdîl ve maʿrifetü’s-sikât ve’d-duʿafâ ve’l-mecâhîl. thk. Şâdî b. Muhammed b. Sâlim. 4 Cilt. Sana: Merkezü’n-Nuʿmân, 2011.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût vd. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. thk. Ahmed Fâris eş-Şidyâk. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Mende, Ebû Abdillâh Muhammed b. İshâk. Kitâbü’t-Tevhîd ve maʿrifeti esmâillâhi ʿazze ve celle ve sıfâtihî ʿale’l-ittifâk ve’t-teferrüd. thk. Ali Muhammed b. Nâsır el-Fükayhî. 3 Cilt. Medine: Câmiʿatü’l-İslâmiyye, 1413.
• İbn Mende, Ebû Abdillâh Muhammed b. İshâk. Maʿrifetü’s-sahâbe. thk. Âmir Hasan Sabrî. 2 Cilt. Ayn: Matbûʿâtü Câmiʿati’l-İmâreti’l-Arabiyyeti’l-Müttehide, 2005.
• İbn Müflih, Burhâneddin İbrâhim b. Muhammed. el-Mübdiʿ fî şerhi’l-Mukniʿ. thk. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmâil eş-Şâfiî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm. el-Bahru’r-râʾik şerhu Kenzi’d-dakâʾik. thk. Zekeriyyâ Umeyrât. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Receb, Ebü’l-Ferec Abdurrahmân b. Ahmed. Câmiʿu’l-‘ulûm ve’l-hikem. thk. Muhammed el-Ahmedî Ebü’n-Nûr. 3 Cilt. Kahire: Dâru’s-Selâm, 2004.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed. el-Beyân ve’t-tahsîl. thk. Muhammed Haccî - Saîd Aʿrâb. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1988.
• İbn Rüşd el-Hafîd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1982.
• İbn Saʿd, Ebû Abdillâh Muhammed. et-Tabakâtü’l-kebîr. thk. Ali Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 2001.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. Telkîhu fühûmi ehli’l-eser fî ‘uyûni’t-târîh ve’s-siyer. Beyrut: Dâru’l-Erkam, 1997.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid. Şerhu Fethu’l-kadîr. thk. Abdürrezzâk Gâlib el-Mehdî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• İbnü’l-Irâkî, Veliyyüddin Ahmed b. Abdirrahîm. Tarhu’t-tesrîb fî şerhi’t-Takrîb. 8 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân. ʿUlûmü’l-hadîs. thk. Nûreddîn Itr. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1986.
• İmrânî, Ebü’l-Hüseyn Yahyâ b. Ebi’l-Hayr. el-Beyân fî mezhebi’l-İmâmi’ş-Şâfiʿî. thk. Kâsım Muhammed en-Nûrî. 14 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 2000.
• İzzeddin İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed. Üsdü’l-ğâbe fî maʻrifeti’s-sahâbe. thk. Ali Muhammed Muʿavvaz - Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Kandemir, M. Yaşar. “Bakî b. Mahled”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/541-542. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Kâsânî, Ebû Bekr b. Mesʿûd. Bedâʾiʿu’s-sanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed. İrşâdü’s-sârî ilâ şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 10 Cilt. Bulak: el-Matbaʿatü’l-Kübrâ’l-Emîriyye, 1323.
• Kevsec, İshâk b. Mansûr. Mesâ’ilü’l-İmâm Ahmed bin Hanbel ve İshâk bin Râhûye. thk. Komisyon. 10 Cilt. Medine: Câmiʿatü’l-İslâmiyye, 2004.
• Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Mudar (Benî Mudar)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/358-359. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed. el-Hâvi’l-kebîr. thk. Ali Muhammed Muʿavvaz - Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 18 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Menbicî, Ali b. Zekeriyyâ. el-Lübâb fi’l-cemʿ beyne’s-sünne ve’l-kitâb. thk. Muhammed Fazl Abdülazîz el-Murâd. 2 Cilt. Dımaşk - Beyrut: Dâru’l-Kalem - Dâru’ş-Şâmiyye, 1994.
• Merdâvî, Ebü’l-Hasen Ali b. Süleymân. et-Tahbîr şerhi’t-Tahrîr fî usûli’l-fıkh. thk. Abdurrahman el-Cibrîn - Avz el-Karnî vd. 8 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2000.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. Abdirrahmân. Tehzîbü’l-Kemâl. thk. Beşşâr Avvâd Maʻrûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1992.
