Dijimodernizm Bağlamında Transhümanizm ve Din: Sosyolojik Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 387 - 405, 15.12.2024

Ekber Şah Ahmedi

Öz

İnsanlık tarihinde en önemli olaylardan birinin Sanayi Devrimi olduğu söylenebilir. Zira Sanayi Devrimi insanın örgütlenme, iletişim kurma ve üretme şeklini, kısacası tüm yaşam tarzını değiştirmiştir. Devrimin üstel şekilde ilerlemesinin siyasi, ekonomik, sosyokültürel, entelektüel ve dinî manada bir dönüşüme yol açmasının yanı sıra bilgisayarlaşma ve dijitalleşme süreciyle fiziki dünyaya alternatif olarak dijital bir dünyanın kurulmasını da olanaklı hale getirdiği ileri sürülebilir. Teknolojik gelişmeler; biyoloji ve tıp alanlarının kabiliyetini artırarak insan kapasitesinin yükseltilmesi, ömrünün uzatılması hatta ölümsüzlük gibi biyolojik insanın ötesine işaret eden transhümanizm fikrini güçlendirmiştir. Transhümanizm; teknolojik olanaklardan yararlanarak insanı hastalık, acı ve yoksulluk gibi “sorun”lardan uzaklaştıran, insanın biyolojik bir varlık olması dolayısıyla sahip olduğu sınır ve kısıtlamaları ortadan kaldırarak hem fiziksel hem de bilişsel olarak geliştirilmesini amaçlayan ve insanı ölümsüzlüğe götüren siber yaşamı vadeden bir hareket olarak tanımlanabilir. Transhümanizm, modern bireyin yaşamını ilgilendiren tüm alanları kuşatan bir felsefeye sahip olmasından dolayı sadece bir hareket değil yaşam felsefesi, yaşam tarzı, ideoloji, düşünce sistemi, yeni çağ inanışı, yeni dini hareket ve sosyolojik anlamda bir din olarak da araştırma konusu yapılmaktadır. Mevcut çalışma, transhümanizmi dijital modernlik çerçevesinde ele almaktadır. Web 2.0 teknolojisi üzerine inşa edilen ve modernizmin yeni evresi olarak kabul edilen dijimodernizm, postmodernizmin geride kaldığını iddia etmekte ve dijital teknolojinin metinsellikle buluşması ile metnin dijitalleşerek sabit formdan uzaklaşıp sürekli revize edilebilen bir doğaya kavuşmasına işaret etmektedir. Literatür taraması tekniğine dayanan bu çalışma, transhümanizmi dijital modernizm bağlamında ele alarak onun dijital bir inanç formu olarak tartışılmasını amaçlamaktadır. Bir başka ifade ile makale, transhümanizmin sosyolojik zaviyeden (diji)modern bir din veya dinsellik görünümü arz eden bir olgu olarak ele alınmasının imkânını tartışmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Transhümanizm, Dijimodernizm, Yapay Zeka, Din

Transhumanism and Religion in the Context of Digimodernism: A Sociological Review

Öz

It can be said that one of the most important events in human history is the Industrial Revolution. This is because the Industrial Revolution has changed the way people organize, communicate and produce, in short, their entire way of life. In other words, it can be argued that the exponential progress of the revolution not only led to a transformation in political, economic, sociocultural, intellectual, and religious terms, but also made it possible to establish a digital world as an alternative to the physical world through the computerization and digitalization processes. Technological developments have increased the capability of the fields of biology and medicine and strengthened the idea of transhumanism, which points beyond the biological human being, such as increasing human capacity, extending life and even immortality. Transhumanism can be defined as a movement that seeks to remove the ‘problems’ such as disease, pain, and poverty through technological advancements. It aims to enhance human beings both physically and cognitively by overcoming the limits and restrictions imposed by their biological nature, and promises a cyber life that leads to immortality. Since transhumanism has a philosophy that encompasses all areas of the modern individual's life, it can be asserted that it is not only a movement, but also a philosophy of life, lifestyle, ideology, thought system, new age belief, new religious movement, and a religion in the sociological sense. The present study deals with transhumanism within the framework of digital modernity. Digital modernism, which is built on Web 2.0 technology and accepted as the new phase of modernism, claims that postmodernism is left behind and points to the digitalization of the text, the meeting of digital technology with textuality and the digitalization of the text, moving away from the fixed form and achieving a nature that can be constantly revised. This study, which is based on the literature review technique, aims to discuss transhumanism in the context of digital modernism and discuss it as a digital form of belief. In other words, the article aims to discuss the possibility of discussing transhumanism from a sociological perspective as a phenomenon that presents the appearance of a (digi)modern religion or religiosity.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Transhumanism, Digimodernism, AI, Religion

