Theodor W Adorno'nun Domine Edici Kültür Alanı Olarak: Kültür Endüstrisi

Yıl 2010, Sayı: 10, 116 - 133, 01.06.2010

Arzu Kihtir

Öz

Adorno, Frankfıırt Okulu'nun önde gelen düşünürlerinden biri olarak, kapitalist sistem içinde yer alan ve-toplumu baskı altına alan, kendisinin de "kültür endüstrisi" olarak tanımladığı kültür ala­nını çözümlemiştir. Kültür endüstirisi; baskı araçları aracılığıyla, bireyleri edilginleştiren, sisteme uyımılıı hale getiren ve sistemin kendini yeniden üretmesine katkı sağlayan bireı;lere dönüştüren yapısıyla, insanları kıışahnaktadır. Adorno, kültürün bir endüstri alanına dönüştüğünü ve bütün yönleriyle devimsel olarak değerlendirilmesi gerektiğini, derinlemesine bir şekilde ilk kez iddia ederek, kiiltiir endüstrisinin derinlemesine bir incelemesini yapmış ve kültür ürünlerinin, birer meta haline gelerek, kapitalizmin temel yasalarına bağımlı bir endüstri alanına döniiştüğiinü saptamıştır. Adorno'ya göre kültür artık insanların kendilerini gerçekleştirebildikleri, geliştirebildik/eri, yetenekle­rini ve isteklerini dışa vurabildikleri bir özgürleşme alanı olarak kabul edilemez. O'na gore kiiltiir artık bu noktada, kapitalizmin çıkarları doğrııltıısımda işlev gören ve hareket eden, bireı;leri bu çıkarlar doğ­rultusunda yeniden tanımlayan ve biçimlendiren ve dönüştürdiiğii bireyleri, sistemin devamlılığını sağlayan mekanizmaların birer parçası haline getiren bir baskı biçimidir. Bu çalışmada, literatür tara­ması yapılarak, yukarıda belirtilen açıklamalar doğı·ııltusıında, "Kültür Endüstrisi" kavramı, başlıca süreçleri ve "Kültür endüstrisi" nin kendini yeniden üretmesi tartışılmış, kitle iletişim araçlarının kültür endüstrisindeki işlevi irdelenmiş ve Adonıo'nıın kültür endüstrisi eleştirisi ortaya konmuştur

Anahtar Kelimeler

Adorno, kültür, eleştiri

Theodor W Adorno's Culture lndustry: As A Domineering of Cultural Sphere

Öz

Adorno, one of the pronıinent thinkers of Frankfıırt Schoo/, analyzes the cultııral sphere as he calls "tize culture industn/' which has the function of doıninating societı; in the capitalist system. The cıılture indııstn;; de-sııbjectifı;ing and making people conform to tlıe system and contribute to the system's reprodııction of itself, encloses people throııgh ıııeans of repression and doınination. C/aiıning for the first time that cııltııre has transfornıed into an industrial sphere and shoııld be evalııated ali by itself and nıaking an in-depth analysis of the culture indııstn;, Adorno states tlzat cultural prodııcts, throııglz being conımodified, has transforıned into a sphere of indııstry that is sub­ject to basic laws of capitalism. Cııltııre is no nıore a sphere of liberation in which people can real­ize and improve thenıselves and express their abilities and desires. Cııltııre is a form of domination which fımctions in accordance with interests of capitalism, slzapes individııals in /ine with these interests and makes people parts of mechanisıns tlzat maintain tize systeııı. In this stııdy, by ıısing literatııre review method, the concept of "Cııltııre Indııstn/', its main processes, and the reprodııc­tion of "Cııltııre Industn/' by itself is discııssed, the fııııction of ıııass media in the cııltııre indııs­tn; is examined and Adorno's critique of the cultııre indııstn; is put forward

Anahtar Kelimeler

Adorno, culture, criticism

Kaynakça

• Adomo, Theodor W. (2006). Eleştiri: Toplum Üzerine Yazılar. Çev. Yılmaz Öner, İstanbul: Belge Yayınları.
• Adomo, Theodor W. (2007). Minima Moralia, Çev. Orhan Koçak, Ahmet Doğukan, İstanbul: Metis Yayınları.
• Adomo, Theodor W. (2009). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi, Çev. N. Ülner, M. Tüzel, E. Gen, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bağce, H. Emre (der) (2006). Frankfurt Okulu, Ankara: Doğu Bah Yayınları.
• Behrens, Roger (2011). Adorno Sözlüğü, Çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: Versus Kitap.
• Berger, John (2005). Görme Biçimleri, Çev. Y. Salman, İstanbul: Metis Yayınları.
• Bottomore, Tom (1997). Frankfurt Okulu, Çev. Ahmet Çiğdem, Ankara: Vadi Yayınları.
• Bozkurt, Nejat (1995). 20. Yüzyıl Düşünce Akımları, İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Dellaloğlu, F. Besim (2001). Frankfurt Okulu'nda Sanat ve Toplum, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Erdoğan, İrfan ve Korkmaz Alemdar (1990). İletişim ve Toplum, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Horkheimer, Max ve Theodor W. Adomo (1995). Aydınlanmanın Diyalektiği, Çev. Oğuz Özügül, C.1-2, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Jay, Martin (2001). Adorno, Çev. Ünsal Oskay, İstanbul: Der Yayınları.
• Kejanlıoğlu, D. Beybin (2005). Frankfurt Okulu 'nun Eleştirel Bir Uğrağı: İletişim ve Medya, Ankara:Bilim ve Sanat Yayınları. •