• Moğultay b. Kılıç, Ebû Abdillâh Alâüddîn. İkmâlü Tehzîbi’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Âdil b. Muhammed - Üsâme b. İbrâhîm. 12 Cilt. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîsiyye li’t-Tıbâʻa ve’n-Neşr, 2001.
• Muvaffakuddin İbn Kudâme, Abdullah b. Ahmed. el-Kâfî fî fıkhi’l-İmâm Ahmed bin Hanbel. thk. Muhammed Fâris - Misʿad Abdülhamîd es-Saʿdenî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîhu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. 5 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1991.
• Nâsırüddin el-Elbânî, Muhammed. Silsiletü’l-ehâdîsi’s-sahîha ve şey’ün min fıkhihâ ve fevâidihâ. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Meʿârif, 1415.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. thk. Mektebü Tahkîki’t-Türâsi’l-İslâmî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. el-Mecmûʿ şerhu’l-Mühezzeb. 20 Cilt. Mısır: İdâretü’t-Tıbâʿati’l-Münîriyye, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. Tehzîbü’l-esmâ ve’l-lüğât. thk. Komisyon. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Nûreddin el-Heysemî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ebî Bekr. Mecmaʿu’z-zevâid ve menbaʿu’l-fevâid. thk. Hüsâmeddin el-Kudsî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, ts.
• Nûreddin el-Heysemî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ebî Bekr. Mevâridü’z-zam’ân ilâ zevâidi İbn Hibbân. thk. Hüseyin Selîm Esed - Abduh Ali el-Kûşek. 9 Cilt. Dımaşk: Dâru’s-Sekâfeti’l-Arabiyye, 1993.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. 31 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1989.
• Süyûtî, Celâleddin Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Câmiʿu’s-sağîr fî ehâdîsi’l-beşîri’n-nezîr. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Süyûtî, Celâleddin Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Tedrîbü’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî. thk. Nazar Muhammed el-Fâryâbî. 2 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Kevser, 1994.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs. el-Üm (er-Risâle ve İhtilâfü’l-hadîs ile birlikte). thk. Rıfʿat Fevzî Abdülmuttalib. 11 Cilt. Mansûre: Dâru’l-Vefâ, 2001.
• Şemseddin ez-Zerkeşî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdullah. Şerhu’z-Zerkeşî ʿalâ Muhtasari’l-Hırakî. thk. Abdullah b. Abdurrahman el-Cibrîn. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1993.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed. el-Muʻcemü’l-kebîr. thk. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed. el-Muʿcemü’l-evsat. thk. Târık b. Avdillah b. Muhammed - Abdülmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1995.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed. er-Ravdu’d-dânî ilâ el-Muʻcemu’s-sağîr. thk. Muhammed Şekûr Mahmûd el-Hâc Emrîr. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1985.
• Tahâvî, Ebû Caʿfer Ahmed b. Muhammed. Şerhu Meʻâni’l-âsâr. thk. Muhammed Zührî en-Neccâr - Muhammed Seyyid Câdülhak. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1994.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd. 5 Cilt. Mısır: Şirketü Mektebeti ve Matbaʿati Mustafâ el-Bâbî, 1977.
• Ukaylî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Amr. ed-Duʿafâü’l-kebîr. thk. Abdülmuʿtî Emîn Kalʿacî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1984.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Dîvânü’d-duʻafâ ve’l-metrûkîn. thk. Hammâd b. Muhammed el-Ensârî. Mekke: Mektebetü’n-Nehdati’l-Hadîse, 1967.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. el-Kâşif fî maʻrifeti men lehü rivâye fi’l Kütübi’s-Sitte. thk. Muhammed Avvâme. 2 Cilt. Cidde: Dârü’l-Kıble, 1992.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. el-Muğnî fi’d-duʻafâ. thk. Nûreddîn Itr. 2 Cilt. Halep: Dâru’l-Meʻârif, 1971.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Mîzânü’l-iʻtidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Muhammed Rıdvan Arkasûsî vd. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Abdullah b. Yûsuf. Tebyînü’l-hakâʾik şerhu Kenzi’d-dakâʾik. 6 Cilt. Bulak: Matbaʿatü’l-Kübra’l-Emîriyye, 1315.