Kaynakça

• Ahmedi, Ekber Şah. “Mahremiyet, Dindarlık ve Sosyal Medya Bağımlılığı Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 6/1 (22 Haziran 2023), 25-46. https://doi.org/10.47951/mediad.1290488
• Ahmedi, Ekber Şah. Varoluşsal Güvenlik ve Sekülerleşme: Modern Bir Teorinin Eleştirisi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2023.
• Ahmedi̇, Ekber Şah. “Yeni Çağ İnanışlarının Çeşitli Değişkenlerle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: Bursa Örneği”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 26/1 (15 Haziran 2022), 135-152. https://doi.org/10.18505/cuid.1080308
• Ahmedi, Ekber Şah - Ahmedi, Büşra Kılıç. “Dinin Bireyselleşmesi Üzerine Niceliksel Bir Araştırma”. Bilimname 51 (30 Nisan 2024), 457-484. https://doi.org/10.28949/bilimname.1394681
• Akgül, Mehmet. “Dijitalleşme ve Din”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 17/2 (31 Aralık 2017), 191-207.
• Alighieri, Dante. The Divine Comedy of Dante Alighieri. çev. Robert M. Durling. 3 Cilt. Oxford: Oxford University Press, 2011.
• Aslan, Esra vd. (ed.). Dijitalleşme, Değerler ve Din Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Diyarbakır: Dicle İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2019. https://www.dicle.edu.tr/duyurular/dijitallesme-degerler-ve-din-sempozyumu-bildiriler-kitabi-2572
• Barthes, Roland. “The Death of the Author”. çev. Stephen Heath. Image, Music, Text. 142-148. London: Fontana Press, 1977.
• Bashford, Alison. “Julian Huxley’s Transhumanism”. Crafting Humans: From Genesis to Eugenics and Beyond. ed. Marius Turda. Band 5/153-168. Band 5. Goettingen: V&R Unipress, 2013. https://doi.org/10.14220/9783737000598.153
• Bauman, Zygmunt. Liquid Modernity. Cambridge: Polity Press, 2006.
• Beck, Ulrich. Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage Publications, 1992.
• Benedikter, Roland. “Technology: The new God?: Techno-Metaphysics and Homo Deus: Contemporary Attempts Towards a Radical Perspective on the Digital Change of Religion”. Religion in the Age of Digitalization. ed. Roland Benedikter vd. 99-114. London: Routledge, 2021. https://doi.org/10.4324/9780367809225-11
• Bilgin, Vejdi. Din ve Toplum Din Sosyolojisine Giriş. İstanbul: Beyan Yayınları, 2. Basım, 2021.
• Bostrom, Nick. “A History of Transhumanist Thought”. Journal of Evolution & Technology 14/1 (2005), 1-25.
• Bostrom, Nick. “In Defence of Posthuman Dignity”. Bioethics 19/3 (Haziran 2005), 202-214. https://doi.org/10.1111/j.1467-8519.2005.00437.x
• Brynjolfsson, Erik - McAfee, Andrew. The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies. W. W. Norton & Company, 2014.
• Cevizci, Ahmet. Say Büyük Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları, 2017.
• Chardin, Teilhard de. The Future of Man. çev. Norman Denny. İmage Books, 1964.
• Cole-Turner, Ronald. “The Singularity and the Rapture: Transhumanist and Popular Christian Views of the Future”. Zygon: Journal of Religion and Science 47/4 (2012), 777-796. https://doi.org/10.1111/j.1467-9744.2012.01293.x
• Dağ, Ahmet. “Hümanizmin Radikalleşmesi Olarak Transhümanizm”. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi 9 (2017), 46-68.
• Dağ, Ahmet. İnsansız Dünya Transhümanizm. İstanbul: Ketebe Yayınevi, 2. Basım, 2020.
• Dağ, Ahmet. Transhümanizm İnsanın ve Dünyanın Dönüşümü. Ankara: Elis Yayınları, 2. Basım, 2020.
• Dard, Olivier - Moatti, Alexandre. “The History of Transhumanism (Cont.)”. Notes and Queries 64/1 (2017), 167-170. https://doi.org/10.1093/notesj/gjw256
• FM-2030. Are You a Transhuman?: Monitoring and Stimulating Your Personal Growth Rate in a Rapidly Changing World. New York: Warner Books, 1989.
• Furseth, Inger - Repstad, Pål. An Introduction to the Sociology of Religion: Classical and Contemporary Perspectives. Aldershot: Ashgate Publishing Company, 2006.
• Garnar, Andrew Wells. Pragmatism, Technology, and the Persistence of the Postmodern. Lanham: Lexington Books, 2020.
• Geraci, Robert M. “Apocalyptic AI: Religion and the Promise of Artificial Intelligence”. Journal of the American Academy of Religion 76/1 (01 Mart 2008), 138-166. https://doi.org/10.1093/jaarel/lfm101
• Geraci, Robert M. Apocalyptic AI: Visions of Heaven in Robotics, Artificial Intelligence, and Virtual Reality. Oxford: Oxford University Press, 2012.
• Geraci, Robert M. “Cultural Prestige: Popular Science Robotics as Religion-Science Hybrid”. Reconfigurations: Interdisciplinary Perspectives on Religion in a Post-Secular Society. ed. Stefanie Knauss - Alexander D. Ornella. 43-58. Vienna: LIT Verlag, 2007.
• Geraci, Robert M. “The Cult of Kurzweil: Will Robots Save Our Souls?” Religion Dispatches. Erişim 31 Ağustos 2024. https://religiondispatches.org
• Giddens, Anthony. Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age. Cambridge: Polity Press, 2008.
• Giddens, Anthony. The Consequences of Modernity. Cambridge: Polity Press, 1996.
• Giddens, Anthony - Sutton, Philip W. Essential Concepts in Sociology. Cambridge: Polity Press, 3. Basım, 2021.
• Haldane, J. B. S. Daedalus or Science and the Future. New York: E. P. Dutton & Company, 1924.
• Harari, Yuval Noah. Homo Deus: A Brief History of Tomorrow. Harvill Secker, 2016.
• Harrison, Peter - Wolyniak, Joseph. “The History of ‘Transhumanism’”. Notes and Queries 62/3 (01 Eylül 2015), 465-467. https://doi.org/10.1093/notesj/gjv080
• Hopkins, Patrick D. “Transcending the Animal: How Transhumanism and Religion Are and Are Not Alike”. Journal of Evolution and Technology 14/2 (2005), 13-28.
• Hughes, James. Citizen Cyborg: Why Democratic Societies Must Respond To The Redesigned Human Of The Future. Boulder: Westview Press, 2004.
• Huxley, Julian. New Bottles for New Wine. London: Chatto & Windus, 2. Basım, 1959.
• Huxley, Julian. Religion Wthout Revelation. London: Watts & Co., 1941.
• Jordan, Gregory E. “Apologia for Transhumanist Religion”. Journal of Evolution and Technology 15/1 (2006), 55-72.
• Kılıç Ahmedi, Büşra. “İslam ve Transhümanizm Bağlamında Süper Müslüman Kavramının Analizi”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 4/2 (30 Aralık 2021), 238-258. https://doi.org/10.52637/kiid.1001949
• Kirby, Alan. “Digimodernism”. Supplanting the Postmodern: An Anthology of Writings on the Arts and Culture of the Early 21st Century. ed. David Rudrum - Nicholas Stavris. 271-303. New York: Bloomsbury Academic, 2015.
• Kirby, Alan. Digimodernism: How New Technologies Dismantle the Postmodern and Reconfigure Our Culture. New York: Continuum, 2009.
• Kirby, Alan. “The Death of Postmodernism And Beyond”. Philosophy Now. Erişim 19 Haziran 2024. https://philosophynow.org
• Krüger, Oliver. Virtual Immortality: God, Evolution, and the Singularity in Post- and Transhumanism. çev. Ali Jones - Paul Knight. Bielefeld: transcript Verlag, 2021. https://doi.org/10.1515/9783839450598
• Kurt, Abdurrahman. “Sosyolojik Din Tanımları ve Dine Teolojik Bakış Sorunu”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (01 Haziran 2008), 73-93.
• Kurt, İsmail. Transhümanizm ve Tekillik Bağlamında Dinin Geleceği. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021.
• Kurzweil, Ray. The Singularity Is Near: When Humans Transcend Biology. Penguin Books, 2006.
• Kurzweil, Ray. The Singularity Is Nearer: When We Merge with AI. New York: Penguin, 2024.
• Lipovetsky, Gilles. Hipermodern Zamanlar. çev. Atakan Altınörs. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2018.
• Lyotard, Jean-François. The Postmodern Condition: A Report on Knowledge. çev. Geoff Bennington - Brian Massumi. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1984.
• Marshall, Gordon (ed.). The Concise Oxford Dictionary of Sociology. Oxford: Oxford University Press, 1994.
• Mirandola, Giovanni Pico Della. Oration on the Dignity of Man. çev. A. Robert Caponigri. Chicago: Henry Regnery Company, 1956.
• More, Max. “The Philosophy of Transhumanism”. The Transhumanist Reader. ed. Max More - Natasha Vita-More. 3-17. John Wiley & Sons, Ltd, 2013.
• More, Max. “Transhumanism: Toward a Futurist Philosophy”. Extropy 6 (1990), 6-12.
• Musa, Aisha Y. “A Thousand Years, Less Fifty: Toward a Quranic View of Extreme Longevity”. Religion and the Implications of Radical Life Extension. ed. Derek F. Maher - Calvin Mercer. 123-131. New York: Palgrave Macmillan US, 2009. https://doi.org/10.1057/9780230100725_11
• O’Gieblyn, Meghan. God, Human, Animal, Machine: Technology, Metaphor, and the Search for Meaning. New York: Anchor Books, 2022.
• O’Gieblyn, Meghan. “God in the Machine: My Strange Journey into Transhumanism”. The Guardian. Erişim 26 Temmuz 2024. https://www.theguardian.com
• Öztürk, Ali. “The Digi-Image Age and the Issue of the Genericization of Truth in the Context of Comparative Religion”. Ilahiyat Studies 12/2 (31 Aralık 2021), 185-211. https://doi.org/10.12730/13091719.2021.122.226
• Rähme, Boris. “Is Transhumanism a Religion?” Religion in the Age of Digitalization. ed. Giulia Isetti vd. 119-134. London: Routledge, 2021. https://doi.org/10.4324/9780367809225-13
• Rudrum, David - Nicholas Stavris (ed.). Supplanting the Postmodern: An Anthology of Writings on the Arts and Culture of the Early 21st Century. New York: Bloomsbury Academic, 2015.
• Schussler, Aura-Elena. “Transhumanism as a New Techno-Religion and Personal Development: In the Framework of a Future Technological Spirituality”. Journal for the Study of Religions and Ideologies 18/53 (2019), 92-106.
• Schwab, Klaus. The Fourth Industrial Revolution. New York: Crown Business, First U.S. edition., 2017.
• Smith, Wesley J. “Transhumanism: A Religion for Postmodern Times”. Acton Institute. Erişim 01 Nisan 2024. https://www.acton.org
• Steinhart, Eric. “Teilhard de Chardin and Transhumanism”. Journal of Evolution & Technology 20/1 (2008), 1-22.
• Stevenson, Nick. The Cambridge Dictionary of Sociology. ed. Bryan S. Turner. New York: Cambridge University Press, 2006.
• TDK. Metin. 2 Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi, 1998. Basım, 1998.
• Tirosh-Samuelson, Hava. “Transhumanism as a Secularist Faith”. Zygon 47/4 (2012), 710-734. https://doi.org/10.1111/j.1467-9744.2012.01288.x
• Uslusoy, Belkıs Saraç. Dijimodern Medyada Reklam Tüketimi. Kocaeli: Volga Yayıncılık, 2016.
• Ünal, Ahmet Zeki. “Klasik Fransız Sosyoloji Geleneğinde Toplumsal Düzenin Yeniden İnşası Sorunu ve ‘İkame Din’”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 30/18 (Haziran 2016), 28-34.
• Vita-More, Natasha. “History of Transhumanism”. The Transhumanism Handbook. ed. Newton Lee. 49-61. Cham: Springer, 2019. https://doi.org/10.1007/978-3-030-16920-6_2
• Humanity Plus. “Transhumanist FAQ”. Erişim 14 Nisan 2024. https://www.humanityplus.org